Gennadiy Krasnitskiy — O‘zbekiston va SSSRning 1960-yillardagi eng yorqin futbolchilaridan biri. “Paxtakor”ning afsonaviy hujumchisi o‘zining kuchli zarbasi va Grigoriy Fedotov to‘purarlar klubi ro‘yxatiga kirishiga sababchi bo‘lgan samaradorligi bilan ajralib turardi. Toshkentda muxlislar uni qadrlar va hattoki, “o‘zbek Pelesi” deb chaqirardi. Raqib himoyachilari esa Krasnitskiydan ochiqchasiga qo‘rqardi.
Balki mashhur hujumchi yanada ko‘proq muvaffaqiyatga erishishi mumkin edi. Afsuski, oddiy bo‘lmagan xarakteri nafaqat faoliyatiga, hatto hayotiga ham putur yetkazdi.
Gennadiy Krasnitskiy nimasi bilan yodda qolgan?
- Krasnitskiy 1940-yilning 27-avgustida Toshkentda tavallud topgan. O‘sha yerda futbol bilan shug‘ullanishni boshlagan. “Paxtakor” safida professional debyutini nishonlagan. Butun faoliyatini shu jamoada o‘tkazgan.
- “Paxtakor”dagi 13 mavsumi davomida hujumchi raqiblar darvozasini 112 marta ishg‘ol qilgan va muxlislar tomonidan “o‘zbek Pelesi” laqabini olgan. Grigoriy Fedotov nomidagi to‘purarlar klubining (100 tadan oshiq gol urgan sobiq sovet va rossiyalik futbolchilar — izoh “Daryo”) 54-o‘rnini band etib turibdi.
- Krasnitskiy “Paxtakor” bilan sovrin qo‘lga kirita olmagan. Lekin 1964-yilda jamoaning SSSR yuqori ligasiga chiqishiga ko‘maklashgan, 1968-yilda SSSR Kubogi finaliga qadar chiqqan.
- Gennadiy mamlakat terma jamoasida o‘ynashga ham ulgurgan. Uning hisobida terma jamoadagi 3 ta o‘yin va Yugoslaviyaga urilgan bitta gol bor.
- Hujumchi juda kuchli zarbaga ega bo‘lgan. Shuning uchun raqib himoyachilari va darvozabonlari undan qo‘rqqan. 1963-yilda “Dinamo” klublar terma jamoasi va Peruning “Sporting Kristal” klubi o‘rtasidagi o‘rtoqlik uchrashuvida u zarba berib, darvoza to‘rini uzib yuborgandi. Aynan o‘sha zarba g‘alaba golini olib kelgan edi. Raqib himoyachilari Krasnitskiy to‘pga yaqinlashganda “jonli devor”da turishdan qo‘rqqanini tan oladi.
Afsonaviy futbolchi haqida zamondoshlari qanday fikrda?
“SSKA” sobiq hujumchisi Boris Kopeykin:“Gennadiy Krasnitskiyning zarbasi bilan 1964-yil Chelyabinskda to‘qnash kelganman. O‘shanda mahalliy ‘Lokomotiv’ safida o‘ynardim, Gena esa yuqori ligadan chiqib ketgan ‘Paxtakor’ safida. Jarima zarbasi vaqtida jamoa yoshi katta o‘yinchilaridan hech biri “jonli devor”ga turmasdi. Iloji boricha u yerga yoshlarni qo‘yishga urinardi”.
“Lokomotiv” sobiq futbolchisi Yuriy Ivanov:
“1969-yilda biz Cherkizovoda ‘Paxtakor’ bilan o‘ynadik. Darvozamizdan 25 metr uzoqlikda jarima zarbasi belgilandi. ‘Jonli devor’da turmagandim, ularning yonida ko‘rsatma berib turgandim. Krasnitskiy zarba berdi va to‘p mening boshimga tegdi. Undan keyin nima bo‘lganini eslolmayman, hushimni yo‘qotgandim. Aksiga olib, o‘sha kuni yomg‘ir yog‘ayotgandi, to‘p esa suvdan og‘irlashib qolgan edi. O‘yinni oxiriga yetkazib qo‘ydim. Keyin tekshirtirsam — miyaning yengil chayqalishi yuz beribdi”.
“Dinamo” va “Spartak” sobiq murabbiyi Konstantin Beskov:
“Krasnitskiy bizning futboldagi eng yorqin o‘yinchilardan biri edi — jismoniy jihatdan baquvvat, mehnatsevar va kuchli zarbasi bor edi. Bu yigit menga yoqib qolgandi. Barcha Gennadiyning individual mahorati haqida gapirardi, lekin uning taktik fikrlashi ham tahsinga sazovor edi — bitta uzatma bilan jamoadoshini hal qiluvchi zarbaga chiqarardi. Krasnitskiy istalgan zamonaviy top-jamoada o‘ynay olardi”.
Alkogol Krasnitskiyning faoliyatiga zarar yetkazdi
Afsuski, hujumchi ko‘p gol urish bilan birga ko‘p mojarolarga ham aralashib qolardi. Yaxshi xulqli Krasnitskiy navbatdagi golni nishonlash uchun muxlislar va “xayrixohlar”ning taklifini rad etolmasdi. Shuning uchun klub bazasiga ko‘pincha mast holda tashrif buyurardi.Doimiy spirtli ichimlik iste’mol qilish futbolchining hayotidagi jiddiy muammoga aylandi. Masalan, 1962-yilda “Paxtakor”ning Xarkovga safari vaqtida shovqin ko‘targan. Mehmonxonada mast holda navbatchi xodimlarni va jamoa rahbari O‘ktam Bektemirovni urgan. Bir nechta jamoadoshigina uni to‘xtatib qola olgan.
Bu harakati uchun SSSR hujumchini “sport ustasi” maqomidan mahrum qildi va mavsum so‘ngiga qadar chempionatdan diskvalifikatsiya qildi.
Klub almashtirib bo‘lmas futbolchining mojarolariga ko‘z yumar va faqatgina tanbeh bilan kifoyalanardi. Shuning uchun Krasnitskiy jazolanmaganini his qilar, yana va yana ichardi.
Bir kuni mast holatda “Lujniki” xodimlarini haqorat qilgan. Boshqa safar esa “Spartak” ustidan qozonilgan g‘alabadan so‘ng Moskvadagi mehmonxonaga oyoqda tura olmaydigan ahvolda kirib kelgan. Toshkent restoranlaridan birida esa inkassatorga hujum qiladi, uni faqatgina havoga o‘q uzish orqali to‘xtatib qolishadi.
Bunday turmush tarzi Krasnitskiyning hayotini og‘irlashtirib yubordi. 27 yoshida Gennadiy futboldan ketishga qaror qiladi.
Keyinchalik o‘ylab ko‘rgach, sevimli o‘yiniga qaytadi. Oradan ikki yil o‘tgach esa yana futboldan ketish haqida o‘ylab qoladi. Krasnitskiy 29 yoshida butsisini mixga iladi.
Nega Krasnitskiy o‘z xohishi bilan hayotdan ko‘z yumdi?
Faoliyatini yakunlagach Gennadiy o‘zini murabbiylikda sinab ko‘rishga qaror qiladi. Avvaliga “Paxtakor”ning murabbiylar shtabida ishlaydi, keyin jamoa bosh murabbiyiga aylandi. Undan so‘ng “Yangiyer” va “Zvezda” jamoalarini boshqaradi. Barcha urinishlari muvaffaqiyatsiz yakunlanadi. Mutaxassislar Krasnitskiy murabbiy bo‘lishi uchun unda sabr yetishmasligini ta’kidlaydi.1986-yilda sobiq futbolchi Respublika ixtiyoriy sport hamjamiyatiga rahbar bo‘ladi. Yangi ishxonasida 135 rubl maosh olgan Gennadiy oilasini boqish uchun bu pullar yetmasligini bilardi. Maoshini ko‘tarishlarini so‘raganda uni yanada quyiroq mansabga — O‘zbekiston chempionati hakam-inspektori etib tayinlashdi.
Bu sovet futboli afsonasining hayotidagi oxirgi va jiddiy zarba edi. Shundan so‘ng Krasnitskiy o‘z xohishi bilan o‘lishni xohladi.
Fojiadan bir necha kun oldin u yaqinlariga ishora qila boshladi. Lekin qarindoshlari uning xatarli ogohlantirishini tushunmasdi.
“1988-yilda u Qo‘rg‘ontepada (Tojikiston) bo‘lib o‘tadigan navbatdagi o‘yinda inspektorlik qilishi kerak edi. Gennadiy aeroportga oilasi bilan: onasi, rafiqasi va qizi bilan chiqishni xohlayotganini aytdi. U oilasiga: ‘Meni oxirgi marta kuzatib qo‘yinglar’, — dedi. Ammo rafiqasi Krasnitskiyning nima xohlayotganini tushunmasdan, ko‘chada haddan ziyod issiq ob-havoni bahona qilib, aeroportga bormadi. U o‘zi bilan qizini ham olib qoldi. Gennadiyni kuzatib qo‘yish uchun onasi aeroportga bordi. U samolyotga qarab yo‘l oldi va darhol ortga qaytdi. Onasiga sport sumkasini uzatdi va endi buning keragi yo‘qligini aytdi”, — deb yozadi Fyodor Razzoqov “Yulduzli fojia” kitobida.
Natijada Qo‘rg‘ontepada Krasnitskiy o‘ylagan ishini amalga oshirdi. 1988-yil 12-iyunda baxtsiz hodisa yuz berdi. Qo‘rg‘ontepaning “Vaxsha” jamoasi murabbiyi Vladimir G‘ulomhaydarov bu voqeani yodga oladi:
“Gennadiy Aleksandrovichni aeroportda kutib oldim va kun bo‘yi u men bilan edi. U hushyor edi. Lekin g‘amgin ko‘rinardi. Toshkentlik hakam o‘yinni noxolis boshqardi va futbol tili bilan aytganda, bizni ‘sindirgandi’. Krasnitskiy xafa bo‘lgandi. Gennadiy Aleksandrovich inspektor sifatida hakamlarning harakatini 2 ga baholadi. Toshkentga o‘yin haqida ma’lumot berish uchun qo‘ng‘iroq qildi va men bilan birgalikda mehmonxonaga qaytdi.
O‘z xonasida ham u asabiylashishda davom etardi. Barmog‘idan uzukni yechib, yana qayta taqardi. Ketma-ket sigaret chekardi. Kechki ovqatga biz bilan chiqmadi.
Bizga ikkita xona ajratilgandi. Krasnitskiy darhol o‘rnidan turib ‘Mayli, xayr!’, — deb tezkor qadamlar bilan yotoqxonaga kirib ketdi.
Avvaliga biz hayron bo‘ldik, keyin o‘zimizni qo‘lga oldik: ‘Bu yerda nimadir g‘alati’.
Uning ortidan yugurdik, lekin derazada Krasnitskiyning oyoqlarini ko‘rgandik, xolos”.
Afsonaviy futbolchi 1988-yil 21-iyunda mehmonxona derazasidan o‘zini tashlab, fojiali o‘lim topadi.
Izoh (0)