Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) bosh direktori Tedros Gebreyesus afroamerikalik ayol Genriyetta Laksni maxsus mukofot bilan taqdirladi. Uning “abadiy” saraton hujayralari ko‘p yillardan buyon tibbiy tadqiqotlarda qo‘llanib kelinadigan HeLa hujayra madaniyatini yaratish uchun material bo‘lib xizmat qilgan.
Foto: Vida Press
“Genriyetta Laksga hurmat ko‘rsatish orqali JSST tarixiy va ilmiy adolatni tiklashning ahamiyatini, sog‘liqni saqlash va fan sohasida irqlar tengligini targ‘ib qilishning muhimligini tan oladi. Bu, shuningdek, tibbiyotga ulkan, lekin ko‘pincha e’tibordan chetda qolib ketadigan hissasini qo‘shgan ayollarning, ayniqsa oqtanli bo‘lmagan ayollarning xizmatlarini e’tirof etish uchun sababdir”, — deyiladi JSST bayonotida.
Mukofotni Laksning 87 yoshli o‘g‘li — uni shaxsan biladigan va hali hayot bo‘lgan so‘nggi yaqini Laks Lorens oldi. U mukofot uchun, qolaversa, onasining merosini e’tirof etgani uchun tashkilotga minnatdorchilik bildirdi.
“U hayotligida juda faol ayol bo‘lgan, o‘z jamiyatiga foyda keltirgan, boshqalarga yaxshiroq yashashga yordam bergan va g‘amxo‘rlik qilgan. U vafotidan keyin ham dunyoga yordam berishda davom etmoqda”, — dedi Lorens.
Genriyetta Laksning bir nechta nabiralari, evaralari va boshqa oila a’zolari ham JSSTning Jenevadagi qarorgohida bo‘lib o‘tgan marosimda ishtirok etdi.
Genriyetta Laks bundan 70 yil oldin — 1951-yil oktabr oyida 31 yoshida vafot etgan. Laks bachadon bo‘yni saratoni bilan og‘rigan. Jons Hopkins universiteti kasalxonasida davolanish vaqtida shifokorlar Laksdan o‘simtaning namunalarini olgan. Bemorning xabardorligi va roziligisiz biomaterial tarixda birinchi marta inson hujayralari liniyasini yaratish uchun ishlatilgan.
1970-yillarga kelib, Laksning oilasi Genriyettaning hujayralari bilan butun dunyoda tajriba o‘tkazilayotganidan xabar topgan. O‘shandan beri ular Laksning zamonaviy fanga qo‘shgan hissasi tan olinishini va unga kompensatsiya to‘lanishini talab qilib kelardi. 4-oktabr kuni Genriyettaning avlodlari Thermo Fisher Scientific biotexnologiya kompaniyasidan ularning ruxsatisiz HeLa liniyasini sotishni to‘xtatishni va hujayra madaniyatining qo‘llanishidan tushgan pulni ularga berishni talab qildi.
Genriyetta Laksning hayotiga bag‘ishlab “Genriyetta Laksning mangu hayoti” nomli kitob yozilgan va shu nomda badiiy film ishlangan.
