“Aql bilan ishlansa, paxtani manfaatli ekinga aylantirsa bo‘larkan. Majburlamasdan egasiga topshirilsa, foyda qilsa bo‘larkan” — Xayrulla Nuriddinov o‘zbek paxtasi qora ro‘yxatdan chiqarilgani haqida

Jurnalist Xayrulla Nuriddinov “O‘zbekiston 24” telekanalida efirga uzatilgan “Menimcha” ko‘rsatuvida 10-mart kuni Cotton Campaign xalqaro koalitsiyasi O‘zbekiston paxtasiga e’lon qilingan global boykotni bekor qilgani haqida fikr bildirdi.

Uning aytishicha, O‘zbekiston botirlik yo‘lini tanlaganidan buyon, ya’ni yelkamizga yuk, boshimizga balo bo‘ladigan muammolarni hal qilish siyosatini boshlaganidan buyon bu masalada ancha-muncha natijaga ega bo‘lindi.

Bu endi, menimcha emas, balki ko‘pchilik, ayniqsa, chet eldagi ko‘pchilik shunday to‘xtamga kelmoqda. Bittagina misol, shu tugayotgan haftada yuz bergan tarixiy voqea: Cotton Campaign koalitsiyasi bundan 12 yil oldin bizning paxtamizga dunyo bo‘yicha boykot e’lon qilgan edi, tugayotgan haftada ana shu 12 yillik boykot bekor qilindi! Chunki O‘zbekistonda bolalar mehnatidan, odamlarni majburlab paxtaga olib chiqishdan mutlaqo voz kechilganini dunyo tan oldi.

Boykot nima degani? Bu bizning ne-ne azob bilan yetishtirgan paxtamizni dunyoda bo‘yicha sotilishini cheklab qo‘yish. O‘zbekistonda paxta hosilini yig‘ishda maktab o‘quvchilari, o‘qituvchilar, talabalar, tibbiyotchilar, umuman  budjet tashkilotlari xodimlarining mehnatidan foydalanilganligi uchun,  2010-yilda ana shu boykot e’lon qilindi. Bu boykotga dunyoning eng yetakchi ishlab chiqaruvchilari, Amazon, Calvin Klein, Adidas kabi jahonga mashhur 300 dan ziyod gigant kompaniyalari qo‘shilgan edi va bizning paxtamizni sotib olishdan voz kechgan edi. Shundan buyon paxtamiz faqat Osiyo qit’asining sanoqli kompaniyalariga sotilayotgan edi, dunyo paxtamizning narxini yerga urayotgan edi. O‘zbek paxtasi tashqi bozorda arzimagan pulga sotilardi-yu, keyin ana shu paxtadan ishlab chiqarilgan tayyor mahsulot falon pullik import mol bo‘lib yana o‘zimizga qaytib kelardi.

12 yildan buyon bizning oppoq paxtamiz qora daftarga kiritilgan edi, dunyo tomonidan. Ne-ne mashaqqat bilan, yozning saratonida ham, qishning qahratonida ham daladan chiqmasdan, egilib-bukilib paxta yetishtirgan xalqimizning yuzi shuvut edi go‘yo, dunyo qoshida. Etiging oyog‘ingni siqib tursa, dunyoning kengligidan ne foyda, degan xalqimiz. Paxta masalasidagi boykot iqtisodiyotimizning qon tomirlaridan birini siqib qo‘ygan edi. Ana shu 12 yil davomida yelkamizni yuk bo‘lib bosib yotgan masala tugayotgan haftada hal bo‘ldi. Cotton Campaign koalitsiyasi o‘zbek paxtasiga qo‘ygan taqiqni olib tashladi.

Cotton Campaign koalitsiyasi – bu shunchaki tashkilot emas, yoki qaysidir bitta mamlakatga tobe bo‘lgan tuzilma emas. U inson huquqlarini himoya qiluvchi yuzlab tashkilotlar, yuzlab mustaqil kasaba uyushmalari, yuzlab kompaniyalar va moliyaviy tuzilmalar, yuzlab olimlar va arboblarni birlashtirgan bir ittifoq. Koalitsiya. Uning ichida o‘tirganlarning hammasini bitta to‘xtamga keltirish, hammasining gapi bitta joydan chiqishiga erishish – kechirasiz-u, o‘limdan qiyin masala. O‘zbekiston shuning uddasidan chiqdi. Chunki mamlakat yetakchisi muammoning ko‘ziga tiq boqdi va muammoni hal qilishda o‘zining siyosiy kuchini, azm-u shijoatini namoyon qildi. Bizda bolalar mehnati va majburiy mehnat mavjudligini tan oldi va bularni yo‘qotaman, deb ahd qildi. Ahdining ustidan chiqdi. O‘tgan yilgi paxta mavsumida bittayam bola, bittayam “hasharchi” dalaga chiqqani yo‘q. Dunyo shuni ko‘rdi, bildi. Va boyagi boykotni to‘xtatdi. Bu biz uchun katta yutuq. Ayniqsa, dunyodagi bugungi vaziyatda bu biz uchun Xudoning mehribonchiligi, menimcha.

Yana aytaman, bu yutuq o‘z-o‘zidan kelib qolgani yo‘q. Shavkat Mirziyoyev bolalarning va budjet tashkilotlari xodimlarining majburiy mehnatiga chek qo‘yish haqida ilk marta gapirganida ancha-muncha odam “endi nima bo‘ladi?” deb boshini qashlab qolgandi. Bu chindanam juda kuchli va juda qat’iy siyosiy qadam edi, shundan keyin bitta mavsumning o‘zida dalaga olti million terimchi chiqmagandi.

Mana, aql bilan ishlansa, paxtani manfaatli ekinga aylantirsa bo‘larkan. Majburlamasdan egasiga topshirilsa, foyda qilsa bo‘larkan. Mana to‘rtinchi yil boshlandi, manfaatdor joyda paxta ekilyapti, qo‘shimcha qiymat paydo qilinyapti, klaster tizimiga o‘tilyapti. Majburiy mehnatga hojat qolmayapti. Va natija – dunyoda o‘zbek paxtasining nomi oqlandi.

Xayrulla Nuriddinov

Prezident matbuot kotibi Sherzod Asadov O‘zbekiston paxtasiga qo‘yilgan boykotni bekor qilish to‘g‘risidagi qarorini olqishlashini ma’lum qildi.

Prezident Shavkat Mirziyoyev Cotton Campaign O‘zbekistonni qora ro‘yxatidan chiqargani ham juda katta imkoniyat ekanligini” ta’kidlagan edi. “Buning hisobiga iste’mol mahsulotlarining xomashyosini olib kelib, ularni qayta ishlash orqali qo‘shimcha 1,5 milliard dollarlik mahsulotni bemalol eksport qilsa bo‘ladi”, — degan edi davlat rahbari.