O‘zbekistonda 2021-yilning 1-iyunidan chorvachilik, parrandachilik hamda baliqchilik xo‘jaliklariga ular tomonidan yetishtirilgan va sotilgan mahsulotlar uchun respublika budjetidan subsidiya ajratish joriy etilgan. Subsidiya ajratish tartibi haqida “O‘zbekchorvanasl” agentligi boshqarma boshlig‘i Nargiza Omonboyeva “Daryo” muxbiriga bergan qisqacha intervyusida tushuntirish berdi.

Vazirlar Mahkamasining qaroriga ko‘ra, qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) to‘lovchisi bo‘lgan chorvachilik, parrandachilik hamda baliqchilik xo‘jaliklariga respublika budjetidan qaytarmaslik sharti bilan subsidiya ajratish ko'zda tutilgan. Unga muvofiq joriy yilning 1 iyunidan parrandachilik xo‘jaliklariga — o‘z xo‘jaliklarida yetishtirilib, realizatsiya qilingan tuxumning har bir donasi uchun 50 so‘m hamda parranda go‘shtining har bir kilogrammi uchun 1000 so‘m, chorvachilik xo‘jaliklariga — o‘z xo‘jaliklarida yetishtirilib, go‘sht uchun sotilgan yirik va mayda shoxli mollar tirik vaznining har bir kilogrammi uchun 2000 so‘m hamda sutining har bir litri uchun 200 so‘m, baliqchilik xo‘jaliklariga — intensiv usulda yetishtirilgan sovuq suv baliqlarining (losos, forel va osyotr) har bir kilogrammi uchun 3000 so‘m qolgan turdagi baliqlar uchun 1000 so‘m miqdorida subsidiya ajratilishi belgilangan.

– Subsidiya ajratishda chorvachilik, parrandachilik va baliqchilik xo‘jaliklaridan nimalar talab etiladi?

– QQS to‘lovchisi bo‘lgan istalgan chorvachilik, parrandachilik va baliqchilik xo‘jaligi subsidiya olishi mumkin. Bunda ular kontragentlarni tanlashda lavozim darajada ehtiyot bo‘lishlari talab etiladi. Boisi mahsulotni oluvchi tomon ham soliq to‘lovchilar ro‘yxatidan o‘tgan bo‘lishi lozim. Shuningdek, onlayn kassa apparatlari orqali iste’molchilarga o‘z mahsulotini sotgan xo‘jaliklarga ham subsidiya ajratiladi. Bugungi kunda ayrim xo‘jaliklar dehqon bozorlarda o‘z rastalariga ega. Ya’ni ularda o‘zi yetishtirgan mahsulotni bozorga olib chiqib, sotish imkoniyati bor. Ular mahsulotini aholiga xizmat ko‘rsatayotgan paytda onlayn kassa apparatiga tovar kodini kiritib, mahsulotini sotaveradi, hisob-fakturalari esa agentlik bazasida ko‘rinib turadi.

Shuni alohida ta’kidlab o‘tish kerakki, subsidiya berishning miqdori chegaralanmagan. Kim o‘z xo‘jaligida qancha mahsulot yetishtirib, realizatsiya qilgan bo‘lsa, shu mahsulot miqdoriga muvofiq subsidiya olishi mumkin.

– Subsidiya olish uchun kimga va qay tartibda murojaat qilinadi?

– Xo‘jalik yetishtirgan mahsuloti uchun subsidiya olmoqchi bo‘lsa, uydan chiqmagan holda, shaxsiy elektron kalit orqali my.vetgov.uz saytiga ariza yuboradi. Arizada xo‘jalikning prognoz ko‘rsatkichlari qayd etiladi va uni dastlab tuman va shaharlarda tashkil etilgan komissiyalar ko‘rib chiqadi. Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, “O‘zbekchorvanasl” agentligi va Soliq inspeksiyasining tumandagi vakillari hamda tuman hokimining qishloq va suv xo‘jaligi masalalari bo‘yicha o‘rinbosari komissiya a’zolari etib tayinlangan. Tartibga muvofiq komissiya tarkibi ariza yuborgan xo‘jalikka borib, bir oy davomida yetishtirish rejalashtirilgan mahsulot uchun xo‘jalikdagi mavjud imkoniyatlarni o‘rganadi. Xo‘jalikning ko‘rsatgichlari qanchalik to‘g‘riligi hamda ishlab chiqarish qobiliyati muvofiqligini xulosada qayd etadi. Mabodo xo‘jalik mahsulotni ko‘cha-ko‘ydan sotib olib, uni realizatsiya qilgan bo‘lsa, subsidiya ajratish rad etiladi.

Komissiya o‘z xulosasini tasdiqlagandan so‘ng hujjatlar “O‘zbekchorvanasl” agentligi bazasiga kelib tushadi. Ma’lumotlar bir vaqtning o‘zida Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan arizachi xo‘jalikning haqiqatdan ham QQS to‘lovchili, soliqdan qarzdorligi yo‘qligi va uning kontragenti ro‘yxatdan o‘tganligi o‘rganib chiqiladi. Xo‘jalik tomonidan sotilgan mahsulotlarning tovar-kodlarining hisob fakturalari jamlanib, my.vetgov.uz saytiga yuboriladi. Xo‘jalik tomonidan bir oyda yetishtirilib realizatsiya qilingan mahsulotlar summalari bizning elektron bazamizda ko‘rinadi. Agar komissiyasi taqdim etgan xulosa va Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan bizga yuborilgan xulosa ijobiy bo‘lsa, o‘sha xo‘jalik hisob raqamiga subsidiya mablag‘i o‘tkazib beriladi.

– Xo‘jaliklar subsidiya olish jarayonida biror muammoga duch kelsa yoki ularning arizasi asossiz rad etilsa, qayerga murojaat qilishlari lozim?

– Subsidiya berish tartibi mas’ul idoralar tomonidan qattiq nazorat qilinadi. Birinchidan, har bir arizani o‘rganib chiqish jarayoni elektron tarzda barchaga shaffof holda ko‘rinib turadi. Mabodo komissiya tomonidan ariza hech bir sababsiz o‘rganilmasa yoki rad etilgan taqdirda xo‘jaliklar ishonch raqamiga qo‘ng‘iroq qilib o‘z shikoyatini qoldirishi mumkin va u murojaat tez fursatda ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, “O‘zbekchorvanasl” agentligida aynan xo‘jaliklar subsidiya tartibi haqida ma’lumot berish uchun call-markaz tashkil etilgan. Markaz orqali subsidiya uchun ariza topshirish va uni ajratish tartibi haqida to‘liq ma’lumot olish imkoni mavjud.

Ma’lumot uchun, “O‘zbekchorvanasl” agentligi tomonidan sentyabr oyi yakunigacha jami 51 ta tadbirkorlik subyektiga 3,099 milliard so‘m subsidiya mablag‘i ajratilgan. Jumladan, Qoraqalpog‘istonda 11 ta subyektga 50 million so‘m, Andijonda 5 ta subyektga 874 million so‘m, Buxoroda 4 ta subyektga 1, 046 milliard so‘m, Samarqandda 17 ta subyektga 711 million so‘m, Sirdaryoda 11 ta subyektga 200 million so‘m va Xorazmda 3 ta subyektga 220 million so‘m subsidiya berilgan.