Mevalarni yangi, pishirilgan, quritilgan holda iste’mol qilish mumkin, ulardan murabbo va kompotlar tayyorlanadi. Ammo qay biri organizmga ko‘proq foyda keltiradi? “Noviy ochag” nashri ushbu savolga javob berdi.
Olma dunyodagi eng ko‘p iste’mol qilinadigan meva hisoblanadi. U turli xil ta’mga ega, shuning uchun uning o‘zini, shuningdek, pishirib va quritib tanovul qilish ham mumkin. Olmalarni quritish, muzlatish, pishirish, marinadlash, murabbo va kompotlar qilish, salat, issiq ovqat va shirinliklarga qo‘shish mumkin.
Olmaning foydalari
Olmaning deyarli 80 foizi suvdan iborat, qolgan hamma narsa kletchatka, organik kislotalar, polifenolik antioksidantlar, kaliy, kalsiy, temir, yod, C, K, E va B1 va B6 vitaminlari va boshqa foydali modda va minerallardir. Shu bilan birga, mevada deyarli kraxmal, oqsil va yog‘lar mavjud emas.
Yangi olma
Eng foydalisi — bu yangi uzilgan olma. Aynan ularda ozuqa moddalarining konsentratsiyasi maksimal darajaga yetadi. O‘rtacha olmaning qobig‘i bilan energiya qiymati taxminan 95 kaloriya, tozalangan shaklda — 77, ammo po‘sti bilan birga olma nafaqat kaloriyalarni, balki ba’zi foydali moddalarni ham yo‘qotadi.
Yangi olmadagi pektin organizmga kiradi, bu ichak faoliyatini yaxshilaydi, uni toksinlardan tozalaydi, shuningdek, qon sifati, tayanch-harakat tizimi va yurak-qon tomir tizimi uchun zarur hisoblangan kalsiyga mas’ul temir mavjud. Antioksidantlar organizmdagi oksidlanish jarayonlarining oldini oladi. Taninlar genitouriya va yurak-qon tomir tizimi kasalliklarida yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega. Taninlar tuzlarning cho‘kishiga to‘sqinlik qiladi. Olma tarkibida miya neyronlarini kasalliklardan himoya qiladigan flavonoid kvarsetin mavjud.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, olmani muntazam iste’mol qilish saraton, gipertoniya, diabet va yurak-qon tomir kasalliklari xavfini kamaytiradi.Biroq hamma ham yangi olmani iste’mol qila olmaydi. Ushbu mevaga allergiya bo‘lsa, yangi sabzavot va mevalarni cheklashni talab qiladigan oshqozon-ichak kasalliklarida mevalarni qabul qilmaslik kerak. Qandli diabetga chalinganlar glisemik ko‘rsatkichlarni hisobga olgan holda olmalarni ehtiyotkorlik bilan iste’mol qilishlari lozim.
Pishirilgan olma
Pishirilgan olma ham yangisi kabi kletchatka va boshqa elementlarga boy. Bir stakan pishirilgan olma tarkibida 105 kaloriya bor (shakar yoki asal qo‘shilmaydi). Shuningdek, pishirilgan olma organizmni tozalash va ichak faoliyatini yaxshilashga yordam beradigan pektinga boy. Ular ovqat hazm qilish tizimining kislota balansini normallashtiradi va jig‘ildon qaynashini yo‘q qiladi. Mevalarni muntazam iste’mol qilish xolesterin almashinuvini yaxshilaydi.
Ammo issiqlik bilan ishlov berish jarayonida mevaning qattiq tolasi yumshaydi va meva kislotalari yo‘q qilinadi. Shu sababli, meva endi qizilo‘ngach va ichak devorlariga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydi. Pishirilgan olma kaliy, kalsiy, selen va yodga boy, ammo vitaminlar oz miqdorda mavjud. Masalan, C vitamini pishirish jarayonida butunlay yo‘qoladi.
Quritilgan olma
Quritilganda ham olma juda to‘yimli bo‘lib, sog‘liq uchun foydali bo‘lgan ko‘p narsalarni saqlab qoladi. Quritilgan olma vitamin, mineral, antioksidant va kletchatkaga boy, ammo tarkibida yog‘ yo‘q. Bir stakan quritilgan olmaning energiya qiymati taxminan 210 kaloriyani tashkil qiladi, chunki quritish jarayonida olma shakar va ozuqa moddalarining ko‘p qismini saqlab qolgan holda suv bilan birga massasining bir qismini yo‘qotadi.
Oshqozon uchun ichaklar kletchatka, pektinga muhtoj. Olma tufayli ichak faoliyati yaxshilanadi, bu muntazam ich qotishini bartaraf etishga yordam beradi. Quruq mevalar tabiiy sorbentdir — ular organizmdan zararli moddalarni chiqarib tashlaydi.
Quritilgan mevalarda aksariyat vitaminlarning ulushi ortadi. Kuz-qish davrida ulardan iste’mol qilish vitamin komplekslarining o‘rnini bosishi mumkin.Quruq mevalarda mavjud bo‘lgan kalsiy tirnoq va sochni mustahkamlaydi. Antioksidantlar yoshlikni saqlab qoladi, ularning holatini yaxshilaydi, teri qarishining oldini oladi, uni yoshartiradi.
Biroq gastrit va oshqozon yarasida quritilgan mevalar shilliq qavatni bezovta qiladi, shuning uchun ularni rad qilgan yaxshiroq. Allergiyaga moyil bo‘lgan odamlarga ratsiondan quritilgan mevalarni chiqarib tashlash buyuriladi. Qandli diabetga chalinganlarga esa yuqori saxaroza miqdori tufayli quritilgan olmalarni ehtiyotkorlik bilan iste’mol qilish tavsiya etiladi.
- Olmalarda boy bo‘lgan C vitamini issiqlik, yorug‘lik va kislorod ta’sirida parchalanadi.
- Qaynayotgan suvda qaynatish boshqa pishirish usullariga qaraganda ko‘proq ozuqa moddalarini yo‘q qiladi.
- Olma tozalanganda eng ko‘p vitamin va minerallarni yo‘qotadi, shuning uchun uni po‘sti bilan pishirishga harakat qilish lozim.
Izoh (0)