“Avvaldan o‘zbek yigitiga turmushga chiqishni xohlamaganman”. Koreyaga kelin bo‘lgan o‘zbek qizi chet elga turmushga chiqish sababi, eri bilan munosabati va mehribon qaynonasi haqida

So‘nggi paytlarda o‘zbek qizlarining chet el fuqarolariga turmushga chiqayotgani haqida ko‘p eshityapmiz. Statistik ma’lumotlarga qaraganda 2021-yilning yanvar—iyul oylarida 1272 nafar o‘zbekistonlik qizning xorijliklar bilan nikohi qayd etilgan. Kuyovlarning eng ko‘pi Rossiya, Turkiya, Janubiy Koreya, AQSh davlatlaridan bo‘lgan.

O‘zbekistonlik qizlar nima uchun boshqa millat vakillari bilan hayotini bog‘lamoqda? Muhabbatmi, majburiyatmi yoki yana boshqa sabablar bormi?

Bu haqda “Daryo”ga koreys yigitiga turmushga chiqqan Nilufar Abdullayeva o‘z hayoti misolida aytib berdi.

Barchasi koreys seriallari ta’sirida boshlangan

Koreyaga bo‘lgan muhabbatim bolaligimdayoq seriallar ta’sirida uyg‘ongan. Adashmasam 15 yosh edim. Televizorda turli koreys seriallari qo‘yilardi. Har kuni yangi sonini intizorlik bilan kutardim. Chunki koreys yozuvlarini juda yaxshi ko‘rib qolgandim. Harflar xuddi menga rasmday ko‘rinardi. Har serial boshida bir dona bo‘lsa ham harfini yozib olishga harakat qilardim.

O‘sha mamlakatga borishni shu darajada qattiq xohlardimki, orzumni hammaga aytib yurardim. Lekin ko‘pchilik “sen qayerda-yu, Koreya qayerda?!” deb ustimdan kulardi.

Biroq ortiqcha gap-so‘zlarga e’tibor bermay maqsadimga yetish yo‘llarini qidirardim.

Bir kuni tanishlarimdan Jahon tillari universitetida koreys tili o‘qitilishi haqida eshitib qoldim. O‘sha kundanoq kirish imtihonlariga astoydil harakatni boshladim. Ikki yil qattiq tayyorgarlik ko‘rib, 2011-yilda universitet talabasiga aylandim.

Koreys tili talabalarga ikkinchi til sifatida 2-bosqichdan boshlab o‘qitilardi. O‘sha paytlari tezroq bir yil o‘tishini, koreys tilini o‘rganib, seriallarni ko‘rib chizgan rasmlarimni (yozuvlarimni) o‘qishni xohlardim.

Afsuski, bizning guruhimizga ikkinchi til sifatida arab tili berildi. Koreys tili guruhiga o‘tish uchun bir oy dekanat eshigining oldidan ketmadim. Ammo baribir ruxsat berishmadi. Lekin oradan bir oycha o‘tganidan keyin baxtli tasodif tufayli koreys tili guruhidagi qiz bilan joyimizni almashtirishdi. O‘sha kuni quvonganimdan uzoq yig‘laganman.

Lekin guruhdoshlarim meni sotqin deyishdi. Lekin men umuman ulardan xafa bo‘lmadim. Chunki orzumga bir qadam bo‘lsa-da, yaqinlashgandim.

O‘sha kundan Koreyaga borish maqsadimdan boshqa hamma narsani unutib, tilni qattiq o‘rganishga kirishdim. Haftada ikki marta universitetda, qolgan kunlari esa qo‘shimcha mashg‘ulotga qatnadim. Orzumdan boshqa hech narsa ko‘zimga ko‘rinmasdi. Uyqu nimaligini ham esdan chiqargandim.

Oradan biroz vaqt o‘tib, harakatlarim o‘z samarasini berishni boshladi.

Universitetda har yili 2-bosqich talabalari o‘rtasida koreys tilidan o‘tkazilgan tanlovda qatnashib g‘olib bo‘ldim hamda Koreyaning Chung Ang universitetida bir yil bepul tahsil olish imkoniyatini qo‘lga kiritdim.

Shunday qilib, 2013-yilning kuz faslida Koreyaga o‘qishga keldim.

Avvaliga Koreyaga kelganimdan qattiq afsuslanganman

Chunki moddiy tomondan ancha qiynalib qolganman. O‘sha paytlari hozirgiday Koreyada o‘zbek talabalari ko‘p o‘qimasdi. Aniqrog‘i, bu yerdagi narx-navoni so‘raydigan tanishim bo‘lmagan.

Shu sababli 600 dollar bilangina mamlakatga kelganman. Hatto o‘zim bilan kerakli narsalarning hammasini olib kelmaganman. ⠀

O‘sha vaqtlarda bitta ruchkaning narxi 1-2 dollar, daftar esa 2-3 dollar turar edi. Talabalar oshxonasida bir marta ovqatlanish 4-5 dollar, ko‘chada ovqatlanish esa 6-7 dollar edi.

Pulim kamligi uchun oddiy daftarni ham ko‘p sotib ololmadim. Shirinlik qutilarini tashlab yubormasdan, o‘sha kartonlarga koreyscha so‘zlarni yozib yodlardim.

Bir semestr ovqatlanish pulini oldindan to‘laganim va bir nechta kerakli narsalarni xarid qilganimdan keyin deyarli pulim qolmagan.

Oilaviy sharoitimiz yaxshi bo‘lmagani uchun ota-onamdan pul so‘rashni o‘zimga ep ko‘rmaganman. Xullas, yetishmovchilikdan tushkunlikka tushib qolib, birinchi marta Koreyaga kelganimga afsuslanganman.

Aksiga olib, o‘sha vaqtlari koreys tilida yaxshi gapirolmasdim. Ammo tavakkal qilib ko‘chaga ish qidirishga chiqqanman.

Universitetimiz yaqinidagi oshxonalarga birma-bir kirib ish so‘rab yurganman. Omadim kelib, bir oshxonaga meni ishga olishgan.

Shunday qilib, Koreyaga kelganimga bir oy bo‘lmasdanoq, o‘zim mustaqil pul ishlab topa boshladim.

Bir yil o‘qib, O‘zbekistonga qaytganimdan so‘ng, koreys tili bo‘yicha qator tanlovlarda g‘olib bo‘ldim. Xususan, 2015-yil Koreyaning Songyungvan universiteti tomonidan o‘tkazilgan 7-O‘rta Osiyo insholar tanlovida O‘zbekistonda birinchi, xalqaro miqyosida esa 3-o‘rinni oldim hamda Koreyada magistraturada bepul tahsil olish imkoniyatini qo‘lga kiritdim.

2016—2019-yillari Koreyada magistraturada o‘qidim. O‘qish davomida koreys millatiga mansub yigit bilan tanishib qoldim. Universitetni tamomlaganimdan so‘ng u bilan oila qurdik.

Turmush o‘rtog‘imning ismi Ryu Doyol. Ismiga yaqinligi uchun uni Doniyor deb chaqiraman. Qarindoshlarim esa Doniyorjon deyishadi. U 40 yoshda, men esa 28 daman. Munosabatimizda yoshimizdagi farq deyarli sezilmaydi.

Hozirda poytaxtdan uncha uzoqda bo‘lmagan Geonggido provinsiyasida istiqomat qilamiz.

Avvaldan o‘zbek yigitiga turmushga chiqishni xohlamaganman

Ochig‘ini aytsam, azaldan o‘zbek yigitiga turmushga chiqishni istamaganman. Chunki juda ko‘p dugonalarimning turmushi havas qilarli darajada emasdi, ular tushgan oilada ayolning o‘rni yo‘q edi. Hatto yaqin bir opamning kasalligi uchun qaynonasi uydan haydab yuborgan.

Qo‘limdagi og‘riq tufayli bolaligimda kasalxonalarda ko‘p yotganman. 6 yoshimdan 15 yoshimgacha uch marotaba operatsiya bo‘lganman. Atrofimdagilarning hayotini ko‘rib, agar o‘zbek oilasiga kelin bo‘lib tushsam kasalligim tufayli ko‘p qiynalishimni tushunganman.

Shuningdek, 2013-yildan beri faqat koreyslar bilan o‘qib, ishlab yurganim uchun negadir ularda o‘zimga nisbatan yaqinlik his qilganman.

Qolaversa, koreys erkaklarining oilaparvarligi, ayoliga g‘amxo‘rligi, hurmat qilishi, oilada ayol va erkakning tenglik jihatlari menga yoqqan. Shuning uchun ham turmush o‘rtog‘im koreys bo‘lishini juda ham xohlaganman.

Orzudagi koreys yigit

Turmush o‘rtog‘im bilan tanishuvimiz oddiy bo‘lgan. 2018-yil magistraturada o‘qib yurgan paytim dugonam bir yigit bilan tanishtirib qo‘ymoqchiligini aytgan. Uning koreysligini eshitib, rozi bo‘lganman.

Telefon raqamlarimizni bir-birimizga berib qo‘yishganidan keyin bir haftacha smslashib yurganmiz. O‘sha vaqtlar men YouTube‘da shaxsiy kanalimni yuritish uchun videomontajni o‘rganmoqchi edim. Doniyor bilan ilk marta kompyuterimga Premiere Pro dasturini o‘rnatib olish maqsadida kofeshopda ko‘rishganmiz.Lekin o‘sha kuni kofeshopdagi internet yaxshi ishlamay Doniyor dasturni kompyuterimga o‘rnata olmagan. Keyingi urashuvimizda, albatta, o‘rnatib berishini aytgan.

Shunday qilib, yana ko‘rishganmiz. Ikkinchi uchrashuvimizdayoq bir-birimizning beshta yaxshi va yomon tomonlarimizni sanab berganmiz. O‘xshash tomonlarimiz ko‘pligidan ikkalamiz ham hayron qolganmiz. Keyin birgalikda do‘stlarimiz bilan kempingga borganmiz.

O‘shanda menga nisbatan g‘amxo‘rligi, turli ovqatlar pishirib berishi yoqqan. Ayniqsa fikrlash doirasi kengligi hurmatimni qozongan. O‘shanda u orzu qilganimdek menga chin dildan g‘amxo‘rlik qila oladigan, har qanday vaziyatda ham qo‘llab-quvvatlaydigan inson ekanini his qilganman.

Tanishuvimizdan 1,5 oycha o‘tgandan keyin Doniyor menga turmushga chiqishni taklif qilgan. Men esa hech ikkilanmasdan bu ajoyib insonning taklifini qabul qilganman.

Shunday qilib, YouTube kanal ochish va videomontajni o‘rganishga ulgurmay to‘yni boshlab yuborganmiz.

Oila qurishimizga deyarli qarshilik bo‘lmagan

2019-yil 1-yanvarda Doniyor meni ota-onasi bilan tanishtirgan. Hamma qizlar singari bo‘lajak qaynona-qaynotam bilan uchrashishdan oldin juda hayajonlanganman.

“Nilu, o‘g‘limni yaxshi ko‘rganing uchun rahmat”, – bu qaynonamning men bilan uchrashgandagi birinchi gaplari bo‘lgan.

Qaynonam uzoq vaqt davomida MDH davlatlari tarixi va madaniyatini o‘rganib, maqola va she’rlar yozgan. O‘sha kuni menga shunday kitoblaridan birini sovg‘a qilgan.

O‘zimning oilamga keladigan bo‘lsak, avvaldan onamga yaxshi inson uchrasa, koreysga turmushga chiqaman va Koreyada qolaman deb ogohlantirib kelardim. Tabiiyki uydagilarim “uzoqda kasal bo‘lishing, tug‘ishing bor”, deb qarshilik qilardi.

Doniyor bilan munosabatlarimiz jiddiylashganidan so‘ng, bu haqida ota-onamga aytganman. U bilan bog‘liq voqealarni eshitib, ularning fikri o‘zgargan.

Ayniqsa, bo‘lajak qaynonamning qanchalar mehribon, yaxshi insonligini bilganlaridan keyin uyimdagilar to‘yga rozilik bildirgan.

Dadam “qayerda bo‘lsang ham, qaysi millatga tegsang ham baxtli bo‘lsang, bo‘ldi” deb oq fotiha berganlar.

Turmush o‘rtog‘im islom dinini qabul qilgan

Ikki tarafning ham roziligidan so‘ng, Doniyor ota-onam bilan tanishish uchun O‘zbekistonga kelgan. Parvozdan oldin qarindoshlarimizga uyga qaytayotganimni, yonimda mehmonim ham borligini aytganman. Lekin afsuski sherigimning koreysligi hammaga ham yoqmagan. Ba’zi qarindoshlarim bu xabarni avvalroq aytmaganligim uchun xafa bo‘lib qolgan.

Shunga qaramasdan mendan arazlab qolgan qarindoshlarimning o‘zi kutib olish uchun aeroportga kelgan. Uyga yetib borganimizda esa bizni kutganimdan ko‘ra iliqroq qarshi olgan. Chunki ota-onam men tomon bo‘lgani uchun hech kim biron nima demagan. Qarshi chiqqanlar esa o‘sha kuni kelmagan.

Besh kundan keyin Doniyor Koreyaga qaytib ketgan. Biz esa qarindosh urug‘lar bilan to‘yga tayyorlanishni boshlab yuborganmiz.

Yana bir narsani aytishim kerak. Turmush o‘rtog‘im bilan oramizdagi farq 12 yosh ekanini to‘ydan oldin onamdan boshqa hammadan yashirganman. Lekin O‘zbekistonda nikoh o‘qitganimizda qarindoshlarim uning pasportini ko‘rib, aldaganimni bilib qolgan. Lekin “Ering juda yosh ko‘rinar ekan”, deb hazillashishgan.

Doniyor to‘yimizdan oldin uyimdagilarning istagi bilan Islom dinini qabul qilgan. Shundan so‘ng nikohimiz o‘qilgan. 2019-yil 27-aprelda O‘zbekistonda, 10-may kuni esa Koreyada to‘yimiz bo‘lib o‘tgan.

Koreys oilalarida kelinga xuddi bizday katta talab qo‘yilmaydi

2013-yildan boshlab koreyslar bilan yurganim, koreys madaniyati, ovqatlariga o‘rganganim uchun oila qurganimdan keyin hech qanday qiyinchilik bo‘lmagan.

Koreyslarda kelin qaynona-qaynotasining xizmatini qilishi kerak degan tushuncha yo‘qligi, qolaversa, alohida yashaganimiz sabab kelinlikni deyarli his qilmaganman.

Bu yerning odatlariga ko‘ra ko‘pincha farzand ota-onasinikiga mehmonga boradi. Qaynona-qaynotam ham “Borsak, tashvishga qo‘yamiz”, deb biznikiga deyarli kelishmaydi.

O‘zimiz har oyda bir marta ularnikiga mehmonga boramiz. Qaynonamning yoshi 71 da bo‘lishiga qaramasdan o‘zi ovqat qilib kutib oladi, men esa idishlarni yuvaman, xolos. Boshqa ish qilmayman. Hatto ovqatdan keyin choy, kofe damlash yoki mevani archishga ham qo‘ymaydi. “Mehmon bo‘lib kelding, dam olib ket. Uyingda qilganing yetmagandek, endi bu yerdayam ish qilasanmi?” deb urishib beradi.

Qaynonam bilan taqdirimiz o‘xshash. Ular ham uchta universitetni tugatgan, hayotda judayam ko‘p yutuqqa erishgan. Mening tirishqoqligimni ham o‘ziga o‘xshatib, yaxshi ko‘radi.

Operatsiya qilingan qo‘lim tufayli to‘ydan keyin ham ko‘p kasal bo‘ldim. Bundan xijolat bo‘lib kechirim so‘raganimda qaynonam: “Bekorga taqdir seni menga uchratmagan, men ham hayotda juda ko‘p odamlardan yordam olganman. Senga g‘amxo‘rlik qilib, shu qarzlarimni uzaman” degan.

Birinchi ishimda juda ko‘p stresslarga duch keldim. Ishdan bo‘shaganimdan keyin uyda biroz siqilib qoldim. Shuning uchun qaynonam menga psixolog ham topib berdi. Psixolog bilan birinchi uchrashuvdan so‘ng pul to‘lamoqchi bo‘ldim. U menga qaynonam avvaldan bir oylik konsultatsiya pulini to‘lab qo‘yganini aytdi. Buni eshitib, qattiq ta’sirlandim.

Qaynonamga tashakkur aytish uchun qo‘ng‘iroq qilganimda, u meni tezroq chet el hayotiga moslashishim va baxtli yashashimni xohlashini, bu konsultatsiya esa ulardan menga sovg‘a ekanini aytdi. Uning bu gaplaridan yig‘lab yubordim.

Qaynonam koreys tili o‘qituvchisi bo‘lgani uchun bu borada menga ko‘p yordam beradi. Masalan, tarjima uchun matn olganimda, tushunmagan, qiynalgan joylarimni qaynanamdan so‘rayman. Doim erinmasdan tushuntirib beradi.

To‘g‘ri, Koreyada barcha qaynona-kelin munosabatlari ham bizniki kabi emas. Atrofimda qaynanasi bilan kelishmaydigan kelinlar haqida eshitib turaman. Qaynanam bilan munosabatlarimiz juda yaxshiligiga koreyslar ham hayron qoladi. 2020-yil avgust oyida Koreyaning EBS telekanalida bizning oilamiz, aniqrog‘i qaynanam bilan munosabatlarimiz haqida 45 daqiqalik ko‘rsatuv tayyorlangan.

Koreyada er-xotin munosabatlariga hech kim aralashmaydi

Qaynonamning uch nafar kelini bor. Lekin u bizning kiyadigan kiyimimiz, boradigan joyimiz, ishimizga umuman aralashmaydi. Koreyada yoshlar o‘zi bilganicha yashashi kerak, hayot ularniki degan tushuncha keng yoyilgan. Shuning uchun ota-onalarning ko‘pchiligi o‘g‘li va kelinining qarorini hurmat qiladi. Yana farzand ota-onani qariganda boqishi kerak degan fikr yo‘q. Aksariyat koreyslar 70—75 yoshda ham ishlaydi. Shu qatorida mening qaynonam ham farzandining qo‘liga qarab qolmagan.

Koreyada farzandli bo‘lish borasida ham kattalar yoshlarga o‘z fikrini o‘tkazmaydi. Masalan, bizning ham turmush qurganimizga ikk yildan oshdi. Qaynonam “Qachon farzandli bo‘lish sizning xohishingiz”, deb aytadi va bu mavzuda ortiqcha gapirmaydi.

Yurtdoshlarimizga koreys tilidan dars beryapman

2019-yil magistraturani bitirganimdan so‘ng bir yil Puchon universitetining xalqaro bo‘limida O‘zbekistondagi Puchon universitetiga ma’sul sifatida ishladim. Lekin ish juda qiyinligi, atmosfera yaxshi emasligi uchun 2020-yilning yozida ishdan bo‘shadim. Bir necha oydan so‘ng o‘zimning sevimli mashg‘ulotim — koreys tilini o‘qitishni boshladim. O‘zDJTUda o‘qib yurgan vaqtlarim koreys tilidan dars o‘tganman va shu kasbni judayam yaxshi ko‘rib qolganman.

Hozirda Koreyada 60 ming atrofida o‘zbekistonlik istiqomat qiladi. Ularning hammasi ham koreys tilini bilmaydi. O‘zbek tilida o‘zbek o‘qituvchidan koreys tilini o‘rganishni xohlaydiganlar ko‘p. Shu sababli koreys tilini ZOOM orqali o‘rgatyapman. Bundan tashqari Koreya va O‘zbekiston o‘rtasida amalga oshirilayotgan turli loyihalarda og‘zaki va yozma tarjimon sifatida qatnashyapman.

Instagram’da o‘zimning yutuqlarim, Koreyadagi hayotim va Koreya haqida ma’lumotlar berib boradigan shaxsiy sahifam bor. Shuningdek, koreys tilini o‘rganuvchilar uchun blog yurityapman. Hozirda maqsadim Koreyadagi o‘zbeklar orasida eng yaxshi koreys tili o‘qituvchisi va tarjimoni bo‘lish.

Ota-onam men bilan juda faxrlanadi

Yaqinda qo‘limdan yana operatsiya bo‘ldim. Bundan bir kun oldin menga shifokorlar chap qo‘limdagi tomirlarim yurak bilan bog‘langani uchun jarrohlik amaliyoti xavfliligini aytishdi. O‘sha kuni qo‘rqanimdan onamga xat yozdim (keyin afsus qilmaslik uchun). Xullas, maktub yozayotib, shu paytgacha o‘tgan har bir kunimni eslab ko‘rdim. O‘sha kuni judayam baxtli qizligimni qayta tushundim.

Bilasizmi, o‘g‘il farzand kutilayotgan xonadonda dunyoga kelganman. Ota-onam birinchi farzandlari qizligi uchun ikkinchisi o‘g‘il bo‘lishini juda ham xohlagan.

Shunga qaramasdan 30-oktabrda — dadamning tug‘ilgan kunlarida ularga sovg‘a bo‘lib tug‘ilganman.

Hozir esa ular men bilan juda faxrlanadi. Dadam 10 ta o‘g‘ildan afzal qizim deb maqtab ham qo‘yadi.

Eng muhimi, sevgan insonim bilan turmush qurdim. Hayotimda shunday insonni uchratganimga shukr deyman. Qolaversa, orzumdagi mamlakatda yashab, suygan ishim bilan shug‘ullanyapman. Yaxshi ko‘rgan taomlarimni yeyapman. Chunki koreys ovqatlarisiz hayotimni tasavvur ham qilolmayman.

Barcha oila a’zolarim sog‘-salomat. Shuning o‘zi men uchun eng katta baxt.

Maqsadim — koreys tilini o‘rgatadigan kitob yozish

O‘zbek maktabiga qatnaganim uchun rus tilini unchalik yaxshi bilmasdim. O‘tgan yildan boshlab rus tilini o‘rganishni boshladim. Xudo xohlasa tilni mukammal o‘rganib, TORFL imtihonidan yuqori ball olishni niyat qilganman.

Sababi tarjimonlik ishimga rus tili kerak bo‘lyapti. Qolaversa, keyinchalik Koreyadagi rusiyzabon chet elliklarga koreys tilidan dars bermoqchiman. Kelajakda o‘zbek o‘quvchilari uchun koreys tilini o‘rgatadigan kitob yozish niyatim bor.

Har kim istagan insoni bilan oila qurishga haqli

Afsuski, bizning jamiyatimizda ayol kishiga ko‘p taqiq qo‘yiladi. Ayol-qizlarni chet elga o‘qishga, ishga borishlariga qarshilik qilinadi. Shuningdek, ko‘plab yurtdoshlarimiz o‘zbeklar dunyodagi eng yaxshi xalq deb hisoblab, boshqa millatga past nazar bilan qaraydi. Xorijga turmushga chiqqan qizlarga ham yomon munosabatda bo‘lishadi.

Masalan, eng ko‘p eshitadigan savolim: O‘zimizda er qolmabdimi?

Men ayollarning chet elda o‘qishi, ishlashi, turmushga chiqishiga umuman e’tiroz bildirmayman. Sababi qaysi millat bo‘lishidan qat’i nazar hammamiz Allohning bandasimiz.

Har bir inson o‘zi to‘g‘ri deb bilgan yo‘ldan borishi, istagan joyida yashashi, xohlagan insoni bilan oila qurishga haqqi bor. Boshqalarni esa buni muhokama qilishiga umuman haqqi yo‘q. Har kim o‘z hayoti bilangina yashashi kerak. Afsuski, bizning jamiyatda bunday tushungan insonlar juda ham kam.

Suhbatdosh: Xonzodabegim A’zamova 

Muharrir: Dilshod Sharipov