• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +17°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    “Afg‘onistonda bolalar yo‘q, bolaligi tortib olinganlar bor”. “Tolibon” va uning shafqatsizliklari haqida O‘zbekistonda yashayotgan afg‘onistonlik hikoyasi

    Afg‘oniston 2021-yil boshida ham nisbatan tinchroq edi, ammo bugun vaziyat butkul boshqacha: AQSh boshliq koalitsiya qo‘shinlari mamlakatni tark etayotgani ortidan “Tolibon” mamlakat shahar va viloyatlarini birin-ketin bosib olmoqda — Yevropa Ittifoqi ma’lumotlariga ko‘ra, ayni damda Afg‘onistonning 65 foiz hududi toliblar nazorati ostida. Noiloj xorijdan boshpana izlab, sargardon yurgan afg‘onlarning son-sanog‘i yo‘q. Ular uchun terror va qatldan qochishning yagona chorasi — muhojirlik. Afg‘onistonlik Abdul Basir Sadat ham oilasi bilan O‘zbekistondan qo‘nim topgan. U “Tolibon” va uning shafqatsizliklari haqida “Daryo”ga so‘zlab berdi.

    Afg‘onistonda bolalar yo‘q... bolaligidan ayrilganlar bor

    Hirotdanman. Bu o‘lkani ta’riflashga hojat yo‘q, menimcha. O‘z davrining eng rivojlangan, gullab-yashnagan, ilm-ma’rifat cho‘qqiga chiqqan makon edi. Ammo bugun… manzara butunlay boshqacha. Buzilgan, qulatilgan binolarga to‘la xarobaga aylanmoqda. Ko‘rganing sari yuraging og‘riydi. Ko‘rmay desang, yurtdoshlaring taqdiri haqidagi mudhish xabarlar paydar-pay kelaveradi.

    Abdul Basir Sadat

    Foto: “Daryo” / Dilruh Isomiddinova

    Foto: “Daryo” / Dilruh Isomiddinova

    1988-yili Afg‘onistonning Hirot shahrida tug‘ilgan. Kompyuter va informatsion texnologiyalar bo‘yicha mutaxassis. Etisalat kompaniyasi xodimi. Olti oydan beri O‘zbekistonda yashaydi. Shu yerda axborot texnologiyalari yo‘nalishida kompaniya ochib, tadbirkorlik qilmoqchi, allaqachon biznes harakatlarni boshlab yuborgan. Oilali, bir nafar farzandi bor.

    Besh oylik chaqaloq paytim diniy aqidaparastlar otam va amakimni o‘ldirib ketgan ekan. Onam to‘rt farzand — uch o‘g‘il va bir qizni o‘zi tarbiyalab, voyaga yetkazdi. Opam va ikki akam hozir Yevropada yashaydi... “Tolibon” Afg‘onistonda hokimiyat tepasiga kelganida esa 7–8 yashar bola edim.

    1994–1995-yillari “Tolibon” birin-ketin viloyatlarni, qishloqlarni egallab, davlatga o‘xshash nimadir tashkil etdi. Buni davlat ham deb bo‘lmasdi, aslida. Ularning haqqoniy davlat talabiga javob beroladigan na qonuni, tartib va na yo‘li bor edi. “Tolibon” kelgach, jamiki yo‘llarimiz yopildi. Bizni go‘yo qafas ichiga solib, shu tor-tanqisda yashashga majburlashdi. Kundalik turmushimiz izidan chiqdi. O‘tgan yillar davomida toliblar nafaqat siyosat odamlari, shifokorlar, muhandis-u oddiy fuqarolarga, hatto bolalarga rahm-shafqat qilmay, qotillarcha siyosat yuritdi. Ularda biror tizimli siyosat, rejaning yo‘qligi hammaning turmush tarzi, hayoti, orzulariga ta’sir qildi.

    Eng og‘iri, afsuski, bolalarning gardaniga tushyapti. Dunyoviy ilmlarning taqiqlanishi, o‘qiyman, olim bo‘laman deganning jisman mahv etilishi, ilm-hunarli kishilarning so‘roq-savolsiz o‘ldirilishi dahshatli manzara. Buni o‘sha yerda yashagan, zulmni ko‘rib-kuzatib, o‘zi ham jisman azoblangan kishi yaxshi biladi. Bir qatim nurga — tinchlikka zor bo‘lib yashash nimaligini millatdoshlarimdan so‘rang.

    Bolalarning ertaga kim bo‘lishi, qanday kun kechirishi ularni hecham qiziqtirmaydi. Shuning uchun murg‘ak go‘dak qorin g‘amida erta yoshdan ishlashga, kun-tun qora ishdan bosh ko‘tarmay mehnat qilishga — boylarning mashinasini yuvishga, mayda-chuyda sotib, olibsotarlik qilishga majbur. Ular bolalik, o‘yin-kulgi, maydonchalarda shodon qiyqirib o‘ynash nimaligini bilmaydi. Afg‘onistonda bolalar yo‘q, bolaligi barvaqt tortib olinayotganlar bor.

    “Tolibon” uchun ilmsizlik — sharaf, zamonaviy ilm-fan — dushman

    Toliblar har qanday zamonaviy ilmni qat’iy rad etadi. To‘g‘ri, so‘zda Islom dinidan saboq berib, shariat qoidalarini tushuntirishga harakat qiladi, lekin amalda boshqa “ilm”ni o‘rgatadi. Bu bolalarning dunyoqarashini kengaytirish o‘rniga, biqiq, tor muhitda ko‘proq qolishga, dunyoni faqat bir taraflama — birovdan o‘ch olish, o‘ldirish, so‘yish, ayollarni tahqirlash, kaltaklash, ilm isbotlaganni rad etishga ko‘niktiradi, xolos.

    Yo‘lboshchilari esa ta’lim-tarbiyadan ko‘ra johiliyatni afzal biladi. Ular uchun ilmsizlik — sharaf, g‘ururlanib aytiladigan gap. “Nega bu yerga kelding?” deb so‘rasangiz, “Jihod uchun!” deydi. “Jihod o‘zi nima?” desangiz, bilmayman deydi. “Islomdagi ilk kalom qaysi?” desangiz, jim turaveradi. “Tolibon” uchun atrofdan keladigan jihodchilar vosita, shunchaki o‘qqa ko‘ksini tutib beradigan toifa. Nega va kim uchun urushayotganini bilmaydiganlari ham bor.

    Men o‘zim erkaklardan ko‘ra ayollarning ilm olishi muhimroq, deb o‘ylayman. Afg‘on ayollarining ko‘pi ishlolmaydi, ishlashga biror imkoni, ochiq yo‘li ham yo‘q. Avvallari muallimalik qilgan ayollar bugun chodra ichida, to‘rt devordan iborat hovli-uyidan tashqariga chiqolmaydi. Mabodo jur’at topsa, darrov jazolanadi, toshbo‘ron qilinadi, o‘ldiriladi hatto.

    Xotin-qizlarning ovozi yangrashi, munosib o‘rnini topishi uchun istiqbol yo‘q — bariga to‘siq qo‘yilgan. Zarur joylarda, masalan, kasalxonalarda hamshira, shifokor ayol topolmaysiz. Maktablarda ham ahvol shu. Toliblar ayolni shaxs, jamiyatga kerakli inson sifatida ko‘rmaydi. Istaklarni qondiruvchi vosita deb qaraydi, xolos. Ayollarimizning bunday tahqirlanishini to‘xtatishga chora topolmasliging yomon.

    Foto: “Daryo” / Dilruh Isomiddinova

    Foto: “Daryo” / Dilruh Isomiddinova

    Maktabga ilk qadam tashlagan kundanoq ular diniy bilimlarni kuch bilan, majburan o‘qitadi. Diniy bilim zarur — muhabbatim bo‘lak bunga. Biroq shuning o‘zi kifoya emas. Ingliz tili o‘rniga faqat arabchani o‘zlashtirsangiz, bor-yo‘g‘i mahalliy fanlar, tillarnigina o‘rgansangiz, hech narsaga erisholmaysiz.

    Toliblarning eng yomon ko‘rgani — ingliz tilini biladigan kishilar. Bizda ham orzular, maqsadlar bor. Lekin “Tolibon” buni kundan kun rad etib, so‘ndirib, tuproqqa qorishtirib bormoqda. Afg‘on urf-odatlariga ko‘ra an’anaviy liboslarni kiyishga, salla o‘rashga majburmiz. Tushunishmaydiki, bular hayot mazmuni emas, xayrga xizmat qilmaydi.

    Ular istagan odamini — kimdir yoqmasa, bo‘ysunmasa, o‘ylab o‘tirmay yo‘q qiladi. Agar oilada ikki erkak bo‘lsa, ulardan biri, albatta, “Tolibon” armiyasiga o‘tishga, qo‘liga qurol olib jang qilishga, vatandoshini xo‘rlashga majbur. Agar qarshilik qilsa, shartta joni olinadi, yaqinlari qiynoqqa solinadi. Mujohidlarga xizmat qilishi uchun xotin-qizlar oilalari bag‘ridan yulib olinadi. Yangiliklarni kuzatsangiz, o‘zingiz guvoh bo‘lasiz: shafqatsizlik va bosim kundan kun cho‘qqisiga chiqib bormoqda. Darvoqe, toliblar ommaviy axborot vositalari bilan ham murosa qilolmaydi — telekanallarni yopib, jurnalistlarni ayamay qiradi.

    Men siyosat odami emasman, siyosatga uncha qiziqmayman ham. Lekin toliblarni tashqaridan kimdir qo‘llab-quvvatlayotgani, qurol bilan ta’minlayotgani, harakatlarini oqlab, rag‘batlantirayotganini so‘qir odam ham bilib turibdi. Ular aslida o‘z-o‘zicha biror harakat qilolmaydi, ko‘pincha boshqa mamlakatlarga suyanadi. Kamiga boshqa terrorchilik guruhlari ham ularga ko‘makchilik qiladi.

    Ilk hukmronlik yillarida “Tolibon” hozirdagidek qattol emasdi. Ayni damda vaziyat juda yomon. Agar kimningdir Kobuldagi hukumat bilan aloqasini sezib qolsa, shartta otib tashlaydi. Ular egallagan hududlarda shifoxonalar, maktablarning kuli ko‘kka sovurilgan, elektr bazalari yoqib yuborilgan, universitetlar faoliyati to‘xtatilgan. Hirot bilan Kobulning orasi, taxminan, 1100 kilometr, lekin birorta ham bus-butun ko‘prikni uchratmaysiz.

    Hozir afg‘onlar uchun ish topish, tirikchilik muammo. Ko‘chaga chiqqan odamning o‘lib ketmasligiga kafolat yo‘q. Faqat poytaxt Kobuldagina xiyla erkinlik, nisbatan tinchlik bor. O‘rtahol oilaning non topib, bolalari qornini to‘yg‘azishi mushkul. Shahar markazidan chetroqda ish topish — baxt. Birovning yerida chorakor bo‘lib ishlaydiganlar ko‘p. Ishlab chiqarish darajasi juda past.

    Do‘stlarim va ularning yaqinlari o‘ldirilayotganini kuzatish og‘ir. Ular imkon bo‘lishi bilan, o‘ylab o‘tirmay, mamlakatni tark etardi, biroq hamma ham, har doim ham buning uddasidan chiqolmaydi. Uyi buzilgan mazlumning qo‘lidan hech narsa kelmaydi. Jim turaveradi. Isyon qilsa, gapirsa, “Tolibon”ning qahriga uchraydi... Aytaman desangiz, gap ko‘p, toliblar sha’niga biror yaxshi sifat topish amrimahol.

    “Tolibon” bo‘lmaganda…

    “Tolibon” bo‘lmaganida... avvalo, tinch yashardik. Odam qadrlanar, ta’lim, sog‘liqni saqlash, iqtisodiyot, siyosat o‘z yo‘lida bardavom ketayotgan, rivojlanayotgan bo‘lardi, ehtimol. Mamlakat farovon, aholi ilmli bo‘lgan, dunyo bilan hamqadam yurayotgan bo‘larmidik. Hozir eng katta muammo — notinchlik.

    Foto: “Daryo” / Dilruh Isomiddinova

    Foto: “Daryo” / Dilruh Isomiddinova

    O‘quvchilik yillarim “Tolibon” dahshatini ko‘rdim, yuqori sinfga o‘tgach yangi hukumat keldi-yu, o‘zgarishlar boshlandi. Bor imkoniyatimni ishga solib, yaxshi o‘qishga harakat qildim. Kobuldagi Kardan universitetining kompyuter texnologiyalari yo‘nalishida o‘qidim. Xalqaro kompaniyada durustgina ish topdim. Xitoy, Hindistonda malaka oshirdim. Xorijga chiqib, naqadar ortda qolganimiz, oddiy, o‘ta jo‘n yangiliklardan ham bexabarligimiz, johillar qo‘lida qolayotganimizdan afsuslandim.

    So‘nggi yillarda Afg‘onistondagi vaziyat yana yomon tarafga o‘zgara boshlagani sabab onam va rafiqam bilan birga vatandan chiqib ketdim. Tug‘ilib-o‘sgan joyingdan chiqib ketish juda qiyin, ammo ko‘nmasdan boshqa iloj yo‘q. Agar ota yurtim Afg‘onistonda tinchlik o‘rnatilsa, O‘zbekiston bizga viza berishni rad etavermasa, ikki o‘rtada biznes qilish niyatidaman.

    Mavzuga doir:

    • “Tolibon” va dunyo: kim kimga kerak?
    • “Tolibon”, AQSh va Markaziy Osiyo. Afg‘onistondagi vaziyat haqida

    11.08.2021, 19:21   Izoh (0)   82120
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Oqtepa Lavashdan “Kulgili narxlar”: sevimli taomlar — har bir pozitsiya 10 mingdan 20 ming so‘mgacha bo‘lgan maxsus narxlarda


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    Eng chuqur g‘or, eng baland ko‘prik va eng sirli maskan – Namanganga boramiz


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    Ilg‘or qurilish texnologiyalari asosida qad rostlayotgan Quyi Chotqol GES


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    Acıbadem shifoxonalar tarmog‘ida qon kasalliklarini zamonaviy davolash usullari: leykoz va boshqa kasalliklar


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi

     

    Tavsiya etamiz

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    O‘zbekistonda nechta oliy taʼlim tashkiloti faoliyat yuritayotgani ochiqlandi

    O‘zbekiston | 29 may, 23:50

    Saida Mirziyoyeva Rossiya hukumati raisi bilan uchrashuv o‘tkazdi

    O‘zbekiston | 29 may, 23:31

    “Daryo” dayjesti: 29-mayning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 29 may, 23:25

    Saida Mirziyoyeva Rossiya Federal Majlisi Federatsiya Kengashi raisi bilan uchrashuv o‘tkazdi

    O‘zbekiston | 29 may, 23:10

    Kongressmen Trampdan investorlar uchun tashkil etilgan kechki ovqat tafsilotlarini oshkor qilishni talab qildi

    Dunyo | 29 may, 22:53

    Massimiliano Allegri “Milan” bilan kelishuvga erishdi

    Sport | 29 may, 22:38

    Isroil G‘azodagi asirlarni ozod qilish bo‘yicha AQSHning yangi taklifini qabul qildi. HAMAS esa jim

    Dunyo | 29 may, 22:10

    Sirdaryoda sevgan yigitini o‘ldirmoqchi bo‘lgan qiz 6 yilga qamaldi

    O‘zbekiston | 29 may, 21:57
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.