“Qoch, ket, suv ombori to‘g‘oni buzildi, degan vahima bilan uyg‘ongandik”. Sardobaliklar ikki yil avvalgi to‘g‘on buzilishini qanday eslaydi?

Sirdaryo viloyatining Sardoba tumanida ro‘y bergan eng katta texnogen fojia — 2020-yil 1-may kuni sodir bo‘lgan Sardoba suv ombori to‘g‘oni buzilishi nafaqat sirdaryoliklar, butun O‘zbekiston xalqi yodida qoldi. Fojia sabab ko‘pchilik oilalar boshpanasidan ajraldi, bir umr yig‘ib-tergan mol-mulkidan mosuvo bo‘ldi. 2022-yilning 1-may kuni mazkur voqeaga ikki yil bo‘ldi. “Daryo” ijodiy jamoasi shu munosabat bilan Sirdaryo viloyatining Sardoba tumanida bo‘lib, sardobaliklar mazkur fojiani qanday esga olishi bilan qiziqdi.

Voqea hozirgidek yodimda, xotiramda muhrlanib qolgan

“Ertalab uyqudan qoch, ket, bo‘ldi suv ombori urib ketdi, degan vahimali ovoz bilan uyg‘ondik. Kim qanday ulov topsa, o‘shanga minib, qocha boshladi. Amallab ‘betonka’ga yetib oldik. Mazkur fojiaga ikki yil bo‘lgan bo‘lsa-da, voqea hozirgidek yodimda: o‘sha kunlar xotirada muhrlanib qolgan”, — deydi voqea guvohlaridan biri Begali Tursunboyev.

Suhbatdoshning ma’lumot berishicha, u yashagan uy va suv ombori to‘g‘oni orasida taxminan 6—7 kilometr masofa bor.

“Mazkur to‘g‘on bizdan olti-yetti kilometr uzoqlikda joylashgan bo‘lsa-da, o‘sha kuni suvning vahimali ovozi uyimizgacha eshitilgan. Bu ovoz bizni battar qo‘rqitgan. O‘shanda qochib ketib, ikki kundan keyin uyimizga keldik. Kelsak, hamma joy vayron bo‘lgan. Uylar qulab tushgan, judayam qo‘rqinchli ahvolda edi. Ammo bugun ko‘rmagandek bo‘lib ketdik. Buning uchun prezidentimizga rahmat”, — deydi voqeani esga olgan suhbatdosh.

Suvning birinchi manzili “Qo‘rg‘ontepa” mahallasi bo‘lgan 

Suv ombori to‘g‘oni buzilgach, dastlab to‘g‘ondan 6—7 kilometr uzoqlikdagi “Qo‘rg‘ontepa” mahalla fuqarolar yig‘ini hududida joylashgan xonadonlarni suv bosgan.

“O‘sha kuni saharlikdan so‘ng, ko‘chaga chiqdim. Chiqsam, ko‘chalarimizni suv bosib, ‘lotok’lar to‘lib oqayotgan ekan. Shunda yon qo‘shnimiz ham ko‘chadaligini ko‘rib, qo‘shni, suvni kim haydayapti, nega buncha ko‘p suv, suv yo‘lining qayeridir yopilib qolganmi, deb so‘radim. Qo‘shnim esa bilmadim, degach, o‘zaro gaplashib o‘tirdik. Birozdan so‘ng o‘g‘lim uydan chiqib, opa nega meni vaqtliroq uyg‘otmadingiz, mollarni dashtga haydashim kerak edi, dedi, hali ham vaqtli haydasang bo‘ladi, dedim. Shunda o‘g‘lim molni haydab ketar chog‘i, opa keliningizga ayting, kelgunimcha choy qilib tursin, dedi. Xo‘p, deb qo‘shnim bilan suhbatlashishda davom etibman.

Oradan qancha vaqt o‘tdi bilmayman, o‘g‘lim chopqillab kelayotgan ekan. Uni ko‘rib, kelinimni uyg‘otishim kerakligi yodimga tushdi va chopib uyga kirib, choy qo‘yishga urindim. O‘g‘lim yetib kelib, choy qo‘ymang, meni diqqat bilan, jim turib eshiting, dedi. Xo‘p deb, eshita boshladim. Shunda o‘g‘lim suv ombori dambasini suv urib ketibdi, qoching, dedi. Men esa hazillashma dedim. O‘g‘lim esa hazillashmayapman, suv momomlarning uyi yoniga keldi, tez qoching, dedi. Demak, jiddiy gapiryapti ekan deb, oyoq kiyimimni ham teskari kiygancha, qocha boshladim. Biroz yugurganimdan so‘ng o‘g‘lim yana chaqirdi. Ha, desam qaytib, hujjatlarni oling, dedi. Keyin uyga kirib, hujjatlarni oldim. O‘g‘lim esa nabiralarimni, kelinimni uyg‘otib, ularni velosipediga mindirib, qocha boshladik”, — deydi shu mahallada yashovchi Malika Abdullayeva.

Suv uylar devori baravar oqqan va usti qop-qora rangda bo‘lgan

Malika opaning eslashicha, o‘sha kuni vahima bilan kelgan suv uylar devori baravar oqqan va usti qop-qora rangda bo‘lgan.

“Dastlab ikkita mashina oldiga bordik. Sig‘madik. So‘ngra uchinchi mashinaga chiqib, to‘rtinchi sovxozga qarab qochdik. Yo‘lda yana suvga duch keldik. To‘rtinchi sovxoz tomonni ham suv bosgan ekan. Ortga qaytib, boshqa yo‘l izladik. Yo‘lda har kuni tong azonda mollar yig‘iladigan joyga ko‘zim tushdi. Dashtga olib chiqilishi lozim bo‘lgan mollarni ham suv aylantirib, u yoqdan bu yoqqa oqizib ketayotgan ekan. Ko‘z oldimda ko‘plab mollar suvga g‘arq bo‘ldi. Suv shu darajada ko‘p va vahimali ediki, tomlar baravar bo‘ldi. Yerda suv, o‘rtasida esa loyqa, tumonat bo‘lib oqardi. Shunda biz mingan mashina haydovchisi ham vahimaga tushib qoldi. Keyin to‘xtab, suv yo‘nalishini aniqlashga urindi. Va oxirida yo‘l topib, ‘betonka’ tomon yura boshladik”, — deydi Malika Abdullayeva.

“Qo‘rg‘ontepa” mahallasida yashovchi yana bir fuqaro Fotima Xo‘janova voqea sodir bo‘lgan kuni oziq-ovqat do‘koniga qarab yo‘l olganini, yo‘lda hamma joyni suv bosayotganini ko‘rgach esa vahimaga tushib qolganini aytmoqda.

“O‘sha kuni tong azonlab, savdo do‘koniga oziq-ovqat olib kelish uchun yo‘l oldik. Yarim yo‘lda bir mashinaga duch keldik, mashinadagilar bu tomonni suv bosibdi, ortga qaytinglar, deyishdi. Biz esa ularning vahimasiga e’tibor bermay, yana yurishda davom etdik. Sal yurganimizdan so‘ng loyqa suv oqib kelayotganini ko‘rdik. Tezda ortga qaytib, uydan nabiralarimni olishga shoshildik. Mahallaga qaytib kelsak, suv bosayotgani uchun ichkariga kiritishmadi. Mahalladagilar uyidan chiqib ketganini aytishdi. Keyin nabiralarim va bolalarimni ham topdim. O‘g‘lim bizni 7-sovxozga olib borib tashlagach, odamlarga yordam berish uchun mahallaga qaytdi”, — deydi Fotima Xo‘janova.

Navbatdagi suhbatdosh Buvmayram Haydarova voqea sodir bo‘lgan kuni qo‘ni-qo‘shnilaridan dambani suv uribdi, degan gapni eshitganini, ammo e’tibor ham bermaganini aytmoqda.

Hamma jon talvasasida o‘zini xavfsiz joyga olib qochardi

“Men o‘sha kuni juda vaqtli uyg‘ongandim. Suvning shovqinini ham eshitmaganman. Bemalol sigirlarni sog‘ib, ishlarimni qildim. So‘ng nabiram Bekzodga mollarni haydashi kerakligini aytib, damba ochilganmish, mollarni tezroq hayda, dedim. Shunda o‘g‘lim va dadasi yotgan joyidan sakrab turdi va o‘g‘lim damba deganingiz suv ombor dambasimi, dedi. Shunda ko‘chaga chiqib qarasak, hamma qochayotgan ekan. Biz ham ularga qo‘shilib qocha boshladik. Hamma jon talvasasida xavfsiz joyga qochardi”, — deydi voqea haqida gapirib bergan Buvmayram Haydarova.

Buvmayram opaning aytishicha, u suvdan qo‘rqib, qochaman deya oyog‘ini ham chiqarib olgan.

Yosh bolalardan biri yig‘lar, biri non so‘rab baqirardi

“Qochib ketayotib, noto‘g‘ri harakat qilganimdanmi oyog‘im chiqib ketdi. Ammo to‘xtashga va hatto orqaga qarashga qo‘rqqanimdanmi oyog‘im chiqqaniga ham e’tibor bermay, qochib ketaverdim. Yo‘lda tumonat odam. Qari va kesa kishilarni bolalari aravaga solib olib ketishayotgandi. Hamma jonini qutqarish uchun ‘betonka’ tomon qochib ketardi. Manzilga yetganimizda yosh bolalardan biri yig‘lar, biri non so‘rab baqirardi. Yana biri esa yaqinlarini yo‘qotib qo‘yib, qo‘rqqanidan yig‘lardi. Shunda oyoqlarimga e’tibor bersam, og‘rimayapti. O‘z joyiga tushgan ekan. Keyin bizni Milliy gvardiya va IIB xodimlari mashinalarda 26-sovxozga olib borishdi. U yerdagilar esa bizga joy tayyorlab, dasturxon tuzashdi. Ancha yordam ko‘rsatishdi. Hozir shu voqealarni eslayapman-u, qo‘rqib ketyapman. O‘tib ketgani rost bo‘lsin”, — deydi Buvmayram Haydarova.

“Daryo” muxbiri bilan suhbatlashgan Ulbozor Norbo‘tayeva voqea sodir bo‘lgan kuni nabirasini yo‘qotib qo‘yganini esladi.

Qocha-qoch paytida nabiramni yo‘qotib qo‘ydik

“Saharlikdan so‘ng ko‘chamizda baqir-chaqir ovoz eshitildi. Ko‘chaga chiqsam, hamma traktor tirkamasiga chiqayotgan ekan. Qo‘shnilarimiz vaqtli turib, chopiqqa ketayotgan ekan-da deb, yana uyga qaytib kirdim. Kirsam, kelinim ayajon suv ombori to‘g‘oni buzilibdi, ketamiz, dedi. Kelinimdan voqeani eshitib, qo‘rqib ketdim va oiladagi sakkiz nafar kishi odamlarga qo‘shilib, qocha boshladik. Shu ketishda yetti kilometr yo‘lni piyoda bosib o‘tdik. Qocha-qoch paytida oilamizdagi sakkiz kishi har tarafga qarab ketgan. Shunda nabiramni yo‘qotib qo‘ydik. Men kichik o‘g‘limga bolang qani deyman, o‘g‘lim esa uyda otam qolib ketdi, qaytaman, deydi. Shunda o‘g‘lim mening piyoda ketayotganimni ko‘rib, onajon, siz qolib ketsangiz, men qanday yashayman, deb traktor tirkamasidan tushib qoldi. Men esa bolamga yurishda davom et, otang va men katta odamlarmiz yetib olamiz, deyman. Xullas, o‘sha kuni ancha qiynalib, xavfsiz joyga yetib oldik. Keyin nabiramni ham topdik. Uydagilar ham yetib kelishdi. Ammo uylarimiz judayam qo‘rqinchli ahvolga tushdi”, — deydi Ulbozor Norbo‘tayeva.

Ulbozor Norbo‘tayevaning yodga olishicha, mahalladoshi Nurali Xolmamatov o‘zining Damas mashinasida mahalla odamlarini xavfsiz hududga tashigan.

“Nabiramni ham shu yigit topib bergandi. Damas mashinasida o‘z jonini xatarga qo‘yib, barcha mahalladoshlarni xavfsiz hududga tashigandi”, — deydi suhbatdosh.

Toshqindan so‘ng 31 yoshli yigit vafot etgan

Toshqin voqeasidan 21 kun o‘tib, barchaga yordam bergan 31 yoshli Nurali Xolmamatov vafot etgan.

“Alloh rahmat qilsin, voqeadan ko‘p o‘tmay 22-may kuni vafot etdi. O‘sha kungi voqeadan juda qo‘rqib, yuragi olingan, yuragida dard paydo bo‘lgan deyishdi”, — deydi Ulbozor opa.

Qo‘rg‘ontepaliklar bugungi kuniga shukrona aytib, O‘zbekiston prezidentining e’tibori va tashabbusi bilan yangi uy-joylarga ega bo‘lganini, yo‘qotilgan barcha mol-mulklari o‘rni qoplanganini aytmoqda.

“Biz prezidentimizdan bir umrga minnatdormiz. Toshqinda qolgan uylarimiz o‘rniga barcha sharoitlari bor yangi uylar qurib berdi. Bugungi kunda bizga issiq suv, sovuq suv, gaz ham keldi”, — deydi qo‘rg‘ontepaliklar.

Operatorlar: Ma’murjon Obrahmatov, Dilruh Isomiddinova