Аdenoid – burun-halqum bo‘shlig‘ida joylashgan bodomsimon bezning yallig‘lanishi va kattalashishidir.
Bodomsimon bezning asosiy vazifasi himoya hisoblanadi. U organizmga kiradigan bakteriya va viruslarga birinchi bo‘lib to‘sqinlik qiladi. Infeksiyaga qarshi kurashish uchun ko‘plab immunitet hujayralarini ishlab chiqarishni boshlaydi va hajmi kattalashib boradi. Bolalar uchun bu odatiy hol. Infeksiya yo‘qolishi bilan yana o‘z holiga qaytadi. Аgar bola tez-tez kasal bo‘lsa, adenoidlar doimo yallig‘langan holatda bo‘ladi va kichrayishga ulgurmaydi, aksincha kattalashib boradi. Natijada burun yo‘lini to‘sib qo‘yadi va to‘liq nafas olish imkonsiz bo‘lib qoladi.
Sabablari:
- tez-tez shamollash;
- zaif immunitet;
- allergiyaga moyillik;
- yashash hududining noqulay sharoitlari – chang, chiqindi, gazlar.
- burun orqali nafas olish qiyin yoki imkonsiz bo‘ladi, bola og‘zi bilan nafas oladi.
- hid bilish qobiliyati pasayadi;
- yutish bilan bog‘liq muammolar – tomoqda narsa turgandek bo‘ladi;
- talaffuzda o‘zgarish, uxlaganda xurrak otish, notinch uyqu;
- bosh tez-tez og‘riydi, e’tibor pasayadi, maktabda fanlarni o‘zlashtirish pasayadi.
Nafas yo‘llari tizimida
Burun tabiiy nafas olish filtridir. Tozalanmagan va namlanmagan havoning og‘iz orqali kirishi bolalarni tez-tez nafas yo‘llari kasalliklariga chalinishiga olib keladi. Burun atrofidagi bo‘shliqlarda infeksiya tarqalishiga zamin bo‘ladi, natijada gaymorit, etmoidit, frontit kasalliklari kelib chiqadi. Quloq yo‘llari yallig‘lanishi eshitish qobiliyatini pasaytiradi, yiringli otit keltirib chiqaradi.
Yuz-bosh suyagining noto‘g‘ri shakllanishi
Odam uzoq vaqt og‘izdan nafas olishi tufayli yuzning mushaklari doimiy taranglikda bo‘ladi. Shu sababli yuz va bosh skeleti o‘zgaradi, burun-lab burmalari tekislanadi, jonli yuz ifodasi yo‘qoladi. Tanglay torayadi, tishlarning joylashishi uchun joy yetishmasligi sababli bir-birini ustiga o‘ta boshlaydi. Tishlash o‘zgaradi, tovush talaffuzida kamchiliklar paydo bo‘ladi, shuningdek, og‘iz orqali doimiy nafas olish tishlarda kariesni keltirib chiqaradi.
Yurak-qon tomiri tizimida
Qonning kislorodga to‘yinishi kamayadi, yurak urish ritmi buziladi, infeksiyadan ajralayotgan toksinlar yurakda kasalliklarni paydo qiladi.
Markaziy asab tizimining shikastlanishi
Kislorod yetishmasligi va toksinlar ta’sirida bosh og‘riydi, e’tibor susayadi, uyqu yomonlashadi, tunda qo‘rquv, ba’zi hollarda enurez kasalligi paydo bo‘ladi.
Davolash
Kasallik dori-darmonlar bilan va jarrohlik usulida davolanadi. Birinchi navbatda, dori vositalari bilan davolanadi, bunda antibiotik, vitaminlar, organizmning allergik holatini kamaytirish maqsadida antigistamin preparatlar beriladi. Burun antiseptik vositalar bilan chayiladi, fizioterapiya muolajalari o‘tkaziladi. Davolash yordam bermasa, kasallik rivojlanaversa, jarrohlik usulida davolanadi, maxsus moslama yordamida kasallangan adenoidlar olib tashlanadi.
Profilaktika
Chiniqtirish, immunitet tizimini mustahkamlash, vitaminga boy oziq-ovqat mahsulotlarini muntazam iste’mol qilish, burun va nafas yo‘llari infeksion kasalliklarini o‘z vaqtida davolash, kasallikning dastlabki belgilaridayoq shifokorga murojaat qilish tavsiya etiladi.
Shifokor Xurshid A’zamxo‘jayev tavsiyalari asosida tayyorlandi.
Izoh (0)