Urushning 10-kuni: Evakuatsiya kelishuvi barbod bo‘ldi. Putin harbiy operatsiya nima uchun faqat Donbass bilan cheklanib qolmaganini tushuntirdi (foto)

Rossiyaning Ukrainadagi “maxsus harbiy operatsiyasi” o‘n kundan buyon davom etmoqda. Ukraina janubi-sharqidagi qamal qilingan hududlardan tinch aholini evakuatsiya qilish uchun tomonlar 5-mart kuni “sukunat rejimi” joriy etishga kelishib olgandi. Ammo kechga yaqin ikki tomon bir-birini rejimni buzganlikda aybladi. Ukraina Rossiya Mariupol va uning atrofini o‘qqa tutishda davom etayotgani haqida xabar qildi. Rossiya Mudofaa vazirligi harbiy operatsiyaga qayta start berdi.

Kiyevda rossiyalik asirlarning matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi, Lvovda esa evakuatsiya davom etmoqda. Shahar obyektlarini o‘q va bombalardan himoyalash choralari boshlandi — tarixiy binolarning derazalari mahkamlanib, haykallar o‘tga chidamli materiallar bilan o‘raldi. Meduza urushning o‘ninchi kunida yuz bergan asosiy voqealar va fotosuratlarni taqdim etdi.

Gumanitar yo‘laklarni ochish to‘g‘risidagi kelishuv muvaffaqiyatsiz tugadi. 5-mart kuni Rossiya Mudofaa vazirligi Moskva vaqti bilan 10:00 dan (Toshkent vaqti bilan 12:00) boshlab sukunat rejimi joriy etilgani hamda Donetsk viloyatidagi Mariupol va Volnovaxa shaharlaridan tinch aholini olib chiqish uchun gumanitar yo‘laklar ochilishi haqida ma’lum qildi. Ukraina hukumati kelishuvni tasdiqladi: Mariupoldan 200 ming, Volnovaxdan 15 ming kishini olib chiqish rejalashtirilgani haqida xabar berildi. Evakuatsiyada Xalqaro Qizil Xoch qo‘mitasi ishtirok etishi kerak edi.

Biroq tez orada tomonlar bir-birini kelishuvlarni buzishda ayblay boshladi. Ukraina hukumati Rossiya sukunat rejimiga rioya qilmayotgani va evakuatsiya yo‘llarini o‘qqa tutayotganini aytdi. Rossiya Mudofaa vazirligi (keyinchalik Vladimir Putinning o‘zi) “millatchilar” odamlarni shaharlardan tashqariga chiqarishmadi, deya bayonot berdi. Shu bilan birga, Ukraina rasmiylariga ko‘ra, Volnovaxani 400 kishi tark etishga muvaffaq bo‘lgan. Tomonlar yo‘nalishlar bo‘yicha kelishib olgan-olmagani hozircha noma’lum. Ukraina aholini Zaporojyega ko‘chirishni rejalashtirgan, Donetsk sharqqa (ya’ni ayirmachilar nazorati ostidagi hududga) yo‘laklar ochilishini, chunki Zaporojyega borish “xavfsiz emas”ligini ma’lum qilgan.

Kechqurun Rossiya Mudofaa vazirligi “harbiy amaliyotlar” qayta boshlangani haqida e’lon qildi.

Kun davomida Ukrainada bir qancha rossiyalik uchuvchilar qo‘lga olingani haqida xabarlar berildi. Ulardan birining samolyoti Chernigov yaqinida urib tushirilgan. Ukraina xavfsizlik xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, uchuvchi Suriyadagi harbiy amaliyotlarda qatnashgan va go‘yoki Vladimir Putin Suriya prezidenti Bashar al-Asad bilan tushgan suratda u ham bor. Boshqa uchuvchilar Nikolaev yaqinida asirga olingan.

Rossiyalik mahbuslarning og‘ir shaklda so‘roqqa tutilayotgani aks etgan bir nechta videolar tarqalgandan so‘ng, Ukraina prezidenti ofisining maslahatchisi Aleksey Arestovich Ukraina harbiylaridan Jeneva konvensiyasiga rioya qilishni va Ukrainani urush jinoyatlarida ayblash uchun zamin yaratmaslikni talab qilib murojaat yo‘lladi.  “Biz Yevropa davlatining Yevropa armiyasimiz. Mahkumlarga vahshiylik bilan munosabatda bo‘lish qat’iyan man etiladi”, — dedi u. Ukraina harbiylariga ko‘ra, 5-mart kuni ular ikki rus samolyoti, beshta vertolyot va bir dronni urib tushirgan. Rossiya Mudofaa vazirligi kun davomida beshta Ukraina samolyoti, bir vertolyot va bir dron urib tushirilganini xabar qildi.

Urush sharoitida u yoki bu tomonning rasmiy vakillari tomonidan tarqatilgan ma’lumotlarni qisqa vaqtda tekshirishning imkoni yo‘q.

Vladimir Putin Rossiyada harbiy holat joriy etish uchun hech qanday asos yo‘qligini aytdi. Aviatsiya sanoati xodimlari bilan 45 daqiqalik uchrashuvda Putin tashqi tajovuz yuz bergan taqdirda shunday bo‘lishi mumkinligini aytdi. “Ammo Rossiyada hozir bunday holat yo‘q va umid qilamanki, bo‘lmaydi ham”, — deya ta’kidladi u. Shu bilan birga, Putin uchinchi davlatlarning Ukraina osmonida parvozlarni taqiqlashga urinishlarini urushda ishtirok etish deb hisoblashini aytdi.

Putin, shuningdek, Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ko‘lamini tushuntirdi: uning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya faqat “Donbass respublikalariga to‘g‘ridan to‘g‘ri to‘qnashuv chizig‘ida turib yordam berishi mumkin edi”, ammo bu holda G‘arb “moddiy resurslar, o‘q-dorilar, jihozlar bilan cheksiz qo‘llab-quvvatlardi”.  “Shuning uchun biz boshqa yo‘ldan bordik, qilishimiz kerak bo‘lgan birinchi ish harbiy infratuzilmani qisman emas, balki butunlay yo‘q qilish edi. Asosan qurol-yarog‘, o‘q-dorilar, aviatsiya, havo hujumidan mudofaa tizimlari saqlanadigan omborlar nishonga olindi”, — dedi Rossiya prezidenti.

Putin Rossiyaga qarshi kiritilayotgan sanksiyalarni “urush e’lon qilish”ga qiyosladi va tadbirkorlarga “maksimal iqtisodiy erkinlik”  berish, iqtisodiy jinoyatlar uchun odamlarni jinoiy javobgarlikka tortmaslik tarafdori ekanini aytdi.

Rosaviatsiya Rossiya aviakompaniyalariga xorijga yuk va yo‘lovchi tashuvchi reyslarning barchasini to‘xtatishni tavsiya qildi. Bunga “samolyotlarning xorijda ushlab turilishi yoki hibsga olinishi xavfi yuqori ekani” sabab qilib ko‘rsatildi.  Tavsiya lizingda xorijiy kompaniyalarning samolyotlariga ega bo‘lgan aviakompaniyalarga taalluqlidir. Shundan so‘ng, Aeroflot, “Pobeda”, Azur Air (8-martdan), Nordwind va Pegas Fly (7-martdan) xorijiy reyslarni bekor qildi.

Ayni paytda, global kompaniyalar rossiyalik mijozlar bilan u yoki bu shaklda ishlashni rad etmoqda — so‘nggi 24 soat ichida Prada, Puma, Inditex, Moody’s, Adobe, IBM, Paypal, Samsung, Electronic Arts, Rockstar Games, Airbnb, Booking, Coursera, Payoneer ushbu qarorini e’lon qilgan.