Tarix — hayot takrorlardan iborat ekani haqida saboq beruvchi eng yaxshi ustoz; har kunlik bu saboqlardan doim ham vaqtida va to‘g‘ri xulosalar chiqarilmasa-da, tarix baribir eng yaxshi ustozligicha qolaveradi.
Ham O‘zbekistonning, ham jahonning bundan 90, 60 va 30 yil avvalgi manzarasiga o‘zbek matbuoti ko‘zi bilan imkon qadar nazar solish ham qiziq, ham foydali ko‘rindi. Bundan o‘n yillar avval aynan bugungi sanada nimalar bo‘lgan, davr matbuoti ular haqida nima deb yozgan, jamoatchilikning munosabati qanday edi — bularning barini “Kun matbuoti tarixi” rukni orqali kuzatib borish mumkin.
Rukn materiallari har kuni tong soat 7:30 da e’lon qilinadi.
90 yil avval. 19-may, payshanba
1932-yil 19-may kuni O‘zbekistonda markaziy gazetalar chop etilmagan.60 yil avval. 19-may, shanba
1962-yil 19-may kuni SSSR pioner tashkiloti tashkil etilganiga 40 yil to‘lgan, shu bois markaziy gazetalar asosan shu yubiley bilan bog‘liq materiallar bilan to‘ldirilgan. Ora-sira “Tuxum tayyorlash yarim yillik plani bajarildi” kabi xabarchalar uchrab qoladi.
O‘zbekiston 60 yil avval dinga qarshi kurashuvchi bir mamlakatning bir qismi edi, shu bois gazetalarda ateistlarni faolroq ishlashga chorlovchi mana bunday materiallar bemalol berilganiga hayron qolmasa ham bo‘ladi:
Germaniya Federativ Respublikasida Ikkinchi Jahon urushidagi harbiy jinoyatchilar ustidan olib boriladigan sud jarayonlarini kuzatish va ularni sharhlash — sovet matbuotining sevimli mashg‘uloti. Bunda sovet propagandachilari nemis ma’murlarning har bir harakatini shubha ostiga oladi.
30 yil avval. 19-may, seshanba
“Xalq so‘zi” gazetasining birinchi sahifasi 15-may kuni Toshkentda bo‘lib o‘tgan MDH sammiti yakunlariga bag‘ishlangan. Masalan, Rossiya prezidenti Boris Yelsindan olingan intervyu bor. Qisqa suhbatda Yelsin, jumladan, shunday degan: “Hech kutilmaganda, SSSRni qayta tiklash shiorini ko‘tarib chiqqan guruhlar paydo bo‘lib qoldi. Men ushbu safsatabozlarning urinishini nojiddiy, ahmoqona niyat deb hisoblayman. Nima, Rossiya SSSRni tiklashni istaydimi? Yoki Ukraina? Birortayam davlat buni xohlamaydi!”.
Sammit yakunlari bo‘yicha prezident Islom Karimov fikrlari:
Ukraina bosh vaziri Vitold Fokin, Qozog‘iston prezidenti Nursulton Nazarboyev va Belarus Oliy Kengashi raisi Stanislav Shushkevichdan qisqa iqtiboslar:
Sammitdan so‘ng Islom Karimov va Boris Yelsin Samarqandga yo‘l olgan (internetda ushbu safarga doir videolavhalar ham bor). “Men Samarqandni ziyorat qilishga orzumand edim. Shu orzuim ushaldi”, — degan Rossiya prezidenti Samarqandda jurnalistlar bilan muloqot chog‘ida.
Qashqadaryoda yana tabiiy ofat (O‘zbekistonning boshqa hududlarida bo‘lgani singari): “Shahrisabz, Kitob, Yakkabog‘, Dehqonobod, G‘uzor rayonlarida o‘tgan payshanba kuni uzluksiz yoqqan yomg‘ir va do‘l qishloq xo‘jaligi ekinlariga shikast yetkazdi. Talaygina chorva mollari nobud bo‘ldi. Tokzorlar va sabzavotzorlarni suv bosdi, bir qancha ko‘prik, markaziy yo‘llarni sel yuvib ketdi. Aholi uy-joylariga ham ziyon yetdi”.
Toshkentda, Yunusoboddagi “Mirza Yusuf” (Bodomzor) masjidida qorilar tanlov-musobaqasi bo‘lib o‘tgan. Xabar berishlaricha, tanlovni qashqadaryolik 2 yoshu 3 oylik Temirxon Abdujabbor o‘g‘lining “biyron tilovati” ochib bergan. “Andijonlik 15 yoshli Alisher Rajab, 11 yoshli Abdulmajid Abdullatif tilovatning hifz qismi bo‘yicha, buxorolik 10 yoshli Madina Abduhalil qizi ojizalar davrasi bo‘yicha birinchilikni egallab, tanlov musobaqasi g‘olibi bo‘ldilar va Haj safariga imtiyoz bilan borish huquqini qo‘lga kiritdilar”, — deyiladi xabarda.
Qiziq xabar: “Marg‘ilon shahri hududida fuqarolarga xizmat ko‘rsatuvchi barcha avtobuslar shu yil oxirigacha haftaning har juma kuni bepul xizmat ko‘rsatadigan bo‘ldi”.
Xorijda nima gap? Turkmaniston MDH davlatlari orasida birinchi bo‘lib o‘z Konstitutsiyasini qabul qildi, Gruziya esa sobiq SSSRning Qora dengiz floti nafaqat Rossiya va Ukraina, balki Gruziya bilan ham birga taqsimlanishi kerak, deb hisoblamoqda.
Somalining qochoq prezidenti Muhammad Siad Barre Nigeriyadan boshpana topgan, Mo‘g‘ulistonda Chingizxon mamlakat milliy qahramoni va faxri deb e’lon qilingan, Liviya yetakchisi Muammar Kaddafi esa bozor iqtisodiyotining liviyacha modelini ishlab chiqishga chaqirgan.
Mavzuga doir:
- Yasama yomg‘ir yog‘dirish institutining kashfiyoti, 1992-yilgi Taraqqiyot strategiyasi, “birorta ham sigir qisir qolmasligi lozim!”. O‘zbek matbuoti 18-mayda nimalar haqida yozgan?
- Xotinboz brigadir, maishatbozlikdan bo‘shamaydigan rais, jurnalistni hojatxona tozalashga majburlashda ayblangan prokuror. O‘zbek matbuoti 17-mayda nimalar haqida yozgan?
- Zilzila vaqti Yelsin va Nazarboyevni ovutgan Karimov, O‘zbekistonda boshqaruvni o‘zbeklashtirish, “jurnalistlar, kibrlanmang!”. O‘zbek matbuoti 16-mayda nimalar haqida yozgan?
Izoh (0)