Foto: Chiqindilardan iborat o‘ziga xos ko‘rgazma

Toshkentdagi 139 Documentary Center  zamonaviy san’at galereyasida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi ko‘magida Tashkent Futures ko‘rgazmasi o‘tkazilmoqda. Aytish kerakki, ko‘rgazma zaliga kirganlar avvaliga hamma tomonida chiqindi qoldiqlari terib chiqilgan ko‘rgazmani tushinishi qiyin. Biroq uning tub mohiyati, loyiha maqsadi va ijodkorlarning izohlarini tinglagach, aslida bu kabi zamonaviy ko‘rgazmalar qanchalik kerakligi borasida muayyan tasavvur hosil qilinadi.

Tashkent Futures — Toshkentdagi Zamonaviy san’at markazi tadqiqot laboratoriyasi ishtirokchilarining qo‘shma loyihasi. Unda shahar, uning tarixi, atrof-muhiti, aholisi kabi jihatlarning majmuasidan ilhomlangan ijodkorlarning ishlari onlayn platformada jamlangan. Ishtirokchilar ekologiya va inklyuziya bilan bog‘liq masalalarni ko‘tarib, Toshkent ekotizimida inson mavjudligining jihatlarini o‘rgangan. Ushbu jarayon natijasi umumiy g‘oyaga birlashtirilgan va deyarli xayoliy shaharni ko‘rsatadigan, tanib olish oson bo‘lgan juda real usullar va konturlarni belgilab beruvchi asosiy leytmotiv ostida to‘plangan ishlardan iborat. Loyiha 2020-yilning bahor, yoz va kuz oylarida ishlab chiqilgan va amalga oshirilgan.

Aleksandra Volodinaning ishlari

Gavhar Ahmadjonovaning ishlari

Galereya art-mediatori Madina Islomova ushbu ishni quyidagicha izohlaydi: “Ijodkorning izohidan tushunishimiz mumkinki, inson faoliyati natijasida yuzaga kelgan iqlim o‘zgarishi dengiz sathining ko‘tarilishi, yog‘ingarchilik miqdori va tabiatining o‘zgarishi, cho‘llarning ko‘payishiga olib keladi. Ushbu video-artda insoniyatning tabiatga noto‘g‘ri muomalasi go‘yoki uni dor ostiga olib kelishi, natijada oyoq ostidagi muzning erishi ya’ni muzliklarning yo‘qolishi, tabiat hodisalari uning bo‘ynidagi sirtmoq tobora zichlashib bo‘g‘ishiga va nihoyat insoniyat halokatiga olib kelishi tasvirlangan”.

Eng pastdagi doirada, mikro daraja — inson organizmidagi mikroplastik tasvirlangan. Olimlar mikroplastikni inson organizmi va qonida aniqlangani haqida tadqiqotlar mavjud. Ikkinchi ishda Tinch, Hind va Atlantika okeanlarida chiqindilardan hosil bo‘lgan ulkan chiqindixona yer yuzidagi suvlarga tarqalib, uni egallayotganini ko‘ramiz. Uchinchi, eng yuqoridagi ishda insonning koinotdagi tadqiqotlari natijasida sun’iy yo‘ldosh va kosmik kemalardan qolgan chiqindilarning yer sayyorasiga zarari tasvirlangan. Olimlarning fikricha, koinotni zararlash insonning koinotga ucha olmaslik xavfini yuzaga keltiribgina qolmay, u yerda hosil bo‘lgan chiqindilarning yer sayyorasiga ham kelib tushishiga zamin yaratadi.

Karina Mirzayevaning ishlari

Ushbu installyatsiyalarga qarar ekanmiz, art-mediator Madina Islomova “Karinaning aytishicha, u Anhor irmog‘ini juda yaxshi ko‘radi, uni Toshkentning asosiy qon-tomirlaridan, deb biladi, yaqinida ko‘p sayr qiladi. Ushbu ishlarida ijodkor odamlar tomonidan irmoq bo‘yiga tashlab ketilgan chiqindilarni yig‘ib rasmga olgan hamda ta’sirchanlikni oshirish uchun ko‘rgazmaga qo‘ygan. Umuman, bu ishlari bilan Karina jamoatchilik e’tiborini Anhordagi ekologik muammoga qaratmoqchi bo‘lgan”, deydi.

Zaxro-al-Shayxab ishlari