Malinaning inson organizmiga foyda va zararlari

Malina — bu super mahsulot sifatida tasniflanishi mumkin bo‘lgan rezavor. Nima uchun bu rezavor juda foydali, uni qanday tanlash va saqlash kerakligi va kimlarga iste’mol qilish mumkin emasligi haqda endokrinolog, diabetolog, ovqatlanish mutaxassisi Olga Mixaylovna Pavlova so‘zlab berdi.

Malinaning qanday turlari bor?

Malina juda xilma-xil bo‘lishi mumkin, rezavor 120 ga yaqin turlar bilan farqlanadi:

• mevalarning pishishi davri;
• hosil berishi;
• rang (qizil, sariq, binafsha, qora);
• ta’m sifatlari;
• hajmi;
• rezavorlar va barglarning shakli.

Malina eng sevimli va keng tarqalgan rezavorlardan biridir. U janub, markaziy hududlarda, hatto Urals va Sibirgacha o‘stiriladi. Malina yovvoyi tabiatda o‘sadi. Bunday rezavorlar hajmi kichikroq, ammo ajoyib hid va ta’mga ega. Hatto o‘rmon malinalarida ozuqa moddalarining konsentratsiyasi yuqoriroq degan fikr ham mavjud.

Mazali rezavorlarni qanday tanlash kerak?

Malinaning ko‘rinishi uning sifatidan gapiradi. Ammo e’tibor berish kerak bo‘lgan yana bir nechta belgilar mavjud:

1. Xushbo‘y hid qanchalik kuchli bo‘lsa, malina shunchalik mazali bo‘ladi.
2. Rezavorlar quruq bo‘lishi va teshilgan idishga yoki havo kiradigan qutiga qadoqlangan bo‘lishi kerak, chunki malina yopiq holatda tezda yomonlashadi.
3. Agar malinani terishga to‘g‘ri kelsa, buni quruq havoda amalga oshirish kerak, shunda rezavorni uzoqroq saqlash mumkin.
4. Chirigan rezavorlarni mog‘or bosishidan saqlash kerak — bu ta’mga va saqlash muddatiga bevosita ta’sir qiladi.
5. Malinani iste’mol qilishdan oldin yuvish tavsiya etiladi.

Oshqozon-ichak kasalliklarining kuchayishi paytida malinani iste’mol qilish mumkin emas. Rezavorlarni tanlayotganda, xilma-xillikka e’tibor berish lozim. Sariq malinaning ta’mi oddiylardan kam emas, qora ranglisida esa hatto tutning hidi bor.

Malinani qanday saqlash kerak?

Malinaning sharbati juda tez chiqadi va boshqa mahsulotlarning hidlarini o‘zlashtiradi. Sovitkichda ham uni uzoq vaqt davomida saqlab bo‘lmaydi, rezavorlar shunchaki ta’mini va foydali xususiyatlarini yo‘qotadi. Shuning uchun, ovqatlanish mutaxassisi Olga Pavlova yangi malina iste’mol qilishni tavsiya qiladi.

Malinani qanday muzlatish kerak?

Malinani muzlatish quyidagicha amalga oshiriladi:

• rezavorlar sovuq suv bilan yaxshilab yuvib tashlanadi;
• qog‘oz salfetka ustida quritiladi;
• rezavorlarning yaxshi ko‘rinishi va tuzilishini saqlab qolish uchun malinani tekis yuzaga yoki pishirish varag‘iga ehtiyotkorlik bilan joylashtirib, muzlatkichga qo‘yish kerak. Rezavorlar muzlagandan keyin ularni boshqa idish yoki paketga solib, saqlash mumkin.

Malinaning foydalari

Malina ajoyib vitamin va minerallarga boy. Uning tarkibida ko‘p miqdorda B, C, A vitaminlari, kremniy, molibden, magniy, marganets, kalsiy, temir, fosfor, natriy, xrom, rux mavjud. Bundan tashqari, malina tarkibida ko‘p miqdorda antioksidantlar mavjud — flavonoidlar, fenollar, antosiyaninlar, karotenoidlar. Rezavordagi bunday boy kompozitsiya quyidagilarga yordam beradi:

• yurak-qon tomir va asab tizimining holatini yaxshilash;
• immunitetni mustahkamlash;
• metabolizmni normallashtirish;
• ayollarda hayz ko‘rishni normallashtirish, og‘riqni kamaytirish va barglardan tayyorlangan qaynatma homiladorlik paytida ko‘ngil aynishdan xalos bo‘lishga yordam beradi;
• kollagen ishlab chiqarishni yaxshilash va erkin radikallarning ta’sirini bartaraf etish;
• ellagik kislota tarkibi tufayli onkologik kasalliklarning oldini olishga yordam beradi;
• shamollash va yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega;
• shamollash bo‘lsa, malina terlashni yaxshilaydi va toksinlarni yo‘q qilishga yordam beradi;
• malina terining holatini yoshartirish va yaxshilash uchun kosmetologiyada faol qo‘llaniladi.

Ko‘pchilik malinani yaxshi ko‘rishiga qaramay, qandli diabetda uni iste’mol qilishga qo‘rqadi. 100 gramm malinada 46 kkal kaloriya miqdori bilan uglevod miqdori 3 grammdan oshmaydi va xilma-xilligiga qarab glisemik indeks 25-40 ni tashkil qiladi. Parhezshunoslarning ta’kidlashicha, malina navi qanchalik shirin bo‘lsa, glisemik indeks shunchalik yuqori bo‘ladi. Lekin hatto eng shirin malinada ham ushbu ko‘rsatkich past bo‘lgani uchun rezavorni qandli diabetda ham iste’mol qilish mumkin.

Malina kimlarga zararli bo‘lishi mumkin?

Odatda, sog‘lom odam kuniga 400 grammdan ko‘p bo‘lmagan malina iste’mol qilishi mumkin. Shu bilan birga, kunning birinchi yarmida ratsionga rezavor mevalarni kiritish muhimdir.

Oqsil va kletchatka kombinatsiyasi organizmga ozuqa moddalarini yaxshiroq so‘rilishga yordam beradi va qonda shakarning keskin ko‘tarilishini oldini oladi.

Tanadagi ma’lum jarayonlar tufayli ratsionda malina miqdorini kamaytirish kerak bo‘ladi:

• oshqozon-ichak trakti kasalliklarining kuchayishi bilan (gastrit, oshqozon yarasi va boshqalar);
• buyrak va podagra kasalliklarida;
• har qanday rezavorlarga allergiya bo‘lsa.
• mumkin bo‘lgan allergik reaksiya tufayli ayollar laktatsiya davrida malinani iste’mol qilmasliklari kerak;
• tug‘ruq yoki jarrohlik aralashuvdan oldin malina iste’mol qilish mumkin emas, chunki rezavorlar tarkibidagi salitsil kislotasi qon ivishini sezilarli darajada yomonlashtiradi.