O‘zbek paxtakorlari o‘z mahsulotiga nisbatan 13 yillik xalqaro boykotning bekor qilinganini nishonlamoqda, deb yozadi “Amerika Ovozi”.
Islohotchi hukumat iqtisodiy jihatdan muhim hosilni yig‘ishtirib olish uchun uyushgan majburiy mehnatdan endi foydalanmayotgani aniqlandi.
Qaror dunyodagi eng yirik paxta ishlab chiqaruvchilardan biri, jumladan, Amazon, Gap, J.Crew, Target va Walmart kabi yirik Amerika kiyim-kechak sotuvchilari uchun uzoq vaqt yopiq bo‘lgan bozorlarga eshik ochadi.
AQSHda joylashgan Cotton Campaign, 300 dan ortiq korxona va tashkilotlardan iborat koalitsiya 2009-yilda boykot tashabbusi bilan chiqqan.
O‘shanda O‘zbekiston hukumati “1 milliondan ortiq bolalar va kattalarni, jumladan, tibbiyot xodimlari, budjet xodimlari va talabalarni har yili terim mavsumida paxta terimiga majburlagani” aytilgan.
Cotton Campaign hamkori bo‘lgan Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston forumi 2021-yilda aholi paxta yig‘im-terimi davrida hukumat tomonidan majburiy mehnatga jalb qilinmagani haqida e’lon qilganidan so‘ng, boykot yakunlandi.
Ushbu tarixiy yutuqqa o‘zbek faollari, xalqaro advokatlar va ko‘p millatli brendlarning ko‘p yillik tinimsiz ishtiroki hamda O‘zbekiston hukumatining majburiy mehnatdan foydalanishga chek qo‘yish majburiyatidan so‘ng erishildi, — deyiladi Cotton Campaign xabarida.
Endilikda kampaniya yakuniy foydalanuvchilarni ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida – paxta fermalarida, yigirish korxonalarida, gazlama fabrikalarida va ishlab chiqarish bo‘linmalarida inson huquqlari bo‘yicha tegishli ekspertizadan o‘tkazishga chaqiradi.
Shuningdek, majburiy mehnatning oldini olish, monitoring qilish, shikoyat qilish va bartaraf etish uchun ishonchli, mustaqil mexanizmlar mavjudligini ta’minlash kerakligini ta’kidlaydi.
Cotton Campaign Turkmanistonda ham davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan majburiy mehnatga qarshi kurashmoqda, u Turkmanistonni “dunyodagi eng yopiq va repressiv mamlakatlardan biri” deb ta’riflaydi.
O‘zbek paxtasini tizimli majburiy va bolalar mehnatidan ozod qilish mamlakatning siyosiy g‘alabasi.
Xalqaro Mehnat Tashkilotining Toshkentdagi texnik maslahatchisi Jonas AstrupAstrupning aytishicha, majburiy mehnatning asosiy sababi paxta yetishtirish uchun davlat kvota tizimi va unga rasmiy sheriklikdir. Bu o‘zgartirildi, lekin yana vaqt talab etadi, albatta.
Ammo viloyatlar, tumanlar va fermerlar uchun ishlab chiqarish kvotalari tizimi yo‘qoldi.Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) O‘zbekistonda 2013-yildan beri bolalar mehnati va 2015-yildan buyon majburiy mehnat monitoringini olib boradi.
Uning 17 nafar mustaqil fuqarolik jamiyati faollari, jumladan, sobiq siyosiy mahkumlar tarmog‘i mavjud bo‘lib, ular sinovdan o‘tgan vositalar va metodologiyadan foydalanishda davom etadi.
Astrup boykotning tugatilishi o‘z vaqtida amalga oshirilganini ta’kidlamoqda, chunki O‘zbekiston asosiy savdo hamkori bo‘lmish Rossiyaga nisbatan sanksiyalar ta’siriga bardosh beryapti.
Biz O‘zbekistonga o‘zining to‘qimachilik va tikuvchilik sanoatini ishonchli rivojlantirishga yordam bera olamiz va xalqaro brendlar va chakana sotuvchilarga buyurtma berishni boshlashlari mumkinligiga kafolat beramiz, — dedi u.
XMT va uning hamkorlari zavodlar va paxta-to‘qimachilikda jamoaviy muzokaralar va islohotlarni ilgari surish uchun ish beruvchilar va ishchilarning hukumat bilan aloqasiga qaratilgan Better Work Uzbekistan dasturini yaratadi.
Inson huquqlari himoyachilari esa hukumat islohotlarini tezlashtirishga va xalqaro majburiyatlarga rioya qilishga chaqirmoqda.
Human Rights Watch’ning Yevropa va Markaziy Osiyo bo‘limi direktori Xyu Uilyamsonning aytishicha, Toshkent majburiy mehnatni kuzatish va bu dahshatli zo‘ravonlik qaytmasligini ta’minlash uchun faollar va nodavlat tashkilotlarga nisbatan cheklovlarni olib tashlashi kerak.
Majburiy va bolalar mehnatiga barham berish bo‘yicha sa’y-harakatlarga rahbarlik qilgan O‘zbekiston Senati raisi Tanzila Norboyeva mamlakat hali ham katta muammolarga duch kelayotganini tan oladi.
O‘zbek paxtasiga boykot bekor qilingani haqidagi xabarni siz bilan baham ko‘rishdan mamnunman. Bu haqda Cotton Campaign bugungi matbuot anjumanida ma’lum qilindi. Xalqaro ishtirokchilar brendlar va chakana sotuvchilarni O‘zbekistondagi xarid qilish imkoniyatlariga yangicha qarashga undadilar, — dedi Tanzila Norboyeva.
Unga ko‘ra, inson huquqlari va erkinliklarini, xususan, mehnat huquqlarini ta’minlash rivojlanish strategiyamizdagi ustuvor yo‘nalishlardan biridir.
Norboyevaning aytishicha, Toshkent mustaqil fuqarolik jamiyati uchun xalqaro chaqiriqlarni eshitmoqda.
Uning so‘zlariga ko‘ra, hukumat ro‘yxatga olish bo‘yicha arizalarni ko‘rib chiqmoqda va nodavlat guruhlar bilan suhbat o‘tkazmoqda.
Biz tegishli xalqaro tashkilotlar bilan yaqindan hamkorlik qiladigan faol fuqarolik jamiyatini istaymiz. Nodavlat-notijorat tashkilotlari uchun grantlar, majburiy mehnatga qarshi himoya va ish joylarida huquqlarni ilgari surish uchun mablag‘ ajratiladi, — degan u.
Izoh (0)