Orol dengizining tubida yuzaga kelgan Orolqum sabab Qoraqalpog‘iston har yili 44 million dollardan ortiq zarar ko‘rmoqda. Bu haqda Jahon bankining “Orol dengizining qurigan tubidagi qum va chang bo‘ronlarini kamaytirish uchun O‘zbekistonda landshaftni tiklashning ahamiyati” mavzusidagi tadqiqotida aytib o‘tilgan.
Qayd etilishicha, Orol dengizining tubida maydoni 60 ming kvadrat kilometrga yaqin cho‘l — Orolqum hosil bo‘lgan. Cho‘lning deyarli yarmi Qoraqalpog‘iston hududida joylashgan bo‘lib, bu yerda 1,8 million kishi istiqomat qiladi. So‘nggi bir necha o‘n yilliklar davomida Orolqum qum va chang bo‘ronlari manbaiga aylangan.
Har yili Orolqumning qum va chang bo‘ronlari O‘zbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlari kengliklariga 15 milliondan 75 million tonnagacha qum, chang va tuz olib keladi. Oqibatda tuproq eroziyasi va havoning ifloslanishi atrof-muhitga, inson salomatligi va farovonligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Orolqumdagi qum va chang bo‘ronlari Qoraqalpog‘istonga har yili 44 million dollardan ortiq (respublika yalpi ichki mahsulotining qariyb 2 foizi) iqtisodiy zarar keltiradi. Kelgusi 20 yil ichida ushbu vaziyatni hal qilishda harakatsizlik mintaqaga 840 million dollarga tushishi mumkin.
Qum va chang bo‘ronlari inson salomatligi va qishloq xo‘jaligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi va o‘simlik yetishtirishda yiliga o‘rtacha 11,6 million dollar zarar keltirishi mumkin.
Orol dengizi tubining katta qismini qurg‘oqchilikka chidamli va tuproqdagi tuz miqdori yuqori bo‘lgan mahalliy daraxt, buta va o‘tlarni ekish orqali tiklash mumkin.
“Agar to‘g‘ri rejalashtirilsa, Orol dengizi tubidagi landshaftlarni tiklash jarayoni Orol dengizining sobiq qirg‘oqlaridan 100-200 kilometrgacha bo‘lgan masofada havo ifloslanishining sezilarli darajada kamayishiga olib kelishi mumkin. Bu mahalliy aholi salomatligi va farovonligini oshirishga olib keladi.
Orolqumdagi landshaftlarni qayta tiklash chora-tadbirlari yiliga 39 million dollarga yaqin qo‘shimcha foyda keltirishi mumkin. Bu Qoraqalpog‘iston yalpi ichki mahsulotining 1,9 foiziga teng hisoblanadi.
Eslatib o‘tamiz, O‘zbekistonda har yili tabiiy ofatlar o‘rtacha 1,4 million kishiga ta’sir o‘tkazgan holda, 3 milliard dollarga yaqin zarar yetkazadi.
Izoh (0)