O‘zbekistonning davlat qarzi 25 mlrd dollardan oshdi

O‘zbekiston davlat qarzi 2021-yilning 1-oktabr holatiga 25,3 milliard dollarni tashkil qilmoqda. Davlat qarzi yalpi ichki mahsulotga (YaIM) nisbatan 38,4 foizgacha pasaygan. Bu haqda Moliya vazirligining 3-chorak bo‘yicha davlat qarzi holati va dinamikasi sharhida so‘z boradi.

Davlat tashqi qarzi o‘tgan chorak bilan taqqoslaganda 939,8 million dollarga oshgan — 22,7 milliard dollarga yetgan (YaIMga nisbatan 34,4 foiz). Ushbu mablag‘larning 16,3 milliard dollari O‘zbekiston nomidan jalb qilingan tashqi qarz bo‘lsa, 6,4 milliard dollar O‘zbekiston kafolati ostida jalb qilingan.

Davlat ichki qarzi qoldig‘i 2021-yilning iyul—sentabr oylarida 173,6 million dollarga oshgan —  2,6 milliard dollarga yetgan (YaIMga nisbatan 4 foiz). Ushbu mablag‘larning 4 trillion so‘mi davlat qimmatli qog‘ozlari, 2,2 milliard dollari davlat kafolatlagan va ichki majburiyatlar bo‘yicha budjetdan qaytarilgan qarz hisoblanadi.

Moliya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, iyul—sentabr oylarida davlat qarzi qoldig‘ining 1,1 milliard dollarga oshishiga, asosan, davlat budjeti taqchilligining moliyalashtirilishi va investitsion loyihalarning amalga oshirilishi natijasida qarz mablag‘larining o‘zlashtirilishi bilan birga 356,4 million dollar miqdoridagi davlat qarzining so‘ndirilishi sabab bo‘lgan. Natijada:

• O‘zbekiston nomidan jalb qilingan tashqi qarz qoldig‘i 897,6 million dollarga oshdi;
• davlat kafolati ostida jalb qilingan tashqi qarz qoldig‘i 42,2 million dollarga oshdi;
• davlat tomonidan kafolatlangan hamda davlat budjetidan qaytariladigan ichki majburiyatlar qoldig‘i 102,2 million dollarga oshdi;
• O‘zbekiston Respublikasi nomidan 1,19 trillion so‘mlik davlat qimmatli qog‘ozlarini (DQQ) emissiya qilinishi va 407,2 milliard so‘m miqdoridagi DQQ so‘ndirilishi natijasida DQQ bo‘yicha qarzdorlik qoldig‘i 789,2 milliard so‘mga oshdi.

Birinchi chorak yakunlari bo‘yicha davlat qarzi 23,2 milliard dollarni tashkil etgandi — bu hozirgi ko‘rsatkichdan 2,1 milliard dollarga kam demak. Biroq Moliya vazirligining ta’kidlashicha, birinchi yarim yillikda kuzatilgan davlat qarzining YaIMga nisbatan kamayish tendensiyasi uchinchi chorakda ham davom etgan.

Xususan, 2021-yil boshida davlat qarzining YaIMga nisbati 38,9 foizni tashkil etgan bo‘lsa (bunga qadar 40,4 foiz bo‘lgan), 1-oktabrda ushbu ko‘rsatkich 38,4 foizga yetgan.

2021-yilning to‘qqiz oyi davomida yalpi ichki mahsulotning real o‘sish sur’ati 2021-yilning uchinchi choragida 6,9 foizni tashkil etgan bo‘lsa, AQSh dollaridagi davlat qarzi qoldig‘i 4,6 foizga oshgan.

Davlat qarzining asosiy qismi oldingidek budjetni qo‘llab-quvvatlashga (5,6 milliard dollar), elektr energiyasiga (3,2 milliard dollar) va neft-gaz sohasiga (2,8 milliard dollar) yo‘naltirilmoqda. Yanvar—sentabr yakunlari bo‘yicha davlat qarziga xizmat ko‘rsatish xarajatlari oshib, 1,64 million dollarga yetgan.

Hisobotda, shuningdek, tashqi qarzlar hisobidan moliyalashtiriladigan loyihalar ham sanab o‘tilgan.

Eslatib o‘tamiz, may o‘rtalarida prezident Shavkat Mirziyoyev O‘zbekistonning tashqi qarzi haqida gapirgandi. “Hamma tashqi qarzimiz o‘sib borayotganini aytmoqda. Agar biz chet eldan kredit olmaganimizda, iqtisodiyotimizni shu darajaga ko‘tara olarmidik? Biz ichki va tashqi pullarni ijtimoiy-iqtisodiy hayotni o‘zgartirish uchun sarflayapmiz...”, — degan edi davlat rahbari.