Futbol. Bu millionlab insonlar sevib tomosha qilish bilan birga u bilan shug‘ullanadigan, u haqida tinimsiz bahslashadigan eng ommabop sport turi hisoblanadi. Ushbu sport turiga umuman qiziqmayman deydigan istalgan inson ham umri davomida, hech bo‘lmaganda maktab davrida, bir marta (majburan) bo‘lsa-da, futbol o‘ynagan. Aynan ommabop bo‘lgani uchun ham futbol dunyo bo‘yicha birinchi raqamli sport turiga aylangani hech kimga sir emas. Ammo so‘nggi paytlarda millionlar o‘yinining ko‘pchilik ixlosmandlari futbol o‘z jozibasini yo‘qotgan deb hisoblab, uning avval qiziqarliroq (zo‘r) bo‘lganini ta’kidlaydi. Xo‘sh, rostdan ham shundaymi, futbol o‘z jozibasini yo‘qotganmi, avval o‘yinlar chindan shiddatliroqmidi? Quyida ana shunday savol va ikkilanishlar vujudga kelishiga nima sabab bo‘layotganiga oydinlik kiritishga harakat qilib ko‘ramiz.
Pul futboldagi romantizmni o‘ldirdimi?
Ha, mablag‘ futbol infratuzilmasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgani haqida bahslashishdan ma’ni yo‘q. So‘nggi 10—15 yil ichida ko‘plab zamonaviy stadionlar, futbol akademiyalari va aqlga sig‘maydigan darajadagi sport inshootlari barpo etildi. Buni pulsiz amalga oshirib bo‘lmasdi. Biroq hozirda futbol ko‘plab o‘yinchilar uchun shunchaki kasb va pul topish manbayi bo‘lib qolganini unutmaslik kerak. Katta avlod vakillarining so‘zlariga ko‘ra ilgari bunday bo‘lmagan, futbolchilar zavq, ehtiros va or uchun maydonda javlon urgan (albatta, buning uchun pul ham olgan, biroq hozirgi kabi katta summalar bo‘lmagan).
Shuningdek, transfer bozorida ham so‘nggi 10 yil ichida juda katta “portlash”lar sodir bo‘ldi. Neymarning 2017-yilda “Barselona”dan “PSJ”ga 222 million yevro evaziga o‘tganini misol keltirishning o‘zi kifoya qiladi bunga. Aytish mumkinki, futbol so‘nggi o‘n yil ichida ochiqchasiga biznesga aylandi. Bundan oldin ham shunday bo‘lib kelgan, biroq ochiqchasiga emasdi baribir.
Va aynan pul sabab hozirda aksariyat futbolchilar o‘zlarining qadrdon (va kuchsiz) klublarida qolmayapti. Hozirda aksariyat futbolchilar uchun dunyoning eng yaxshi klublari bilan qimmat shartnoma imzolash ustuvor maqsadga aylangan. Buni to‘g‘ri tushunish mumkin, boisi farovonlikka intilib yashash insonga xos xislat. Shu tariqa hozirda Franchesko Totti, Paolo Maldini singari sadoqatli futbolchilarni kunduzi chiroq yoqib ham topish qiyin.
Futbolchilarning mentaliteti o‘zgarganmi?
15—20 yil oldin shartli Roy Kin yoki Edgar Davidsning simulyatsiya qilganini tasavvur qilishning o‘zi insonda kulgi uyg‘otadi. Ilgari butun futbol olami mug‘ombirlik ishlatadiganlardan nafratlanar, ularning ustidan kular va bunday harakatlarga jiddiy e’tibor ham bermasdi.
Hozirda esa Neymar, Pepe, Diyego Kosta kabi o‘yinchilar ochiqchasiga provokatsiya va simulyatsiyalarni amalga oshirishi mumkin. Buning ustiga, futbol shu darajada murakkablashib ketdiki, taktika va murabbiy imzosi muhim ahamiyat kasb etmoqda, butun boshli o‘yin taqdirini esa birgina xato hal qilib qo‘ymoqda. Bunday holatda jarima zarbasi yoki penalti ishlashga qaratilgan simulyatsiya ayni muddao bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Biroq o‘yinchilar ham, muxlislar ham futbolning sport, aniqrog‘i, bir o‘yin ekanligini unutmasligi lozim, o‘yin esa har tomonlama halol va adolatli bo‘lishi kerak.
Muntazam ravishda bir xil klublarning ustunlik qilishi
Tan olish kerak, hozirda kuchli beshlik chempionatlari orasida faqat Angliya Premyer Ligasida chempionlik uchun qisman bo‘lsa-da raqobat saqlanib qolgan. Boshqa barcha ligalarda yetakchi jamoalar ketma-ket 8-9 yillab chempionlikni hech kimga bermay keladi. To‘g‘ri, 2020/21-yilgi mavsumda bir qator ligalarda favorit bo‘lmagan jamoalar g‘alaba qozondi, ammo bu ortda qolgan futbol yilda ko‘proq kuchli jamoalarning o‘z darajasida o‘ynay olmagani bilan bog‘liq. Chunki top-klublar pandemiya sharoitida juda og‘ir davrni boshdan kechirdi: qarzlar, moliyaviy inqirozlar, bo‘sh stadionlar, jarohatlar va hokazo. Bungacha aksariyat ligalarda chempionlik masalasi mavsumning yarmidayoq hal bo‘lib ulgurgan bo‘lardi. Bu esa tabiiyki, futboldagi joziba va intrigani nobud qiladi. Bunga yuqoridagi tilga olingan futbolchilarning yaxshi shartnoma sabab kuchli va boy klublarga o‘tib ketayotgani ham sabab bo‘lmoqda.
Umuman olganda, haqiqatan ham so‘nggi 15-20 yil ichida futbol juda o‘zgarib ketdi. Ammo buni yaxshi yoki yomon tarafga deb aniq aytish mushkul. U shunchaki hozirgi dunyo sharoiti va haqiqatlariga moslashdi, xolos: “samoviy” pullarning ta’siri, kompyuterlashtirish (VAR) va ko‘plab boshqa omillar. Shunga qaramay ushbu sport turini sevguchilar kundan-kunga tobora ko‘payib bormoqda. Shundan xulosa qilish mumkinki, charm to‘p ixlosmandlari ushbu sport turini boricha qabul qilishi, sevimli jamoalariga muxlislik qilishda va o‘yindan zavq olishda davom etishi kerak. Futbol esa hamon o‘sha-o‘sha: 22 o‘yinchi, tekis maydon, 2 ta darvoza va 1 ta to‘p.
Izoh (0)