Energetika vazirligi O‘zbekiston nima uchun elektr energiyasini Qirg‘izistonga eksport qilishini ma’lum qildi

Energetika vaziri o‘rinbosari Sherzod Xo‘jayev “Sevimli” telekanaliga bergan intervyusida O‘zbekiston nima sababdan Qirg‘izistonga elektr energiyasi yetkazib berayotgani va bu mamlakat qishloq xo‘jaligiga qanday yordam berayotganini ma’lum qildi. Vazirlik matbuot xizmati intervyuning to‘liq matini e’lon qilgan.

Uning so‘zlariga ko‘ra, O‘zbekiston va Qirg‘iziston energotizimlari parallel rejimda ishlaydi. Ya’ni elektrlashtirish boshlanganda Markaziy Osiyoda rejalashtirilgan davrda mana shu ikkita energotizim bir-birini xususiyatidan, imkoniyatidan kelib chiqqan holda bir-biri bilan uyg‘un ishlashi va mavsumiy nuqtayi nazaridan bir-birini qo‘llab-quvvatlab turishi rejalashtirilgan.

“Ming afsuski, keyin mana shu ish tizimi buzilib ketgan edi. Oxirgi 3-4 yilda qo‘shni mamlakatlarimiz energiya tizimlari bilan hamkorligimiz yanada kuchayib, eng yaxshi rejimlarda ishlaganidek munosabatlarga qaytib keldik”, — deydi Xo‘jayev.

Vazir o‘rinbosarining ta’kidlashicha, Qirg‘iziston energiya tizimida elektr energiyasini ishlab chiqarish, asosan, suv resurslariga bog‘liq. Suv resurslariga bog‘liqligini O‘zbekistonga ham salbiy, ham ijobiy ta’siri bor.

“Kuz-qish mavsumida Qirg‘izistonda energiyaga bo‘lgan talab ortgan davrda agar ular elektr energiyasini ko‘proq ishlab chiqarib “Toqtogul” suv omboridan suvni ko‘proq chiqarib yuborishsa, keyingi yil bahor-yoz oylarida mana shu suv hajmini to‘ldirishga majbur bo‘lishadi va yozda suv chiqarish miqdorini keskin kamaytirishga majbur bo‘lishadi.

Albatta, bu bizning Farg‘ona, Andijon, Namangan, Jizzax va Sirdaryo viloyatlari qishloq xo‘jaligiga o‘zini salbiy ta’sirini ko‘rsatadi. Shuning uchun juda uzoq vaqt mobaynida mana o‘zaro mavsumiy energiya almashinuvi yo‘lga qo‘yilgan edi. Gidroresurslardan foydalanish – ko‘proq yoz oylarida, issiqlik elektr stansiyalaridan foydalanish – ko‘proq qish oylarida”, — deydi u.

“Shuning uchun biz joriy yil boshida Qirg‘iziston energetiklari bilan o‘zaro 3 yillik hamkorlik dasturini ishlab chiqib tasdiqlaganmiz. Hukumat qarori bilan tasdiqlangan. Shunga ko‘ra, mavsumiy energiya almashinuvi yo‘lga qo‘yilgan. Bahorda va kuzda elektr energiyasini biz ularga yetkazib beramiz, ular esa bizga yozda qaytarib berishadi. Natijada bizning qishloq xo‘jaligimiz ko‘proq suvga ega bo‘ladi va aksincha, ularning suv omborlarida qish oylari uchun ko‘proq suvni saqlash imkoniyatlari yuzaga keladi”, — deya qayd etadi vazir o‘rinbosari.

Shuningdek, uning qo‘shimcha qilishicha, O‘zbekiston energiya tizimi Qirg‘iziston energiya tizimidan to‘rt barobar katta. Ya’ni sentabr oylarida O‘zbekiston yetkazib beradigan yoki mart-aprel oylarida yetkazib beradigan hajmi mamlakat energiya tizimining 1,5 kunlik iste’moliga teng.

“Unaqa katta miqdorlar to‘g‘risida gap ketayotgani yo‘q biz uchun, lekin ularning energiya tizimi 4 barobar kichkina bo‘lganligi uchun ular uchun bu sezilarli ahamiyatga ega”, — deya qo‘shimcha qiladi Sherzod Xo‘jayev.

Eslatib o‘tamiz, iyun oyida Qirg‘izistonning “Elektr tarmoqlari” kompaniyasi 2021-yil 1-iyundan boshlab O‘zbekistonga va Qozog‘istonga suv oqizib yuborilayotganini tasdiqlagandi. Qirg‘iziston Qozog‘iston va O‘zbekiston bilan 1,65 milliard kVt/soat elektr energiyasini yetkazib berish bo‘yicha kelishuv shartlarini bajarishni boshlagan. Kelishuvga ko‘ra, Qirg‘izistonga Qozog‘iston tomoni 900 million kVt/soat, O‘zbekiston tomoni esa 750 million kVt/soat elektr energiyasini yetkazib beradi. Buning evaziga Qirg‘iziston 2023-yilga qadar yoz oylarida ikki mamlakatga suv yuboradi.

Avvalroq O‘zbekistonda 2022-yilda elektr energiyasi narxi oshirilishi mumkinligi, O‘zbekistonning ayrim hududlarida elektr energiyasi ta’minotida qisqa muddatli uzilishlar kuzatilayotgani, O‘zbekistonda 2023-yilda birinchi yuqori kuchlanishli raqamli podstansiya ishga tushirilishi to‘g‘risida xabar berilgandi.