“TURKTAV” jamg‘armasi “Ipak yo‘li” xalqaro universiteti kutubxonasiga tarixiy qo‘lyozmalarning asl nusxalarini taqdim qildi

“SHHT mamlakatlari hamkorligining yangi bosqichi: turizm va madaniy meros” forumi doirasida 20-may kuni “TURKTAV ” jamg‘armasi tomonidan O‘zbekiston tarixiga oid qo‘lyozmalarning asl nusxalari “Ipak yo‘li” turizm va madaniy meros institutining kutubxonasiga topshirildi. Bu haqda Turizm va madaniy meros vazirligi xabar qildi.

Qayd etilishicha, ayni vaqtga qadar fond tomonidan 55 ming elektron qo‘lyozma hujjatlar raqamlashtirilgan. Ushbu loyiha doirasida Turkiya arxivlaridan topilgan hujjatlardan Buxoro, Qo‘qon va Xorazm xonliklariga tegishlilari topilgan. Turk dunyosi madaniy merosini ayirboshlash yuzasidan ushbu arxiv hujjatlari katta ahamiyatga ega hisoblanadi.

Forum doirasida “TURKTAV” jamg‘armasi hamda Turizm va madaniy meros vazirligi o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risidagi muhim hujjat memorandum imzolangan. Ayni vaqtga qadar fond tomonidan 55 ming elektron qo‘lyozma hujjatlar raqamlashtirilgan. Usmonlilar davlatining olti asrlik hukmronlik davrida o‘zi bevosita aloqador bo‘lgan mamlakatlarning geografiyasi va tarixiga oid millionlab hujjatlar to‘plangan.

Ushbu loyiha doirasida Turkiya arxivlaridan topilgan hujjatlardan Buxoro, Qo‘qon va Xorazm xonliklariga tegishlilari topilgan. Ushbu materiallarni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:

• xonliklarning ichki dinamikasi doirasidagi kurash;
• o‘sha davrda musulmon dunyosining eng muhim davlati bo‘lgan va xalifalik markazi hisoblangan Usmonli davlatini qo‘llab-quvvatlash orqali o‘z qudratini mustahkamlashga urinishlar;
• elchilar orqali yuborilgan maktublar va Usmoniylar imperiyasining yuqori martabali rahbarlari tomonidan javob sifatida yozilgan maktublar;
• elchilar orqali so‘ralgan harbiy yordam va ushbu yordamga javob tariqasida to‘p yasovchi ustalarni (qurol ustalarini) jo‘natish;
• elchi delegatsiyalarini joylashtirish, sovg‘alar, ma’muriy xarajatlar, tomoshabinlar, mukofotlar;
• Turkistonlik ziyoratchilarning ziyorat yo‘llari xavfsizligini ta’minlash;
• turk ziyoratchilarini Makka va Madinaga joylashtirish, shuningdek, kambag‘al ziyoratchilarning qaytishi uchun xarajatlar;
• so‘ralgan kitoblarni Turkiston madrasalariga jo‘natish;
• Turkiston aholisini, ayniqsa, Usmoniylar hududida yashovchi o‘zbeklarni joylashtirish amaliyotlari, jumladan, Usmonli fuqaroligini olganlarni oldingi ta’sir doirasidan chiqarish;
• Usmoniylar ta’lim muassasalarida o‘qiyotgan o‘zbek talabalari, ularga sharoit yaratish haqida;
• Usmoniylar imperiyasi hududida yashovchi o‘zbeklar tomonidan yaratilgan jamg‘armalar, bu mablag‘larni boshqarish, ular amalga oshirgan tadbirlar;
• Usmonli ma’muriyati tomonidan hurmat qilingan o‘zbek ulamolari haqida ma’lumotlar. Ulamolar va ularning farzandlari soliq va shunga o‘xshash majburiyatlarni to‘lashdan ozod qilingan.