“Et va tirnoqqa aylanib ketgan ikki xalq o‘rtasiga nifoq urug‘ini sochmang”. Ijtimoiy tarmoq faollari Qoraqalpog‘istondagi holatga qanday munosabat bildirdi?

1-iyul kuni soat taxminan 15:00 lardan boshlab Nukusda ayrim fuqarolar amalga oshirilayotgan konstitutsiyaviy islohotlarni noto‘g‘ri talqin qilib, kutilmaganda ko‘cha yurishlarini tashkil qildi. Nukusning Markaziy dehqon bozorida to‘planib, namoyishlar uyushtirildi. Jamoat tartibining buzilishining oldini olish hamda fuqarolar tomonidan turli tartibbuzarliklarni sodir etishlariga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida dehqon bozori hududiga huquqni muhofaza qilish organlarining kuch va vositalari jalb etildi.

Shavkat Mirziyoyev 2-iyul kuni Nukusga bordi va Jo‘qorg‘i Kenges deputatlari, Qoraqalpog‘iston faxriylari va faollari bilan uchrashuv o‘tkazdi. Uchrashuvda prezident Konstitutsiyaning Qoraqalpog‘istonga tegishli moddalarini amaldagi tahrirda o‘zgarishsiz qoldirish zarurligini aytdi. Qoraqalpog‘iston xalqiga murojaat qilib, Konstitutsiyaviy qonun loyihasi referendumdan keyingina qonuniy tusga kirishini aytib, fuqarolarning xohish-irodasi, taklif va fikrlaridan kelib chiqqan holda, ushbu loyiha o‘zgarib, takomiliga yetkazilishini ta’kidladi.

Davlat rahbari hozirgi vaziyatda barcha fuqarolarni hamjihatlik va birdamlikka, oqilona ish ko‘rishga, turli g‘arazli chaqiriq va harakatlarga berilmaslikka da’vat etdi.

Shundan so‘ng  prezident farmoni bilan Qoraqalpog‘istonda 3-iyuldan 2-avgustgacha favqulodda holat joriy etilib, bir qator chora va vaqtinchalik cheklovlar o‘rnatildi. Favqulodda holat amal qilishi davrida O‘zbekiston Mudofaa vazirligi kuchlari va vositalari qo‘shimcha ravishda jalb etilishi belgilandi.

3-iyul kuni Shavkat Mirziyoyev yana Nukusga borib, videoselektor o‘tkazdi. Tuman hokimlari va huquqni muhofaza qiluvchi organlar rahbarlari fuqarolarning xavfsizligini ta’minlash, qonuniylik va huquq-tartibotni mustahkamlash bo‘yicha ko‘rilayotgan chora-tadbirlar yuzasidan axborot bergan. Davlat rahbarining murojaatidan keyin vaziyat barqarorlashgani, hayot o‘z maromiga qaytayotgani ma’lum qilindi.

Ijtimoiy tarmoq faollari Qoraqalpog‘istondagi holatga qanday munosabat bildirdi? “Daryo” jamoatchilik tomonidan aytilgan fikrlarni bir joyga to‘pladi.

“Iltimos, bunaqa provokatsiyalarga uchmanglar”

Haqiqat o‘rnidan qo‘zg‘alguncha, yolg‘on butun dunyoni aylanib chiqadi.

Kecha internetda Nukus ko‘chalari qonga to‘ldi deb video tarqalgandi. Shu videoni faktchek qilishibdi. Ko‘chadagi qon emas, balki olomonni tarqatish uchun sepilgan qizil rangli maxsus suv ekan.

Ammo afsuski ushbu videoni juda ko‘pchilik, ayniqsa xorijdagilar “ko‘cha qonga to‘ldi” deb tarqatishdi.

Iltimos, bunaqa provokatsiyalarga uchmanglar. Hozir tarqatilayotgan videolarning aksariyati yoki yolg‘on, yoki rost bo‘lsa ham, umuman boshqa vaqtda va boshqa davlatda sodir bo‘lgan voqealardir.

Qayerdadir biror mojaro bo‘lsa, u haqida minglab feyk-yolg‘on xabarlar tarqaladi. Qaysi davlatda va qaysi vaqtda bo‘lishidan qat’i nazar doim shunaqa bo‘lgan. Shu sababli hozir ham axborot urushi boshlanib ketdi.

Biz o‘z muammolarimizni o‘zimiz hal qilishga qudratiga egamiz, chetdan kelayotgan provokatsiyalardan ehtiyot bo‘lishimiz kerak.

Nega qizil suv sepishadi?

Ko‘pchilikni shu savol o‘ylantirayotgan bo‘lishi mumkin.

Ommaviy tartibsizliklar vaqtida namoyishchilarni tarqatish uchun qizil rangli maxsus suyuqlik sepilishi boshqa davlatlarda ham uchrab turadi.

Bundan asosiy maqsad qizil rang tekkan tartibbuzarlarni tezda aniqlash va ularni qo‘lga olish, agar qurolli namoyish bo‘lsa, ularni qurolsizlantirish uchun qilinadi. Qizil rang tezda ko‘zga tashlanadi va aniqlash oson bo‘ladi.

Bundan tashqari qizil g‘ayritabiiy rang, oddiy suv sepilganda namoyishchilar tarqalmasligi, xuddi yomg‘ir yoqqanda ho‘l bo‘lganday oddiy qabul qilishi mumkin. Ammo rangli suv ommaviy tartibsizlik ishtirokchilarini tezroq tarqatib yuboradi, kamida yuz-qo‘lidagi rangni tozalash uchun ham tarqalishadi.

Xushnudbek Xudoyberdiyev, bloger

“Et va tirnoqqa aylanib ketgan ikki xalq o‘rtasiga nifoq urug‘ini sochmang”

Ijtimoiy tarmoqlarning o‘zbek segmentida qoraqalpoqlarni haqorat qilayotganlar ko‘payayotgan ekan. Fikr yetakchilari buni tashvish bilan yozishmoqda.

Avvalo, shaxsan men uchun qoraqalalpoqlar qachon, nima tufayli qayerga kelib qolgani mutlaqo ahamiyatsiz. Keyingi asrlardan shu bugungacha, hozir shu yerda yashab kelmoqda. Shunisi fakt va shunisi muhim.

Ikkinchidan, har qanday xalqning ichida yaxshi-yomonlari bo‘ladi va yaxshilari ko‘proq. Aks holda allaqachon qiyomat qoyim bo‘lardi. Biz yaxshisiga qarab xulosa qilaylik.

Uchinchidan, hozir “Internet dahanakai janglari”da kim nima yozayotganini aniqlab bo‘lmaydi. Balkim o‘zini qoraqalpoq deb atab birorta provokator o‘zbeklarni haqorat qilgandir? Qoraqalpoq emasdir u? Qayerdan bilib o‘tiribsiz?!

Vaziyatni yanada alangalatmang! Og‘irroq, mulohazakor va bosiq bo‘ling. Et va tirnoqqa aylanib ketgan ikki xalq o‘rtasiga nifoq urug‘ini sochmang. Siz qaysi bir fitnachini ko‘rib butun xalq haqida xulosa qilganingizdek, ular ham sizni ko‘rib o‘zbeklar haqida xulosa qilishmasin.

Unutmang: shunisi ahamiyatliki, ular bizning qardoshlarimiz. Oilamizning a’zosi! Qardoshlarmizga nisbatan bunaqa yo‘l tutmaslik kerak, ularni har baloda ayblamaslik kerak. Orol bo‘yida, murakkab mintaqada tug‘ilgani ularning aybi emas.

Ular bilan inoq bo‘laylik. Ularga yordam beraylik. Hech qursa ma’nan va ruhan!

Shuhrat Shokirjonov, jurnalist

“Tinchlik yana Nukusga qaytmoqda”

Bugun turli jurnalistlarimiz Nukusga borib fotoreportajlar qilishdi. Hammasi yaxshi. Tinchlik yana Nukusga qaytmoqda. Turli “gnida” kanallarda tarqayotgan videolarni bari shu bugungacha bo‘lgan hodisalarni videolari, ular bitta-bitta berib hozir u yerda holat shunday degan qarashni singdirishmoqchi.

Turli xil guruhlarda “Alg‘a qaraqalpaqlar, Qazaqlar siz bilen” deb yozilgan gaplarni prosto ochkili oddiy shkolotron ota-onasining nazoratidan chetda yozgan bo‘lishi ham mumkin. Tak chto provokatsiyalarga uchmaymiz, kallani “vkl” qilamiz.

Kapkatta odamlarni turli trollar manipulyatsiya qilaversayam bo‘maydi, ikki qardosh xalq o‘rtasiga nifoq solmoqchi bo‘lganlar maqsadiga yeta olmadi.

Men ancha xotirjamman, vatan sarhadlari ishonchli qo‘llarda, hayot esa davom etadi.

Nurbek Alimov, bloger

“Qoraqalpoq beshbarmog‘ini sevib yeganman”

Men Qoraqalpoq do‘stlarimni hurmat qilaman. Bundan keyin ham hurmat qilaveraman. So‘nggi ikki yilda bir necha marotaba bordim. Taassurotlarim olam qadar. Samimiy, ichidagini ochiqchasiga aytadigan el.

Biz aslida ikki millat emasmiz. Asrlar davomida bir joyda yashab bir-biriga qorishib ketgan vatandoshlarmiz. Men doim Andijonda yoki Toshkentda qanday erkin yurgan bo‘lsam Nukus, Bo‘zatovda ham shunday erkin yurganman. Kechalari sayr qilganman. Saviskiyni yurakdan aylanganman. Qoraqalpoq beshbarmog‘ini sevib yeganman.

Bahodir Ahmedov, bloger

“Bunday bahsning oxiri yo‘q, oqibati yaxshi emas”

Hozir ijtimoiy tarmoqlarni kuzatib, “faloncha xalq 200 yil oldin bu hududga ko‘chib kelgan”, “bu hudud ming yildan buyon bizniki” kabi argumentlar ko‘p tilga olinayotganini ko‘ryapman.

Tarix haqida eng ko‘p yozadigan, shu mavzuni ancha chuqur biladigan blogerlardan biri bo‘lsam kerak. Lekin shunga qaramay, siyosiy bahslar, etnik nizolar haqida gapirganda hech qachon tarixdan argument keltirmayman. Bunday bahsning oxiri yo‘q, oqibati yaxshi emas.

Birinchidan, tarixdan hamma narsaga oqlov topsa bo‘ladi. O‘tmishda hamma jabr ko‘rgan va boshqalarga jabr qilgan; qolaversa, hamma qachondir qayerdandir ko‘chib kelgan, hech kim o‘z mintaqasida Koinotning boshlanishi bilan paydo bo‘lib qolmagan. Insoniyat tarixi migratsiyalar tarixidir.

Ikkinchidan, o‘tmishdagi hech qanday voqelik asosida bugungi haq-huquqlar haqida xulosa qilmaslik kerak. 50, 100, 1000 yil oldin faloncha yerda kim yashagani, kim qachon ko‘chib kelgani hech qanday ahamiyatga ega emas. Vatan shu yerda tug‘ilgan yoki tug‘ilmay turib shu yerni vatan deb tanlagan har qanday odamga tegishlidir. Uning bobosi qachon qayerdan ko‘chib kelgani, kim bo‘lgani, qaysi tilda gapirgani muhim emas. Har bir avlod tarix charxpalagini qaytadan boshlaydi va to‘kis haq-huquqlarga ega bo‘ladi. Yangi avlod o‘tmish avlodlarning xatolariga javob berishi yoki ularning yutuqlarini o‘z yutug‘iday ko‘rsatishi noto‘g‘ridir.

Aynan mana shunaqa yondashuvni konstruktiv deb hisoblayman.

Eldar Asanov, bloger

“Provokatorlar yutqazadi”

Davlat va millat kuchli bo‘lishi kerak. O‘zbekiston – postsovet hududidagi eng zich yashayotgan, aholi soniga nisbatan juda tor davlat. Mintaqada Chor Rossiyasi va sovetlar Rossiyasiga eng ko‘p qarshilik qilgan, o‘z istiqloli uchun eng ko‘p kurashgan millat – o‘zbeklar. Shuning uchun ham o‘zbeklar va O‘zbekistonni imkon qadar bosim ostida ushlab turish, bu millat va xalqqa ro‘shnolik bermaslik – chuqur o‘ylangan siyosiy ong va loyihaning mahsuli edi.

Muloyimlik bilan, idealizm bilan hammaning roziligiga erishish mumkin deb o‘ylaydigan vatandoshlarimiz ko‘p. Sodda millatmiz. Soddaligimiz uchun ham, keyingi asrda xayotiy makoni va imkoniyatlari eng ko‘p qisqargan millat bo‘ldik. O‘zbekiston o‘zi shundoq ham tor hududda tiqilinch yashayapti.

Agar mintaqada hududiy-huquqiy munosabatlar qayta ko‘rib chiqiladigan bo‘lsa, mintaqadagi eng katta millat, eng qudratli harbiy salohiyat, tarixiy davlatchilik, iymon va islom bayroqdori bo‘lmish xalq, shijoat bilan o‘z manfaatlari uchun harakat qilishga tayyor turishi kerak. Zaif va sodda millat bo‘lishni to‘xtatish kerak. Agar hududiy-huquqiy munosabatlar qayta ko‘rib chiqish boshlansa, biz yutqazmaymiz. Provokatorlar yutqazadi.

Kamoliddin Rabbimov, bloger