Dunyoda inflyatsiya 30-40 yillik rekordni qayd etmoqda. Mamlakatlarda vaziyat qanday?

Ukrainadagi urush va bunga javoban G‘arb tomonidan kiritilgan sanksiyalar kovid inqirozidan hali chiqmagan jahon iqtisodiyotiga inflyatsion bosimni keskin kuchaytirdi. Bu haqda RBK ma’lumot berdi.

G‘alla, o‘g‘it va energetika mahsulotlarini yetkazib berish bilan bog‘liq muammolar jahon bozorida ular narxining keskin oshishiga sabab bo‘ldi.

Natijada, dunyoning ko‘plab mamlakatlarida iste’mol narxlari (birinchi navbatda, oziq-ovqat va yoqilg‘i uchun) 30-40 yil, ba’zan esa yarim asrdan ko‘proq vaqt davomidagi eng tez sur’atlarda o‘sib bormoqda.

Xalqaro valyuta fondining (XVF) aprel oyidagi prognoziga ko‘ra, 2022-yil oxiriga borib rivojlangan mamlakatlarda inflyatsiya ilgari prognoz qilinganidek 3,9 foiz emas, balki 5,7 foiz, rivojlangan va rivojlanayotgan bozor mamlakatlarida esa 5 foiz emas, 8,7 foiz bo‘ladi.

Ba’zi hududlarda u bir necha baravar yuqori bo‘ladi. Inflyatsiyaning o‘sishiga javoban butun dunyo bo‘ylab markaziy banklar pul-kredit siyosatini keskinlashtirmoqda.

XVF nazoratidagi markaziy banklarning taxminan 75 foizi 2021-yil o‘rtalaridan boshlab stavkalarni oshirmoqda.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti ekspertlari inflyatsiyaning o‘sishidan eng kambag‘al davlatlar jabr ko‘rishi haqida ogohlantirmoqda.

Ularning hisob-kitoblariga ko‘ra, oziq-ovqat narxining o‘rtacha 1 foizga oshishi butun dunyo bo‘ylab 10 million kishi qashshoqlikka duchor bo‘lishini anglatadi.

Ukrainada urush boshlanganidan keyin qashshoqlik chegarasidan pastga tushadiganlarning umumiy soni BMT ekspertlari tomonidan 95 million kishiga baholanmoqda.

BMT hisob-kitoblariga ko‘ra, 2022-yil mart oyidan beri o‘sib borayotgan inflyatsiya rivojlanayotgan mamlakatlarda 71 millionga yaqin kambag‘al odamlarni paydo qilgan.

Jiddiy muammolar nafaqat uchinchi dunyo mamlakatlarida, balki eng boy davlatlarda ham paydo bo‘ldi.

Misol uchun, AQSHda oziq-ovqat narxlari iyun oyida o‘rtacha 10,4 foizga, benzin esa deyarli 60 foizga ko‘tarildi.

Umuman olganda, iste’mol narxlari 9,1 foizga o‘sdi, bu oxirgi 40 yildagi eng yuqori ko‘rsatkich — 1981-yil noyabr oyida u 9,6 foiz bo‘lib, AQSHda “Buyuk inflyatsiya” deb ataladigan davr tugagan.

Avvalroq O‘zbekistonda oylik inflyatsiya 1,5 foizga yetgani haqida xabar berilgandi.