Islom Karimov vafotiga 6 yil, Rossiyada so‘nggi o‘lim jazosi va 229 kishining umriga zomin bo‘lgan aviahalokat. Kun xronologiyasida 2-sentabr

Galifaksdagi MD-11 bortining falokati

1988-yilning 2-sentabr kuni Kanadada yirik aviatsiya halokati ro‘y berdi. Nyu-York—Jeneva yo‘nalishi bo‘yicha parvozni amalga oshirayotgan Swissair aviakompaniyasining McDonnell Douglas MD-11 avialayneri havoga ko‘tarilganidan 55 daqiqa o‘tgach, ekipaj kabinasi yonida yong‘in yuzaga kelgan. Uchuvchilar samolyotni eng yaqin aeroport tomon yo‘naltirgan, biroq u Galifaks aeroportidan 56 kilometr janubi-sharqda joylashgan muqaddas Margaret ko‘rfaziga qulagan. Samolyot bortida bo‘lgan barcha — 229 nafar yo‘lovchi va 14 nafar ekipaj a’zosi halok bo‘lgan.

111 reysining halokati Swissair aviakompaniyasi tarixidagi birinchi, Kanada tarixidagi esa ikkinchi (birinchisi — 256 kishining o‘limiga sabab bo‘lgan DC-8 halokati) eng yirik aviahalokatga aylangan.

Suvga qulagan samolyot butunlay parchalangan, qoldiqlarning aksariyat qismi dengizning 55 metr chuqurligiga tushib ketgan. Jami 126,5 tonna samolyot qoldiqlari topilgan bo‘lib, u havo kemasi massasining 98 foizini tashkil etadi. Suv ostidagi temir-tersaklarni chiqarib olish ishlari 15 oy davom etgan, oxirgi mayda detallarni 1999-yilning dekabrida olib chiqishga muvaffaq bo‘lingan.

Qoldiqlarni qidirish ishlari davomida tadqiqotchilar tasodifan Ikkinchi jahon urushi davrida Kanadaga berilgan va nishon-kema sifatida foydalanilgan Britaniyaning HMS L26 suvosti kemasi korpusiga duch kelgan.

Tekshiruvlar

SWR 111 reysining halokati bo‘yicha tergov 4 yil davomi etgan va Kanada hukumati bunga 39 million AQSH dollari sarflagan. Suv ostidagi samolyot qoldiqlari va insonlarning jasadlarini chiqarib olishga 4 mingga yaqin odam jalb etilgan.

2003-yilning 27-martida Kanada Transport xavfsizligi kengashi (TSBC) tergovning yakuniy xulosasini e’lon qiladi.

Xulosaga ko‘ra, SWR 111 reysi bortidagi yong‘in biznes-klassdagi yo‘lovchilar video ko‘rishi va videoo‘yin o‘ynashiga imkon yaratib beradigan IFEN ko‘ngilochar tizimidagi qisqa tutashuv sabab yuzaga kelgan. Yong‘in olovga bardoshli bo‘lmagan maylar izolyatsiya materiali sabab tarqalgan.

Tutunga qarshi kurash bo‘yicha xavfsizlik yo‘riqnomasiga muvofiq uchuvchilar barcha yordamchi tizimlarni, jumladan, samolyot dum qismidagi sirkulyatsion ventilyatorni ham o‘chirishga majbur bo‘lgan, bu esa yong‘inning uchuvchilar kabinasida tarqalishiga olib kelgan. Samolyot strukturasida foydalanilgan yonuvchan materiallar olovning tezda tarqalib, boshqaruv yo‘qotilishiga sabab bo‘lgan. Halokatdan 6 daqiqa oldin barcha tizim ishdan chiqqan. Tergovchilarning fikricha, uchuvchilar so‘nggi daqiqalargacha kabinadagi olovni o‘chirishga uringan.

Halokat oqibatlari

111 reysi nima sababdan halokatga uchragani ma’lum bo‘lgach, samolyotlar konstruksiyasida metallsimon maylardan foydalanish butunlay taqiqlangan. Shunga qaramay, ayrim davlatlarning aviakompaniyalari bu boradagi ko‘rsatmaga tezda rioya etmagan.

Swissair aviakompaniyasi 111 reysi ekipaji va yo‘lovchilariga hurmat yuzasidan Nyu-York—Jeneva reysi nomerini SWR 023 ga o‘zgartirgan va bu yo‘nalish bo‘ylab Airbus A330-300 samolyoti parvoz qila boshlagan.

SWR 111 reysining falokati Swissair aviakompaniyasining bankrot bo‘lishi va 2002-yilda butunlay faoliyatini to‘xtatishiga olib kelgan muhim omillardan biri hisoblanadi.

Aviahalokat sabab Pablo Pikassoning dastxati tushirilgan “Ijodkor” nomli fototipli kartinasi yo‘qolgan. U taxminan 1,5 million dollarga baholangan. Suvdan chiqarib olingan samolyot qoldiqlari orasida Pikasso kartinasining kichik bo‘lagi ham topilgan.

Shuningdek, ma’lumotlarga ko‘ra, samolyotning yukxona bo‘lmasida 10 million dollarlik brilliant va qimmatbaho buyumlar bo‘lgan.

Rossiyada oxirgi o‘lim jazosining qo‘llanishi

Bu yil Rossiyada oxirgi o‘lim jazosi qo‘llanganiga 26 yil bo‘ldi: 1996-yilning 2-avgustida “Fisher”, “Chikatiloning shogirdi” yoki “Bo‘g‘ma ilon” laqabi bilan tanilgan seriyali manyak Sergey Golovkin otib tashlangan. Boshqa ma’lumotlarga ko‘ra, ushbu qotil va zo‘ravon oliy jazoga hukm etilganlarning biri bo‘lgan, xolos, manbalarning qayd etishicha, Rossiyada so‘nggi o‘lim jazosi 1996-yilning 2-sentabrida ijro etilgan.

Golovkin Odinsk tumanidagi yerosti garajida qurbonlarini qiynagan, zo‘rlagan, ba’zida ularni bir-birining ko‘z o‘ngida o‘ldirgan, jasadlarni maydalab, terisini shilib olgan va kannibalizm bilan shug‘ullangan. Golovkinning dachasi Yelsinning dachasidan 500 metr uzoqlikda joylashgan. U o‘zining birinchi jinoyatini 1984-yilning yozida sodir etgan. Boshqa seriyali manyaklar kabi Golovkin ham yuqori intellekt sohibi bo‘lgan (1982-yilda Timiryazev qishloq xo‘jaligi akademiyasini tamomlagan), ish joyida ajoyib mutaxassis hisoblangan, KPSS a’zosi bo‘lgan.

Rossiya konstitutsiyasiga muvofiq, mamlakatda o‘lim jazosi Jinoyat kodeksida hayotga qarshi o‘ta og‘ir jinoyatlar uchun alohida jazo sifatida belgilangan, shu bilan birga, ayblanuvchiga o‘z ishini hakamlar hay’ati tomonidan ko‘rib chiqish huquqini beradi.

Rossiyaning sobiq prezidenti Boris Yelsin 1996-yilning 16-mayida “Rossiyaning Yevropa Kengashiga kirishi munosabati bilan o‘lim jazosini qo‘llashni bosqichma-bosqich qisqartirish to‘g‘risida”gi farmonni imzolagan. Mamlakatda o‘lim jazosiga moratoriy 1999-yilning 2-fevralida Konstitutsiyaviy sud tomonidan tasdiqlangan. Shunga qaramay, Jinoyat kodeksida o‘lim jazosi o‘ta og‘ir jinoyatlarni sodir etganlarga chora sifatida saqlanib qolgan. Mazkur moratoriy 2010-yilda tugashi lozim edi, biroq 2009-yilning noyabrida Konstitutsiyaviy sud Rossiya sudlariga o‘lim jazosi bo‘yicha hukm chiqarishni taqiqlab qo‘ydi.

Hozirda Rossiya Jinoyat kodeksida o‘lim jazosini nazarda tutuvchi 5 ta modda mavjud: 105-modda (qotillik), 277-modda (davlat yoki jamoat arbobi hayotiga tajovuz), 295-modda (odil sudlovni yoki dastlabki tergovni amalga oshiruvchi shaxsning hayotiga tajovuz), 317-modda (huquqni muhofaza qilish organi xodimining hayotiga tajovuz), 357-modda (genotsid).

Rossiyada o‘limga mahkum qilinganlar faqat otish yo‘li bilan qatl etiladi. Shu bilan birga, o‘lim jazosi ayollarga, voyaga yetmaganlar va keksalarga (65 yoshdan katta) nisbatan qo‘llanmaydi. O‘lim jazosidan afv etilgan shaxs umrbod qamoq yoki 25 yilga ozodlikdan mahrum etish jazosiga mahkum etiladi.

O‘zbekistonning birinchi prezidenti Islom Karimov vafoti

Sog‘liqni saqlash vaziri Anvar Alimov va boshqa tibbiyot mutaxassislari tuzgan tibbiy xulosaga binoan, Islom Karimov 2016-yilning 27-avgust kuni ertalab soat 09:00 da hushsiz holatda zudlik bilan Sog‘liqni saqlash vazirligi Tibbiyot-sanitariya birlashmasining Markaziy klinik shifoxonasiga olib kelingan.

Tibbiy ko‘rik Rossiya fanlar akademiyasi akademiklari: kardiojarroh Leo Bokeriya va neyrojarrox Aleksandr Potapov, Hannover xalqaro neyroxirurgiya institutining vitse-prezidenti va ijrochi direktori, professor Amir Samii, Monako kardiotorakal markazi direktori, professor Gilles Dreyfus, Heydelberg universiteti kardiologiya bo‘limi rahbari, professor Hugo Katus, Helsinki universiteti markaziy gospitalining neyroxirurgiya bo‘limi professori Juha Hernesniyemi tomonidan o‘tkazilgan.

Davolash rejasi o‘zbekistonlik mutaxassislar bilan o‘tkazilgan konsiliumda belgilangan. Tibbiy xulosaga binoan, bemorning nevrologik holati avval boshdan atonik koma sifatida qayd etilgan. Nevrologik statusda diffuz mushak atoniyasi, arefleksiya kuzatilgan. Bemorga uch marotaba dinamik elektroensefalografik tekshiruv o‘tkazilib, unda bosh miyaning bioelektrik faolligining susayishi aniqlangan. To‘liq hajmdagi diagnostika-davolash muolajalari va intensiv terapiya chora-tadbirlari o‘tkazilganiga qaramasdan 2016-yil 2-sentabr kuni soat 20:15 da yurak faoliyati to‘xtagan. Amalga oshirilgan intensiv reanimatsiya tadbirlari natija bermagan va bemorda soat 20:55 da biologik o‘lim holati qayd etilgan.

2016-yil 2-sentabrda Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi kengashi, Oliy Majlisi Senati Kengashi va Vazirlar Mahkamasining qarori chiqdi, unda Islom Karimov xohish-irodasiga ko‘ra Samarqandda dafn etilishi, 2-sentabrdan boshlab uch kunlik motam e’lon qilinishi ko‘rsatilgandi. Dafn marosimini o‘tkazish komissiyasi tarkibida Shavkat Mirziyoyev, Rustam Inoyatov, Rustam Azimov, Adham Ahmadboyev va boshqa davlat va jamoat arboblari ko‘rsatildi.

Oliy Majlis va Vazirlar Mahkamasining axboroti

Aziz vatandoshlar,

Yuragimizda chuqur qayg‘u bilan barchamiz uchun qadrli bo‘lgan Prezidentimiz Islom Abdug‘aniyevich Karimov vafot etganini ma’lum qilamiz. Islom Abdug‘aniyevich 2016-yil 2-sentabrda Toshkent shahrida bosh miyada qayta tiklanmaydigan o‘zgarishlarga va poliorgan yetishmovchiligiga olib kelgan miya qon aylanishining o‘tkir buzilishi (insult) oqibatida vafot etdi.

Mamlakatimizning Birinchi Prezidenti Islom Karimov haqiqatan buyuk tarixiy shaxs edi. Islom Karimovning qat’iyati va jasorati bilan respublikamiz mustaqillikka erishdi va o‘z taraqqiyot yo‘lida ulkan muvaffaqiyatlarni qo‘lga kiritdi. Yosh davlatimiz uchun g‘oyat murakkab va mas’uliyatli davrda vaziyat beqarorlashuvining oldi olingani va xalqimizning urush dahshatlarini ko‘rmasdan eson-omon o‘tishi bevosita Islom Karimov nomi bilan bog‘liq.

Xalqimizning cheksiz muhabbatini qozongan, mustaqil mamlakatimizning Birinchi Yo‘lboshchisi Islom Abdug‘aniyevich Karimov qalblarimizda abadiy qoladi va kelajak avlodlar xotirasida tinchlik, barqarorlik, farovonlik va taraqqiyot rahnamosi, buyuk davlat arbobi sifatida mangu yashaydi.

Barchamiz uchun qadrli bo‘lgan Prezidentimizning vasiyatiga ko‘ra, Islom Karimov shu yil 3-sentabrda ota-onasi mangu qo‘nim topgan ona shahri Samarqandda musulmon urf-odatlariga binoan dafn etiladi.

O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti bilan vidolashuv marosimi 2016-yil 2-sentabrda Samarqand shahrida bo‘lib o‘tadi.

Biz barchamiz uchun o‘ta og‘ir judolik munosabati bilan marhumning oila a’zolari va butun O‘zbekiston xalqiga chuqur hamdardlik bildiramiz.

3-sentabr, shanba kuni Islom Karimov ona shahri — Samarqandning Hazrati Hizr masjididagi qadimiy qabristonga dafn etildi.