• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12886.9
    • RUB160.87
    • EUR14625.34
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +30°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Buyuk Fransuz inqilobining boshlanishi. 14-iyul Bastiliya qulagan kun

    1789-yil 14-iyul kuni parijlik qurollangan olomon asrlar davomida Fransiyada qirol hokimiyatining ramzi bo‘lib kelgan siyosiy mahbuslar saqlanuvchi qamoqxona — Bastiliyani egalladi. Shu tariqa tarixda “Buyuk fransuz inqilobi” deya atalgan monarxiya tuzumiga qarshi harakat boshlanadi. “Daryo” ushbu tarixiy voqea haqida hikoya qiladi.

    1789-yil Fransiya

    XVIII asrda Fransiyada qiyin davr hukm surar edi. Ikki yillik qurg‘oqchilik natijasida mamlakatda ocharchilik ro‘y beradi. Qirol va uning amaldorlari abgor ahvoldagi dehqon va past tabaqa vakillari mol-mulkini ulkan soliqlar orqali talon-toroj qilardi. Dvoryanlarning zulmi kuchayib boradi, qolaversa, Angliya bilan tinimsiz urushlar yuki ham oddiy xalq gardaniga tushadi. Shu bilan birga ishsizlik ham mamlakatda yirik muammolardan biriga aylanadi.

    1789-yil qirol Lyudovik XVI inqirozdan chiqish va yangi soliq joriy qilish maqsadida mamlakat parlamenti hisoblanuvchi General shtatlarni chaqiradi. Asosan quyi tabaqa vakillari tashabbusi ortidan 17-iyun kuni General Shtatlar o‘zini Ta’sis Majlisi deb e’lon qiladi va mamlakat konstitutsiyasini qabul qilishga kirishadi. Shuningdek, davlat xazinasi ustidan parlament nazorati o‘rnatilishi, qirol faqatgina parlament ruxsati bilan g‘aznadan foydalanishi mumkinligi haqida qaror qabul qilinadi. Qirol har qanday yangi soliq turini joriy etish uchun parlament ruxsatini olishi kerakligi belgilab qo‘yiladi. Fransiyada monarxiya tuzumi kelajagi xavf ostida qoladi.

    Shunday vaziyatda 26-iyun kuni qirol Lyudovik XVI hokimiyatni saqlab qolish va Ta’sis majlisga bosim o‘tkazish uchun nemis va shveysariyalik yollanma askarlardan iborat 20 minglik qo‘shinni Parijga joylashtiradi. Armiyaning Parijga olib kelinishi aholi orasida norozilik uyg‘otadi va ular chet elliklarning mamlakatdan chiqib ketishini talab qila boshlaydi.

    1789-yil 8-iyul kuni Ta’sis Majlisi qiroldan qo‘shinlarni Parijdan olib chiqishni iltimos qiladi, ammo qirol harbiylar parlament himoyasi uchun chaqirilganini, agar bu deputatlarni bezovta qilsa u holda qo‘shinni Parij yaqinidagi boshqa shaharlarga joylashtirishi mumkinligini aytadi. Qirolning asl maqsadi Ta’sis Majlisini tarqatib yuborish edi.

    Ko‘pchilik shu tariqa inqilob uchun harakatlar tugadi deb hisoblaydi. 11-iyul kuni Lyudovik XVI o‘zining yagona zodagon bo‘lmagan vaziri, mashhur islohotchi Jak Nekerni moliya vaziri lavozimidan bo‘shatadi. Bundan norozi bo‘lgan Parij aholisi 12-iyul kuni norozilik namoyishi o‘tkazib ko‘chaga chiqadi. Qirol qo‘shini va olomon o‘rtasida to‘qnashuvlar boshlanadi. Fransuz gvardiyasi oddiy aholiga qarshi o‘t ochishdan bosh tortib, inqilobchilar tarafiga o‘tadi. Gvardiyachilar hamda olomon qurol va oziq-ovqat omborlarini egallab, Parijga kirish postlarini yoqib yuboradi. Kechga borib Parij shahri kommendanti baron de Bazenval qirol qo‘shinlariga shahardan chiqishni buyuradi. Shahar butunlay tartibsizliklar ichida qoladi.

    Qirol Lyudovik XVI

    Qirol Lyudovik XVI
    Foto: Google Images

    Bastiliyaning qulashi

    Tartibsizliklar 14-iyul kuni ertalab ham davom etadi. Inqilobchilar Bastiliyaga hujum qilishdan oldin Hotel de Invalides (harbiylar kasalxonasi)ga hujum uyushtirib, 32 ming mushket va bir nechta to‘pni qo‘lga kiritadi.

    Bastiliya qal’asi Yuz yillik urush davrida Parij himoyasi uchun qurilgan istehkom bo‘lib, qal’a yuz metr balandlikdagi devor va xandaqlar bilan o‘rab olingandi. Bastiliya keyinchalik qamoqxona vazifasini bajarib, bu yerda asosan siyosiy mahbuslar saqlanadi. Xususan, buyuk fransuz yozuvchisi Volter ham aynan Bastiliyada qamoqda o‘tirgan. Bastiliya qal’asi Fransiyada qirol hokimiyati va monarxiyaning ramziga aylangan edi.

    1789-yilga kelib istehkom buzilishi va uning o‘rniga maydon qurilishi rejalashtirilgandi. Hujum oldidan Bastiliyani sakson nafar hukumat va o‘ttiz nafar shveysariyalik askar himoya qilayotgandi.

    Bastiliya garnizoni qo‘mondoni Bernard Rene de Lone 14-iyul kuni ertalab inqilobchilarning qal’ani qurshovga olayotganini ko‘radi va qirol Lyudovikning to‘g‘ridan to‘g‘ri buyrug‘i yo‘qligi sabab inqilobchilar bilan muzokara o‘tkazishni boshlaydi. Kelishuvlar davom etayotgan paytda inqilobchilar o‘z vakillarini ichkarida qamoqqa olindi deb o‘ylaydi va qal’a devorlariga ko‘tarilib, Bastiliyaga olib kiruvchi birinchi ko‘prikni tushiradi. Olomon qal’a ichkarisida to‘planib, ikkinchi ko‘prikni ham tushirishga urinayotganda baron Rene de Lone o‘t ochmaslik haqidagi va’dasini buzib, askarlarga inqilobchilarga qarata o‘q uzishni buyruq beradi. Yuzga yaqin inqilobchi halok bo‘ladi, o‘nlab inqilobchilar esa yaralanadi. Qirollik qo‘shini esa faqat bir nafar askaridan ayriladi.

    Bastiliyaning o‘qqa tutilishi

    Bastiliyaning o‘qqa tutilishi
    Foto: BnF

    Tushdan keyin inqilobchilar tarafiga o‘tgan fransuz gvardiyasining ortyadi Bastiliya devorlari ostida paydo bo‘ladi. Gvardiyachilar qal’ani to‘plardan o‘qqa tutishni boshlagach, uzoq muddatli qamalga tayyor bo‘lmagan baron Reno de Lone oq bayroq ko‘tarib, taslim bo‘ladi. Gyulen boshliq gvardiyachilar Bastiliyaga bostirib kiradi va qal’a vayron qilinadi. Reno de Lone xavfsizligi kafolatlanib, shahar kengashi binosiga olib ketiladi, biroq yo‘lda inqilobchilar bilan tortishib qolgan baron Reno de Lonening boshi uziladi.

    Shu bilan Fransiyada monarxiya tuzumi ramzi bo‘lmish Bastiliya inqilobchilar tomonidan qulatiladi. Bastiliya qulagani haqidagi xabarni eshitgan qirol Lyudovik XVI “Ha, bu haqiqiy isyon” deya xitob qiladi. Qirolning yonida turgan gersog Fransua Laroshfuko-Liankur esa “Yo‘q hukmdor, bu inqilob!” deb javob beradi.

    14-iyul — Fransiyada milliy bayram kuni

    Bastiliyaning qulashi amalda Buyuk fransuz inqilobining boshlanish nuqtasiga aylanadi. Qal’aning egallanganidan xabar topgan Versaldagi Ta’sis Majlisi mamlakatda inqilob boshlash uchun yetarli kuchga ega ekanligiga amin bo‘ladi. Parijliklar va Fransiya aholisi uchinchi qatlam parlamentini qo‘llab-quvvatlaydi. Bastiliya qulashidan so‘ng qirol Ta’sis Majlisga yon berishga majbur bo‘ladi. Shu tariqa dunyoda monarxiyaga qarshi qaratilgan ilk xalq inqiloblaridan biri boshlanadi.

    14-iyul Bastiliya ishg‘ol etilgan kun munosabati bilan uyushtirilgan harbiy parad Parij ko‘chalarida

    14-iyul Bastiliya ishg‘ol etilgan kun munosabati bilan uyushtirilgan harbiy parad Parij ko‘chalarida
    Foto: Euronews

    1880-yili Fransiya parlamenti 14-iyulni Milliy bayram kuni deb e’lon qiladi. Har yili Fransiyada 14-iyul Bastiliya ishg‘ol etilgan kun munosabati bilan Fransiya prezidenti ishtirokida harbiy parad uyushtiriladi. Bugungi kunga qadar fransuzlar bu sanani har yili nishonlab kelmoqda. Shu kuni Fransiya ko‘chalari mamlakat bayrog‘ini ko‘targan minglab insonlarga to‘lib ketadi. Ikkinchi jahon urushi davrida Fransiya nemislar tomonidan okkupatsiya qilingani sabab harbiy parad atoqli fransuz siyosatchisi Sharl de Goll boshchiligida Londonda o‘tkazilgan. O‘tgan 2020-yilda esa COVID-19 kasalligi sabab harbiy parad bekor qilingandi.

    2021-yilgi parad esa bekor qilinmadi. Faqat paradda qatnashish uchun fuqarolardan uch xil turdagi sanitar ma’lumotnomalar: COVID-19’ga chalinmaganligi yoki kasallikka chalinib bo‘lganligi, to‘liq vaksinatsiya haqida hujjatlar talab qilinishi aytildi. Shuningdek, tadbirda 25 ming tomoshabin uchun tribunalar tayyorlangani haqida xabar berildi.

    Muhammadqodir Sobirov tayyorladi

    14.07.2021, 19:00   Izoh (0)   35897
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Oqtepa Lavashdan “Kulgili narxlar”: sevimli taomlar — har bir pozitsiya 10 mingdan 20 ming so‘mgacha bo‘lgan maxsus narxlarda


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    Tarmoqda bolalar xavfsizligi : Octobankdan maslahatlar


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    Eng chuqur g‘or, eng baland ko‘prik va eng sirli maskan – Namanganga boramiz


    Ilg‘or qurilish texnologiyalari asosida qad rostlayotgan Quyi Chotqol GES


    ANORBANK Xususiy sektorni rivojlantirish bo‘yicha Islom korporatsiyasi bilan 10 million AQSH dollariga teng kelishuv imzoladi


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    Jamg‘armalar bilan qanday ishlash zarur: bank omonatlari, aksiyalar yoki investitsion paketlar? (davomi)


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Centrum Air Istanbul va O‘zbekistonning uch shahri o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarni yo‘lga qo‘ymoqda


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    Acıbadem shifoxonalar tarmog‘ida qon kasalliklarini zamonaviy davolash usullari: leykoz va boshqa kasalliklar


    Kapitalbank xodimlarining raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirmoqda 

     

    Tavsiya etamiz

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10

    “Lend-Liz” yordami sovg‘a bo‘lmagan — Britaniya ikkinchi jahon urushida berilgan yordamni qanday qaytargan edi?

    19 may, 15:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Atrof-muhitni asrash uchun elektromobillarda harakatlanadigan jahon yulduzlari

    Layfstayl | 28 may, 17:19

    O‘zbekistonda avtomobildan chiqindi tashlaganlik uchun jarima miqdori oshirilishi mumkin

    O‘zbekiston | 28 may, 16:58

    Shavkat Mirziyoyev akademik Azimboy Saʼdullayev vafoti munosabati bilan hamdardlik yo‘lladi

    O‘zbekiston | 28 may, 16:48

    Boltiqbo‘yi davlatlari Yevropadagi migratsiya siyosatini qayta ko‘rib chiqishga chaqirdi

    Dunyo | 28 may, 16:25

    Skarlett Yoxansson aktyorlik karyerasi uchun eng katta orzusidan voz kechgani haqida gapirdi

    Layfstayl | 28 may, 16:15

    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda

    Reklama | 28 may, 15:05
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.