Suv toshqinlari va aholining ko‘chirilishi: Indoneziya poytaxti nima uchun boshqa orolga ko‘chirilmoqda?

Aholisi yiliga 22 kunni tirbandliklarda o‘tkazadigan shahar – Jakarta bir necha o‘n yilliklardan keyin suv ostiga g‘arq bo‘lishi mumkin.

17-yanvarda Indoneziya hukumati 2024-yilga borib mamlakat poytaxti Jakartadan janubi-sharqdagi Kalimantan oroliga ko‘chirilishini e’lon qildi. Yangi poytaxt Nusantara so‘zi arxipelag, ya’ni orollar majmuyi ma’nosini beradi. Barcha zarur o‘zgarishlarni amalga oshirish uchun budjetdan 32,5 milliard dollar ajratish rejalashtirilgan.

Yangi poytaxt Yavan dengizidagi boshqa bir orolda bo‘ladiIndoneziyaning yangi poytaxti sharqiy qismlari Malayziya va Bruneyga ham tegishli bo‘lgan Kalimantan orolida joylashgan. Kalimantanning boshqa bir nomi Borneo va butun dunyodagi eng katta orollar orasida uchinchi o‘rinda turadi, maydoni – 743 ming kvadrat kilometr.

Indoneziya prezidenti Joko Vidodo poytaxtni ko‘chirish bo‘yicha reja taqdimotida ushbu hududning bejiz tanlamaganini qayd etdi. Kalimantan zilzilalar, sunami, vulqon otilishlari va boshqa tabiiy ofatlar xavfidan nisbatan xoli orol.

Bu boradagi ustunliklar shuning o‘zi bilan tugamaydi: Jakartadan orolgacha samolyotda ikki soatlik yo‘l. Orol yaqinida Samarinda shahri (Sharqiy Kalimantan provinsiyasining ma’muriy markazi) va Balikpapan port shahri joylashgan.

Strategik jihatdan orol juda qulay joylashuvga ega – u Indoneziya markazida va boshqa shaharlarga yaqin. Jakartada vaziyat ancha og‘ir, sababi shahar ham ma’muriy, biznes, moliyaviy va savdo markazi.

Joko Vidodo, Indoneziya prezidenti

• Jakartada 10,5 milliondan ortiq aholi istiqomat qiladi, bir qator yo‘ldosh-shaharlarga ega Jabodetabek arealining aholisi 30 milliondan oshadi. Bu butun dunyodagi eng katta aglomeratsiyalardan biri. Oxford Economics ilmiy-tadqiqot instituti prognozlariga ko‘ra 2030-yilga borib Jakarta 37 million aholi bilan eng ko‘p odamlar yashaydigan shaharga aylanishi mumkin.
• Shuningdek, Jakarta dunyo bo‘yicha juda tez suv ostiga kirib borayotgan shaharlardan hisoblanadi. Mamlakat hukumati poytaxtning yangi joyga ko‘chirilishi ekologik yuklamani kamaytirishiga umid qilmoqda.
• Prognozlar bo‘yicha 30 yildan keyin shahar markazi suvga to‘liq cho‘kadi. Uni qutqarib qolishning yagona yo‘li o‘ta ulkan dengiz devorini qurish.
• Olimlar Jakartaning suv ostiga cho‘kib borayotganining asosiy sabablaridan biri shaharning dengiz va 13 ta daryo yaqinida botqoqlik ustiga bunyod qilingani, ularning shahar tagidan oqib o‘tishi bilan izohlagan. Mazkur bir nechta omil tufayli megapolisda yomg‘irlardan keyin muntazam ravishda suv toshqinlari yuz beradi.

• Indoneziya hukumati, shuningdek, Jakarta joylashgan Yava orolidagi yuklamalarni ham kamaytirmoqchi. Uber hamda Boston Consulting Group tahlillariga ko‘ra, Jakartada haydovchilar yilning 22 kunini tirbandliklarda o‘tkazadi.
• Hozirda Yava orolida 145 millionlik mamlakat aholisining 60 foizi yashaydi. Shuning uchun ham poytaxtda doimiy ravishda tirbandliklar kuzatiladi, hukumat aholini boshqa hududga ko‘chirish orqali mazkur muammolardan qutulmoqchi.

Shuningdek, Indoneziya hukumati mamlakatda ijtimoiy tengsizlik va qashshoqlik darajasini kamaytirishni rejalashtirgan. Chunki davlat iqtisodiyotining asosiy qismi ham Jakartada, ishlab chiqarishni boshqa yerga ko‘chirish yangi ish o‘rinlari yaratilishi va xodimlar yashash sharoitlarining yaxshilanishiga olib keladi. Hukumat va ma’muriy boshqaruv tizimi ham Kalimantan oroliga ko‘chiriladi, lekin Jakarta baribir mamlakatning tijorat hamda moliya markazi bo‘lib qolaveradi.

Mahalliy aholi va ekologiya faollarida poytaxtning ko‘chirilishidan xavotirlar borYangi poytaxtni shakllantirish uchun hukumat 256 ming gektar maydonni tayyorlab qo‘ygan. Atrof-muhit himoyachilari aholini yangi hududga ko‘chirish ifloslantirish darajasini oshirishi, orangutanlar, malay ayiqlari va uzunburun maymunlar yashaydigan tropik o‘rmonlarning yo‘q bo‘lib ketishiga olib kelishidan xavotirda. Indoneziya hukumati bu kabi tanqidlarga javoban yangi shahar qurilishi ekotizimga salbiy ta’sir ko‘rsatmasligini ta’kidlagan.

Kalimantandagi tub aholi ham ko‘plab qishloqlar va aholi punktlari yo‘q bo‘lib ketishini qayd etgan. Ko‘p qavatli uylar va ma’muriy binolar qurilishi qishloqlardagi oqsoqollar barpo ergan xonadonlarning buzilishiga sabab bo‘ladi, keksalarning asosiy ishi mevalar sotish, yangi poytaxtda bu ishni qilish zarurati mavjud emas.