Koronavirusning oldini olishda vitamin va qo‘shimchalar qanchalik muhim? Buning uchun sink darajasini kuzatib borish, D vitamini qabul qilish va ko‘proq C vitaminiga boy ovqatlarini iste’mol qilish muhimmi? Bu mikroelementlar va kovid o‘rtasida qanday bog‘liqlik bor? Shu kabi savollarga javob topishga harakat qilamiz.
Eng zamonaviy va “quyoshli” vitamin
D vitamini so‘nggi yillardagi eng zamonaviy vitaminga aylandi: u saraton, depressiyani davolash va hatto koronavirusdan himoya qilishda yaxshi samara beradi. Dunyo aholisining ko‘pchiligi mazkur vitamin yetishmasligidan aziyat chekayotganiga qaramay (ajablanarlisi shundaki, jiddiy yetishmovchilik quyoshli hududlar aholisi orasida eng ko‘p tarqalgan), ko‘pchilik shifokorlar buni qabul qilish kerak degan fikrga ehtiyotkorlik bilan qo‘shiladi.
D vitamini dozasi bo‘yicha ba’zi zamonaviy tavsiyalarda bu vitaminning odatdagi me’yorlari eskirgan degan fikrni uchratish mumkin. Aslida organizmga katta dozalar kerak — 100 yoki hatto 200 foiz ko‘proq. Tadqiqotchilar ushbu tavsiyalarning paydo bo‘lishini amerikalik endokrinolog Maykl Xolikning tadqiqoti bilan bog‘laydilar, u 2011-yilda “D vitamini yechim sifatida” nomli kitobini nashr etgan, shuningdek, AQSh endokrinologik jamiyatiga (u a’zo bo‘lgan) organizmda bu vitaminning yangi, yanada yuqori va kundalik me’yorlarini belgilab bergan. Biroq ko‘plab tadqiqotchilar bu me’yorlarni asossiz ravishda yuqori deb hisoblaydilar va 2018-yilda o‘tkazilgan tadqiqot mualliflarining fikricha, mazkur me’yorlarni belgilagan jamiyat a’zolari vitamin ishlab chiqaruvchidan 200 ming AQSh dollaridan ko‘p qo‘shimcha haq olgan.
Bugungi kunda eng keng tarqalgan tavsiyalarga ko‘ra D vitamini dozalari quyidagicha: 19 yoshdan 65 yoshgacha, D vitamini preparatini profilaktika sifatida oktabrdan aprel oyigacha tavsiya etiladi. 19-50 yoshda D vitamini dozasi kuniga 600 ME, 50 yoshdan oshganlarga esa 800-1000 ME/ kunlik.
D vitamini va koronavirusning qanday bog‘liqligi bor?Boston universiteti tibbiyot maktabi tadqiqotchilari o‘tkazgan tadqiqot D vitamini yetishmasligi va koronavirus infeksiyasi o‘rtasida sezilarli bog‘liqlik borligini ko‘rsatdi. Tadqiqot doirasida COVID-19 bilan kasallangan 235 bemorning holati tahlil qilindi, natijada vafot etgan har beshinchi bemorda ushbu vitamin yetishmasligi aniqlangan.
2020-yil may oyida Qirolicha Yelizaveta kasalxonasi jamg‘armasi va Sharqiy Angliya universiteti tadqiqotchilari Yevropaning 20 mamlakatidagi o‘rtacha D vitamini darajasini ushbu mamlakatlarda koronavirus infeksiyasidan o‘lim statistikasi bilan solishtirishgan. Ma’lum bo‘lishicha, eng jiddiy yetishmovchilik Ispaniya va Italiyaning keksa aholisida qayd etilgan — bu mamlakatlarning qariyalari COVID-19 dan ko‘proq zarar ko‘rgan. Biroq JSST ekspertlari D vitamini yetishmasligi va COVID-19 dan o‘lim xavfining ortishi o‘rtasidagi aloqadorlikni isbotlanmagan deb hisoblaydi: tashkilot vakillari taqdim etilgan tadqiqotlar metodologiyasi yetarli darajada ishonarli emasligini ta’kidlaydi.
Shu yilning may oyida chop etilgan yana bir tadqiqot esa D vitamini yetishmovchiligi bo‘lgan odamlarda koronavirusga chalinish ehtimoli ikki barobar ko‘proq ekanligini va kasallikning o‘zi yanada og‘irroq ekanligini tasdiqladi.
O‘z navbatida Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti mutaxassislari 2017-yilda D vitamini inson immunitet tizimiga kuchli ta’sir ko‘rsatishi mumkinligini ta’kidlashgan, chunki u shilliq pardaning himoya funksiyalarini oshirishga yordam beradi.
Ammo shu kungacha D vitamini qabul qilish koronavirusga chalinish xavfini kamaytirishi haqida aniq dalillar yo‘q, lekin buning aksini isbotlovchi faktlar ham mavjud emas. Shuningdek, D vitamini qabul qilish Rossiyada ham, Yevropa mamlakatlarida ham koronavirus infeksiyasini davolash bo‘yicha an’anaviy tavsiyalarga kiritilmagan.
Mavzuga doir: Vitaminlar va biologik faol qo‘shimchalar qanday hollarda salomatlikka zarar yetkazishi mumkin?
Ispaniya tadqiqotchilari kovid bilan kasallangan 250 ko‘ngilli qatnashgan tadqiqot natijalarini taqdim etishdi. Olimlarning fikricha, kasallik sink yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda og‘ir o‘tgan, hatto o‘lim holatiga sabab bo‘lgan. Ammo tadqiqot ma’lumotlarini tahlil qilgan JSST mutaxassislari natijalarni sinkni koronavirus profilaktikasi sifatida tavsiya qilish va tegishli protokollarda bu tavsiyanomani kiritish uchun yetarli deb hisoblamadi. Hozirgi vaqtda sinkning kasallikning og‘irligiga, shuningdek o‘lim xavfiga ta’sirini tasdiqlaydigan yoki inkor etadigan yirik tadqiqotlar yo‘q. Agar sizda sink yetishmovchilik belgilari bo‘lsa, avval shifokor bilan maslahatlashing.
C vitamini
Bu, albatta, “shamollashga qarshi” eng keng tarqalgan vitamin: S vitamini haqiqatan ham immunitet tizimi faoliyatida faol ishtirok etadi. Ammo agar u tanada juda ko‘p to‘planib qolsa, bunday konsentratsiya tana to‘qimalari va a’zolari uchun xavfli bo‘lishi mumkin. Shuning uchun agar sizda kasallik boshlangan bo‘lsa uni qabul qilish tavsiya etilmaydi.
Izoh (0)