Namanganlik 15 yoshli o‘quvchi avtomobilni telefon yordamida boshqarmoqda. U kelgusida Tesla mashinasining o‘zbekcha muqobilini yaratmoqchi

Namanganlik 15 yashar Abdulaziz Nosirjonov ovoz bilan boshqariladigan va 500 dan ortiq buyruqni bajara oladigan sun’iy intellekt dasturini yaratdi. Bu haqda “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev hikoya qilmoqda.

Abdulaziz Uychi tumanidagi 16-maktabning 9-sinfida o‘qiydi. O‘zining aytishicha, beshinchi sinfgacha kompyuterga umuman qiziqmagan, hatto unda yozishni ham bilmagan. Keyin tog‘asining kompyuterini titkilab, texnologiyalarga qiziqishi uyg‘ongan. Maktabda informatika fani ustozidan fotoshop, grafika va kompyuter tizimi bo‘yicha birlamchi bilimlarni egallagan.

AQSh kinoijodkorlari tomonidan yaratilgan “Qasoskorlar” filmi esa uning tasavvurlarini butkul o‘zgartirib yubordi.

“Eslasangiz, shu film qahramoni robotini masofadan turib ovoz yordamida boshqaradi. Menda hali robot yo‘q, shu sababli kompyuterimni ovozli buyruq bajaradigan ko‘rinishga keltirmoqchi bo‘ldim. Google’da ovozli boshqaruv dasturlari bo‘yicha qidiruv berdim. Ingliz tilini yaxshi bilganim uchun shunday loyiha ustida ishlayotgan hindistonliklar bilan tanishdim va ulardan guruhlariga qo‘shib olishlarini iltimos qildim. Ular rozi bo‘lishdi. 2020-yili, karantin payti dastur ustida birgalikda mehnat qildik. O‘tgan yil fevral oyida ishimiz yakuniga yetdi. Shundan so‘ng ovoz bilan boshqariladigan va 500 dan ortiq buyruqni bajara oladigan sun’iy intellekt dasturini o‘zbekchalashtirib chiqdim. Unga ‘Abdulaziz Jarvis’ deb nom qo‘ydim. Jarvis o‘sha, filmdagi robotning nomi”, — deydi qahramonimiz.

Abdulaziz dastlab kompyuterda loyihani sinab ko‘rdi. Word, Exsel kabi dasturlarni ovoz yordamida boshqardi. So‘ng navbat bobosining Lacetti Gentra mashinasiga keldi.

“Avtomobilni avval kompyuter yordamida boshqarmoqchi bo‘ldim, ammo uni kuydirib qo‘ydim. Tokni qayta berib yuborgan ekan. Keyin telefonga o‘tdim. Qayta-qayta urinishlarim behuda ketdi. Nihoyat, oltinchi urinishda men kutgan natija chiqdi. Hozir telefon va bobomning avtomobiliga o‘rnatilgan maxsus qurilma yordamida 40 metrdan mashinani boshqara olaman. Qurilmada to‘rtta rele bo‘lgani uchun hozircha 8 ta buyruqni bajaryapti. Mashinani o‘t oldiradi va o‘chiradi, yoritgichlarni yoqadi, eshiklarni ochib-yopadi, oynalarni ko‘tarib-tushiradi, hatto musiqa ham qo‘yadi. Relelar sonini ko‘paytirib, bajariladigan funksiyalar miqdorini ham oshirmoqchiman. Yukxonani ochish, oyna artgichlarni harakatga keltirish, haroratni boshqarish va hokazo”, — deydi Abdulaziz.

Qahramonimizning aytishicha, o‘rtacha 2 million so‘m xarajat bilan mashinani ovozli boshqaruv tizimiga o‘tkazsa bo‘ladi. Qurilmani mototsikl va Tico’dan tortib bahaybat yuk mashinalarigacha o‘rnatish mumkin. Keyinchalik avtomobilni olis masofa, hatto xorijdan turib ham boshqarsa bo‘ladi. Buning uchun aloqa yaxshi bo‘lsa bas. Ixtirochi yigitcha ovozli buyruq berish funksiyasini telefondan aqlli soatga ham o‘tkazmoqchi.

Aytgancha, Abdulaziz Nosirjonov yaratgan sun’iy intellekt dasturi yaqinda bo‘lib o‘tgan “O‘zbekiston uchun 100 g‘oya” loyihasi uchun tanlab olindi va 10 million so‘m miqdoridagi mukofot bilan taqdirlandi.

U hozir quyosh batareyalari yordamida quvvat oladigan, masofadan boshqariladigan va mashina oqimiga qarab harakatni tartibga soladigan svetofor ustida ishlamoqda. Bu loyihasi Toshkentda bo‘lib o‘tgan InnoWeek-2021 haftaligida e’tirofga sazovor bo‘ldi, hatto xaridorlar ham topila qoldi. Biroq u ushbu tadbirdagi tavsiyalardan kelib chiqib, aqlli svetoforni yanada takomillashtirmoqchi.

Qahramonimiz Namangandagi oddiy oilaning farzandi. Otasi haydovchi, onasi uy bekasi, o‘zi uch farzandning kattasi. Kelgusida rejalari bisyor, eng asosiysi esa Tesla mashinalarining o‘zbekcha muqobilini yaratish. U hamfikrlardan iborat jamoa tuzib, shu yili barchaga bu avtomobilini namoyish etish niyatida.