“Hozirda O‘zbekiston uchun YeOIIga a’zo bo‘lish foydasiz” — JIDU professori

Tashqi savdo nuqtayi nazaridan O‘zbekiston uchun Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqiga (YeOII) kirish hozircha foydasiz. Bu haqda Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti professori Nishonboy Sirojiddinov MFactor’ga bergan intervyusida ma’lum qildi, deb xabar beradi Spot.

U YeOIIga a’zolikning samaradorligini ikkita nuqtayi nazardan tahlil qilishni maslahat bergan. Hozirda ko‘plab tadqiqotlar a’zolikning bevosita yoki qisqa muddatli ijobiy va salbiy tomonlariga qaratilgan.

Ekspert YeOIIga a’zo bo‘lish orqali ochiladigan qator ijobiy misollarni keltirgan. Masalan, import tovarlarining boji YeOII normalari bo‘yicha ikki barobar arzonlashadi.

Bir tomondan bu kabi qadam mahalliy ishlab chiqaruvchilar uchun avvaliga zarar keltiradi. Boshqa tomondan esa uzoq muddatli istiqbolda bu raqobat muhitiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Professorning qo‘shimcha qilishicha, uzoq muddatli istiqbolni tahlil qilish qiyin — O‘zbekistonning tashqi savdosi 10-15 yildan keyin qanday bo‘lishi noma’lum. Agarda kelajakda O‘zbekistonga ancha past tariflar kerak bo‘lsa, YeOIIga a’zolik salbiy omilga aylanadi.

Ekspertning qayd etishicha, O‘zbekiston iqtisodiyoti shundoq ham Rossiyanikiga juda bog‘liq — YeOIIda ushbu o‘zaro aloqa yanada kuchayadi. Agarda Rossiyadagi vaziyat yomonlashsa (masalan, yangi sanksiyalar oqibatida), bu O‘zbekistonga ham ta’sir ko‘rsatmay qolmaydi.

Sirojiddinovning hisoblashicha, YeOIIda kuzatuvchi maqomi — bugungi kundagi eng optimal yechim. U O‘zbekiston uchta sababga ko‘ra, Jahon savdo tashkilotiga (JST) a’zo bo‘lish foydaliroq bo‘lishini qo‘shimcha qilgan:

• YeOIIga qo‘shilish uning tashqi savdo qoidalarini qabul qilish kerakligini bildiradi, bu esa JST bilan muzokaralarni ma’nisiz holatga keltiradi;
• YeOIIga a’zolik O‘zbekistonga uchinchi mamlakat, masalan, Turkiya va Janubiy Koreya bilan erkin savdo zonalarini yaratish imkonini bermaydi;
• JSTga a’zo bo‘lgan O‘zbekiston boshqa ishtirokchilar bilan kelishilgan holda ma’lum tovarlarga boj o‘rnatishi, shuningdek, Qozog‘iston singari ularni YeOIIda saqlab qolishi mumkin bo‘ladi.

Eslatib o‘tamiz, O‘zbekiston Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi huzuridagi kuzatuvchi davlat maqomini ushbu tashkilotning 2020-yil 11-dekabrdagi sammitida olgan edi.

Bundan avval O‘zbekiston Yevropa Ittifoqiga bojxona bojisiz eksport qiladigan mahsulotlar qatori ikki barobarga oshgani, Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi tuzilmasida Rossiya bilan hamkorlik boshqarmasi tashkil etilgani hamda O‘zbekiston YeOII bilan investitsiyaviy hamkorlikni oshirishga tayyorligi haqida xabar berilgandi.