AQSH va Eron delegatsiyalari Qatar poytaxti Dohada bo‘lib o‘tgan muzokaralar yakunida Birgalikdagi keng qamrovli harakatlar rejasi (BKQHR) bo‘yicha kelishuvlarga erisha olmadi. Bu haqda Amerikaning Eron bo‘yicha maxsus vakili Robert Melli ma’lum qildi.
“Eron delegatsiyasi bitimga qaytish istagini namoyish etishiga umid bor edi, biroq ular javob bera olmadi. Bu imkoniyat yo‘qotildi”, — dedi Melli.
“Eron bitimni qayta tiklashdan manfaatdormi, yo‘qmi — bu borada mamlakat puxta qarorga kelgani yo‘q, lekin ular bu masalani o‘zlari uchun hal qilishiga to‘g‘ri keladi, chunki bir kun kelib, bitim o‘tmishda qolishi mumkin”, — deya qo‘shib qo‘ydi u.
Amerika maxsus vakili, shuningdek, Eron yadro qurolini yaratish uchun zarur bo‘lgan materialni qo‘lga kiritishga ancha yaqin qolganini aytib, bu AQSH va ittifoqchilarida xavotir uyg‘otayotganini qayd etdi.
4-iyul, dushanba kuni Erondan muzokarachilar delegatsiyasi maslahatchisi Muhammad Marandiy G‘arb mamlakatlari bitim tuzmoqchiligini, ammo buning uchun ular Eronning BKQHR doirasidagi mantiqli shart va talablarini qabul qilishiga to‘g‘ri kelishini aytgandi.
2015-yilda Buyuk Britaniya, Germaniya, Xitoy, Xitoy, Rossiya, AQSH, Fransiya va Eron yadro bitimi — Birgalikdagi keng qamrovli harakatlar rejasida (BKQHR)ni tuzgan edi, unga ko‘ra Tehron o‘zining yadroviy dasturini faqat tinch maqsadlarda rivojlantirishni cheklashi kerak. Maxsus shartlar, jumladan, uranni boyitish darajasi, sanktsiyalarni bosqichma-bosqich olib tashlash evaziga MAGATE inspektorlarini Eron yadroviy obyektlariga kiritish bo‘yicha kelishib olingan. AQShning sobiq prezidenti Donald Tramp 2018-yilda AQShni BKQHRdan bir tomonlama chiqardi va Eronga qarshi sanksiyalarni qayta joriy qildi, bu esa Tehronni kelishuvning ayrim shartlaridan voz kechishga majbur etdi.
Keyinchalik, 2021-yilning aprelidan dekabrigacha Eron va bir qator jahon kuchlari Venada BKQHRni tiklash bo‘yicha bir necha bosqichli muzokaralar o‘tkazdi. AQSH ularda bevosita ishtirok etmadi.
So‘nggi haftalarda AQSH va boshqa G‘arb davlatlari rasmiylari Eronning BKQHRga qaytish bo‘yicha kelishuvga erishish uchun vaqti kam qolayotgani haqida tez-tez ogohlantirmoqda.
O‘tgan hafta boshida Eron hukumati muzokaralar endi Fors ko‘rfazidagi mamlakatlardan birida bo‘lib o‘tishini e’lon qildi va zudlik bilan birinchi sinov raundini chaqirdi. Biroq Eronning Tasnim agentligi muzokaralar jarayonining ikki kuni o‘tganidan keyin ma’lum qilishicha, natijalarga erishilmagan, chunki Amerika delegatsiyasi Eronning bitim yakuniy variantida uning iqtisodiy manfaatiga rioya qilinishi kerakligi haqidagi talabini ko‘rib chiqishdan bosh tortgan.
Eslatib o‘tamiz, BMT AQSHni Eronga qarshi sanksiyalarni bekor qilishga chaqirdi. AQSH, Birgalikdagi keng qamrovli harakatlar rejasida (BKQHR) ko‘zda tutilganidek, Eronga nisbatan sanksiyalarni bekor qilishi kerak, dedi BMT bosh kotibining siyosiy masalalar bo‘yicha o‘rinbosari Rozmari DiKarlo BMT Xavfsizlik kengashi majlisida.
Izoh (0)