2022-yilgi davlat budjeti to‘g‘risidagi qonun loyihasida yangi va foydalanishda bo‘lgan avtomobillarni sotib olish va (yoki) O‘zbekistonga vaqtincha olib kirish uchun yig‘im miqdorini xarid narxining 1 foizigacha kamaytirish taklif etilmoqda. Bu haqda Hisob palatasining xulosasiga tayanib, “Gazeta.uz” xabar berdi.
Bunda davlat auditorining fikricha, mazkur holatda avtotransport vositalarini O‘zbekiston hududiga vaqtinchalik olib kirganlik uchun yig‘im qiymatini aniqlash obyektini (avtotransport vositalarini xarid qilish narxini tasdiqlovchi hujjatlar) aniqlash imkoniyatining qiyinligi, shuningdek, xarid narxini tasdiqlovchi hujjatlarni chet ellik fuqarolar tomonidan olib yurishga majburiyat yuklanayotgani sababli, ortiqcha ovoragarchiliklar va ko‘p sonli haqli e’tirozlarni yuzaga keltiradi.
Xulosada, shuningdek, avtomashinalar va ko‘chmas mulkni boshqalarga berish bilan bog‘liq shartnomalarni tasdiqlash xarajatlari bilan bog‘liq muammo tahlil qilinadi. Hozirda avtomototransport vositalarini boshqa shaxsga o‘tkazish shartnomalarini tasdiqlaganlik va sotib olganlik uchun notarial idoralar orqali belgilangan miqdorlarda davlat boji hamda ichki ishlar idoralarida yig‘imlar undiriladi.
Hisob palatasi ma’lumotlariga ko‘ra, jismoniy shaxslar tomonidan ko‘chmas va ko‘char mulkni rasmiylashtirishda undiriladigan davlat bojlari va to‘lovlar o‘rtasida katta tafovutlar mavjud.
Masalan, mol-mulkni boshqa shaxsga o‘tkazish bilan bog‘liq shartnomalarni tasdiqlashda notarial harakatlarni amalga oshirganlik ko‘chmas mol-mulk uchun umumiy maydoniga qarab quyidagi miqdorlarda davlat boji undiriladi:
Toshkent, Nukus shaharlari va viloyat markazlarida joylashgan bo‘lsa:- 100 kvadrat metrgacha bo‘lganda — BHMning 1 baravari;
- 100 kvadrat metrdan 200 kvadrat metrgacha bo‘lganda — BHMning 2 baravari;
- 200 kvadrat metr va undan ortiq bo‘lganda — BHMning 3 baravari.
- boshqa aholi punktlarida joylashgan bo‘lsa:
- 100 kvadrat metrgacha bo‘lganda — BHMning 50 foizi;
- 100 kvadrat metrdan 200 kvadrat metrgacha bo‘lganda — BHMning 1 baravari;
- 200 kvadrat metr va undan ortiq bo‘lganda — BHMning 1,5 baravari.
Masalan, avtomototransport vositalarini boshqa shaxsga o‘tkazish shartnomalarini tasdiqlaganlik uchun ishlab chiqarilgan sanasi va ot kuchiga qarab yengil avtomobillar uchun quvvati 110 ot kuchigacha bo‘lsa, o‘rtacha (Chevrolet Nexia-3 misolida) 1,620 million so‘m davlat boji va 3,118 million so‘m yig‘im (yoki jami 4,73 million so‘mdan ortiq to‘lov), quvvati 110 ot kuchidan yuqori bo‘lsa, o‘rtacha (Chevrolet Tracker misolida) 2,7 million so‘m davlat boji va 3,6 million so‘m yig‘im (yoki jami 6,35 million so‘mdan ortiq so‘m to‘lov) undiriladi.
Jismoniy shaxsga tegishli 2 turdagi mulklardan birining bozor qiymati (avtotransport) boshqasiga (uy-joy) nisbatan 4 barobar past bo‘lsa-da, bitimlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazishda (boj va yig‘im) 8 barobar ko‘p to‘lov undirilmoqda.
Natijada, fuqarolar oldi-sotdi shartnomalarini rasmiylashtirish o‘rniga, ishonchnomalarni rasmiylashtirish orqali avtotransport vositalarini boshqarish va mulk sifatida tasarruf etib, keyinchalik mulkiy munosabatlarda ayrim hollarda o‘zaro nizolarni kelib chiqishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Avvalroq Doniyor G‘aniyev ikkilamchi bozordagi avtomobillar oldi-sotdisidagi bojlarni pasaytirishni so‘rab deputatlik so‘rovi yuborgani, mazkur so‘rovga Moliya vazirligi 2022-yil budjet parametrlarini shakllantirishda avtotransport vositalarini sotib olganlik uchun undiriladigan yig‘imlarni bekor qilish ko‘zda tutilayotganini ma’lum qilgani to‘g‘risida xabar berilgandi.
Izoh (0)