“Rubl kursi – urush kursiga aylangan sharoitda spekulyantlar yanada balandroq qichqiraveradi”– iqtisodchi Otabek Bakirov O‘zbekiston banklari kuchli bosimga duch kelayotgani haqida

O‘zbekiston banklari xorijiy o‘tkazmalar va valyuta ayirboshlash bilan bog‘liq naqd valyuta bilan ta’minlash masalasida kuchli bosim va yuklamaga duch kelmoqda. Bu haqda iqtisodchi Otabek Bakirov Telegramdagi kanalida fikr bildirdi.

Otabek Bakirovning yozishicha, Rossiya Markaziy banki yuritayotgan “kurs urushi” O‘zbekistonni ham chetlab o‘tayotgani yo‘q.

Sentabrning oxirida rus o‘rdasining dumini ketiga qisib chekinishi, mobilizatsiya, safarbarlikdan qochish, soxta referendumlar, yadro va gaz shantaji ritorikasi sharoitida Rossiya Markaziy banki yuritayotgan “kurs urushi” yanada keskinlashdi. Qolgan barcha frontlarda qaqshatqich mag‘lubiyatga uchrayotgan bo‘lsa-da, rubl bilan bog‘liq manipulyatsiyalarda bosqinchilar va spekulyantlar hali osonlikcha jon beradigan emas.

Yuz berayotgan voqeliklar O‘zbekistonni chetlab o‘tayotgani yo‘q. 29-30-sentabr kunlari bir dollar uchun naqdsiz nisob 53 rublgacha pasaydi, tabiiyki O‘zbekistonga spekulyativ o‘tkazmalar miqdori o‘tgan hafta oxiri va shu hafta boshida misli ko‘rilmagan darajaga yetmoqda.

Bugun ertalabki holatga Rossiyada VTB banki naqd dollar uchun 78,5 rubl, Sberbank 78 rubl, Alfa-bank 77 rubl so‘ramoqda. Payshanba va juma kunlari O‘zbekistonga naqdsiz o‘tkazilgan va naqd yechib olinib Rossiyaga yetkazilgan tranzaksiyaning daromadliligi 50 foizga yetmoqda. Uch kunda 50 foiz daromad. Na narkobiznes, na fohishabozlik, na odam savdosi buncha ko‘p daromad bermaydi.

Shuning uchun O‘zbekiston banklari xorijiy o‘tkazmalar va valyuta ayirboshlash bilan bog‘liq naqd valyuta bilan ta’minlash masalasida kuchli bosim va yuklamaga duch kelmoqda. Xorijdan naqd valyuta keltirish ikki, uch barobarga ko‘paygan, sanksiyalar shubhasi va ehtimoli ostida bo‘lsa-da naqd valyuta keltirish yana ko‘paytirilmoqda, yangi manbalarni qidirib topish ishlari to‘xtab qolgani yo‘q”– deb yozadi muallif.

Otabek Bakirov naqd valyuta bilan bog‘liq vaziyatning murakkablashishi birinchi marta emasligiga ham to‘xtalgan.

“Ha, ijtimoiy tarmoqlarda yozilayotganidek, ayrim banklar yuzaga kelgan chaqiriqlarga yetarlicha adekvat va tezkor munosabatda bo‘lmayotgan bo‘lishi ham mumkin. Ha, ayrim holatlarda yuzaga kelgan defitsit sharoitidan foydalanib qolishga urinayotgan, spekulyantlar bilan bir frontga qo‘shilib qolgan bankirlar ham bo‘lishi mumkin.

Bunday sharoitda tizim butun kuch va imkoniyatlarini eng avvalo, mehnat migrantlari va ularning o‘tkazmalari bilan bog‘liq amaliyotlarini naqd valyuta yoki naqd so‘m bilan ta’minlashga qaratishi tabiiy va buni turlicha baholashlariga toqat qilishga to‘g‘ri keladi. Norozi spekulyantlar birinchi bo‘lib va hammadan balandroq qichqiradi.

Esda tutish kerakki, o‘zbekistonlik mehnat migranti bitta tranzaksiyada 5 ming dollar pul o‘tkazmaydi yoki 100 ming dollarni 20 ta pasportga bo‘lib yubormaydi. Yoki bo‘lmasam, o‘zbek migrantining konveyerdek ishlayotgan uch qavatli sxemalarga qiziqishi ham, vaqti ham yo‘q.

Naqd valyuta bilan bog‘liq vaziyatning murakkablashishi birinchi marta emas, bu aprelda ham, mayda ham, iyunda ham bo‘ldi. Har safar shunday vaziyatga duch kelinganida yechim topilgan, vaziyat barqarorlashtirilgan. Bu safar ham shunday bo‘ladi”, – deb yozgan iqtisodchi.

Avvalroq Rossiyada safarbarlik e’lon qilinganidan keyin mamlakat fond bozori qulagani, rus valyutasi rublning qiymati 4 foizga pasaygani xabar qilingandi.