O‘zbekistonda moddiy madaniy meros obyektlariga zarar yetkazgan shaxslarga nisbatan jazo choralari kuchaytiriladi

O‘zbekistonda tarixiy obidalarni ruxsatsiz yoki o‘z bilganicha ta’mirlash-tiklash ishlari ko‘paygani, natijada ularning tarixiy va badiiy qimmatiga jiddiy zarar yetkazilgani tufayli bunday harakatlar uchun jazo choralarini kuchaytirish rejalashtirilmoqda. Bu haqda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi matbuot xizmati xabar berdi.

Qayd etilishicha, Bosh prokuratura tomonidan mamlakat bo‘yicha so‘nggi uch yilda 320 ta moddiy madaniy meros obyektida amalga oshirilgan ta’mirlash-tiklash ishlari hujjatlari o‘rganilgan va ko‘plab qonun buzilish holatlariga yo‘l qo‘yilgani aniqlangan. Jumladan, birgina Sitorai Mohi Xosa tarixiy majmuasida restavratsiya ishlari noto‘g‘ri olib borilgani natijasida uning badiiy bezaklari, naqsh, koshinlari nobud qilinib, tarixiy va badiiy qiymatiga jami 28 milliard so‘mlik zarar yetkazilgan.

Amaldagi qonunchilikka ko‘ra, Madaniy meros departamenti Ilmiy ekspertlik kengashining ruxsatisiz madaniy meros obyektlarida biron-bir restavratsiya yoki ta’mirlash ishlarini amalga oshirish mumkin emas. Lekin ekspertlar kengashi ruxsatisiz 14 ta obyektda jami 12 454,9 million so‘mlik ta’mirlash-tiklash ishlari bajarilgan.

Ayrim shaxslar tomonidan, hatto mansabdorlar ruxsati bilan ming yillik tarixga ega obidalarimizga tiklab bo‘lmas darajada zarar yetkazilgan. Amaldagi Jinoyat kodeksi 132-moddasiga ko‘ra, bu ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan jinoyatlar toifasiga kiradi va ushbu modda bilan 2017—2021-yillarda jami 14 ta jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan.

Quyi palata xabarida aytilishicha, fraksiya yig‘ilishida bunday holatlarning oldini olish maqsadida ishlab chiqilgan “Moddiy madaniy meros obyektlarining muhofaza qilinishi kuchaytirilishi munosabati bilan O‘zbekistonning ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonuni loyihasi atroflicha muhokama qilindi.

Qonun loyihasida moddiy madaniy meros obyektlariga zarar yetkazgan shaxslarga nisbatan jazo choralari yanada kuchaytirilmoqda. Shuningdek, mansabdor shaxslar ishtirokida sodir etilayotgan bunday jinoyatlarni tergov qilish vakolatini prokuratura organlari tergovchilariga o‘tkazish taklif qilinmoqda. Chunki tahlillarga ko‘ra, Madaniy meros agentligi va uning hududiy boshqarmalari tomonidan 2017—2021-yillarda huquqbuzarliklarni bartaraf etish bo‘yicha kiritilgan 486 ta ko‘rsatma va taqdimnomalarning 179 tasi bajarilmagan.

Loyihada sohada davlat nazoratini to‘liq ta’minlash hamda huquqbuzarliklarning oldini olish maqsadida Madaniy meros agentligi va uning hududiy boshqarmalarining bajarilishi majburiy bo‘lgan ko‘rsatma yoki taqdimnomalarini bajarmaganlik uchun ham javobgarlik kuchaytirilmoqda. Xususan, mansabdor shaxslarga bazaviy hisoblash miqdorining besh baravarigacha, bir yil davomida takror sodir etilsa, yetti baravarigacha miqdorda jarima solinishi nazarda tutilgan.

Deputatlar ushbu qonun loyihasini bir ovozdan ma’qulladi.