Moldovada gaz yetishmasligi tufayli yuqori shaylik rejimi e’lon qilindi

Moldova hukumati gaz bozoridagi vaziyat tufayli energetika sohasida yuqori shaylik rejimini joriy etdi. Bu haqda bosh vazir o‘rinbosari, mamlakat infratuzilma vaziri Andrey Spinuga tayanib, “RBK” xabar berdi.

Moldova hukumatining energetika bo‘yicha favqulodda komissiyasi yig‘ilishida gaz tanqisligi va uning narxi misli ko‘rilmagan darajada yuqori bo‘lgani sababli mamlakatda “trevoga” yoki yuqori shaylik rejimini joriy etish to‘g‘risida qaror qabul qilingan.

“Biz favqulodda vaziyatning oldini olish va har qanday ssenariyga tayyor turish uchun shunday qarorga keldik”, — dedi Spinu. Vazirning so‘zlariga ko‘ra, rejim “mas’ul muassasalar” fuqarolarni va mamlakatning energiya xavfsizligini himoya qilish choralarini ko‘rishi uchun joriy qilingan.

Xususan, hukumat tabiiy gaz narxining oshishi munosabati bilan kompensatsiya paketini ishlab chiqmoqda. Poytaxt Kishinyovni elektr energiyasi bilan ta’minlaydigan Termoelectrica korxonasi davlat zaxiralaridagi mazut bilan ishlashga o‘tadi. Energocom davlat kompaniyasi muqobil gaz manbalarini topish bo‘yicha Ruminiya va Ukraina bilan muzokaralarni boshlaydi, deya qo‘shimcha qildi Spinu.

Vazirning aytishicha, Moldova Rossiyaning “Gazprom” kompaniyasi bilan muzokaralarni davom ettirmoqda. “Ertaga ‘Moldovagaz’ning 450 million dollar tarixiy qarzlari va uchinchi energiya paketi bo‘yicha muzokaralar bo‘lib o‘tadi”, — dedi Spinu. Rasmiylar oktabr oyining oxirigacha Rossiya kompaniyasi bilan yangi shartnoma imzolashga umid qilmoqda.

Rossiya va Moldova o‘rtasida gaz yetkazib berish to‘g‘risidagi shartnoma 2006-yilda imzolangan va keyin bir necha bor uzaytirilgan, so‘nggi marta shartnoma muddati 30-sentabrda tugadi. Shu kuni tomonlar uni oktabr oyining oxirigacha uzaytirdi. Kelishuvlarga muvofiq, gaz narxi har chorakda jahon bozorida yonilg‘i narxining dinamikasini hisobga olgan holda maxsus formula asosida qayta ko‘rib chiqilardi.

“Moldovagaz” ma’lum qilishicha, shartnoma muddati tugashidan bir necha soat oldin uzaytirilgani sababli, “Gazprom” 2021-yil oktabr oyida Moldova Respublikasi iste’molchilariga Ukrainaning gaz uzatish tizimida kerakli miqdordagi tabiiy gazni zaxiralash uchun qonuniy asosga ega bo‘lmagan.

Kompaniya mamlakatda kunlik tabiiy gaz iste’moli “Gazprom” yetkazib beradigan hajmdan osha boshlaganini aytib, muqobil yonilg‘iga o‘tishni so‘radi.

Avvalroq Financial Times gazetasi Moldovaga Rossiyadan gaz yetkazib berish qariyb uchdan birga qisqarganini xabar qildi. Shu bilan birga, uning narxi o‘tgan oyda 1000 kubometr uchun 550 dollardan oshiq bo‘lgan bo‘lsa, oktabrda 1000 kubometr uchun 790 dollargacha ko‘tarilgan, bu o‘tgan yilga nisbatan taxminan besh barobar ko‘p. Natijada Moldova Yevropa Ittifoqidan Ruminiya orqali favqulodda gaz yetkazib berishni so‘ragan.

“Gazprom”ning asosiy eksport bozori bo‘lgan Yevropada gaz narxi aprel oyida ko‘tarila boshlagan, kuzda esa rekord darajaga yetgan. 6-oktabrda 1 ming kubometr bahosi 1900 dollardan oshdi, keyinroq narxlar  pasaydi. Rossiya prezidenti Vladimir Putinning so‘zlariga ko‘ra, gaz narxining ko‘tarilishi “elektr energiyasi tanqisligi natijasidir”. Taqchillik, o‘z navbatida, shamol stansiyalarida ishlab chiqarishning kamayishi natijasida yuzaga kelgan.