• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12692.42
    • RUB158.44
    • EUR14511.24
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +26°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Madaniyat

    “Erkinlik — insonlarga o‘zlari eshitishni istamaydigan narsalarni aytib berish huquqidir”. O‘limidan keyin ham taqiqda bo‘lgan Jorj Oruell haqida

    1903-yil 25-iyun — dunyoga ma’lum va mashhur yozuvchi, publitsist Jorj Oruell tavallud topgan kun. Adib tavalludining 118 yilligi munosabati bilan “Jorj Oruell kim?” degan savolga javob izlagan o‘zbekistonlik taniqli yozuvchi Nazar Eshonqulning maqolasi quyida qaytadan chop etilmoqda. Shuningdek, yozuvchiga oid tesha tegmagan fikrlar “Daryo” tarjimasida taqdim etiladi.

    (Ushbu maqola avval adib Xurshid Davron kutubxonasida chop etilgan)

    Jorj Oruell

    Sho‘ro mafkurachilari 80-yillar o‘rtalarigacha nomini eshitsa cho‘chib tushishadigan, hatto o‘limidan qariyb 40 yildan oshiq vaqt o‘tgach ham asarlari chop etilishiga ruxsat berilmagan Jorj Oruell o‘zi kim?

    Jorj Oruell ingliz yozuvchisi, publitsisti, jamoat arbobi. Mashhur asarlari: “Molxona” qissasi, “1984” romani, esse va adabiy maqolalar. O‘z asarida kommunistik dunyoqarash va kommunistik tuzumni masxara qilgani uchun barcha kommunistik davlatlarda asarlari taqiqlangan.

    Taqiqlangan! G‘alati qiyos. Butun boshli davlat, uning ulkan ideologiya mashinasi bitta yozuvchidan qo‘rqadi. Yolg‘on shu darajada mo‘rtki, bir og‘iz haqiqatga qulab tushadi. Vaholanki, bu yolg‘on yillar davomida zeb berib, qad ko‘targan bo‘ladi. Sho‘ro tuzumi yarim asr Oruelldan qo‘rqib yashadi.

    Dunyoga Jorj Oruell taxallusi bilan tanilgan angliyalik jurnalist Erik Artur Bleyr toki 1936-yilgacha jo‘shqin sotsialist, o‘z tili bilan aytganda, demokratik sotsialist edi. Hatto shu e’tiqodi uchun mustamlaka Birmadagi kelajagi porloq amaldorlik mansabidan ham voz kechdi va butun dunyoga demokratik sotsializmni yoyish haqidagi g‘oyalar bilan yashadi.

    U bu paytda sotsializmning eng yaqin do‘sti, tarafdori va kurashchisi edi. Xo‘sh, 1936-yil Ispaniyaga sotsialistlar tarafdori bo‘lib borgan Bleyrning dunyoqarashida qanday o‘zgarish yuz berdi? U Ispaniyada nimani ko‘rdi? Nimaga duch keldi? Nega u Ispaniyadan so‘ng sotsializmning yorqin dushmaniga aylandi? Umrining oxirigacha bu tuzum boshida turganlarni ham, tuzumni ham nega masxara qilib o‘tdi?

    “Molxona” haqida

    Molxona yoki hayvonlar saltanatini ochlik, kasallik, o‘lim qamrab oladi. Biroq eng fojialisi qo‘rquv dahshati edi. Napoleon va uning jazo otryadi bu saltanat fuqarolarini ruhan sindirdi, ma’nan yo‘q qildi, rasman ozod, ma’nan qullik boshlandi. O‘zboshimchalik, diktatura hayotni izdan chiqardi. Napoleon qo‘rquv va o‘lim ramziga aylandi. Hayvonlar erta-yu kech ishlar, lekin biri ikki bo‘lmasdi, qashshoqlikdan boshlari chiqmasdi. Ertangi kunga umid so‘ndi. Maxsus koloniyalarda Napoleon tarbiyasini olgan hayvonlarning bolalari o‘z ota-onalarini o‘ldirishdan tap tortmaydigan jallodlarga aylandilar.

    Albatta, tomoshabin bu obraz va ramzlarda hikoya qilgan voqea va Oruellning shu asari asosida suratga olingan filmidan olingan tasvirlarda kim yoki qaysi tuzum timsollashganini sezgan bo‘lishsa kerak. Shu sababli sho‘ro mafkurachilari bu yozuvchi asarlarini taqiqladilar. Oruell asarlari 80-yillar oxirlaridagina tarjima qilina boshlandi. Oruell asarlari Sho‘ro tuzumini fosh qilishda o‘sib kelayotgan ozodlikni anglash jarayoniga xizmat qildi.

    Oruellning ushbu asari faqat Gitler va Stalin yaratgan tuzum va uning fojiasi haqida deb bo‘lmaydi, bu asar umuman totalitarizm va qullik psixologiyasi haqida. 1945-yili mazkur asar e’lon qilinishi bilan adabiyotshunos Artur Kestler “Yangi Svift” paydo bo‘ldi, deb yozgandi. Aynan shu Kestler 1950-yili Oruell qabri ustida shunday degan: “Kelajakdagi adabiyotshunoslar Oruell o‘z ijodida Svift va Kafkani birlashtirganini tan oladilar”.

    Sho‘ro mafkurachilarini cho‘chitib yuborgan “Molxona” yoki yumshoqroq tarjima qilinganda “Hayvonlar saltanati” qissasida nima bor ediki, kommunistlarni talvasaga soldi? Endi qissadagi voqeani qisqacha gapirib beraylik. Egasi aroqxo‘r bo‘lib qolgan fermadagi hayvonlar tenglik, adolat talab etib inqilob qilishadi. Inqilobning bosh ilhomchisi “Mayor” laqabli isqirt cho‘chqa (qissani mana bu sahifada o‘qishingiz mumkin).

    Mayorning shogirdlari va izdoshlari bo‘lgan cho‘chqalar boshchiligida fermada inqilob sodir etiladi. Inqilobchilar shiorlari juda ohanrabo va maftunkor. Savodsiz hayvonlar dastlabki harflarni “tenglik, birodarlik, adolat” so‘zini yozish bilan o‘rganishadi va bu ishoralar ularning hayot mazmuniga aylanadi. Omi va sodda hayvonlar haqiqatan ham tenglik kelganiga, endi hayvonlarga hech kim xo‘jayinlik qilmasligiga, olamshumul ozodlikka erishganliklariga ishonadilar. Hayvonlar o‘z davlat tizimini, bayrog‘ini, gerbi va kitoblarini yaratishadi. Bu ulug‘ ishda ularga qo‘ng‘ir cho‘chqa – Napoleon boshchilik qiladi. Napoleon tezda atrofiga maxfiy xizmat, jazolash guruhini to‘playdi.

    Hayvonlar o‘zlarini ezib kelgan odamlar ustidan dastlabki g‘alabaga erishadilar.

    Dohiy va yo‘lboshchilari Mayorning mavzoleyi, haykali ochiladi.

    O‘z atrofida jazo guruhini tashkil etib olgan Napoleon tezda o‘zini fermaning dohiysi deb tanitadi. Dohiy Napoleon o‘z xo‘jalari yashaydigan uyni qarorgoh qiladi, hayvonlari esa o‘sha eski molxonada yashashda davom etadi. Napoleon hokimiyatini mustahkamlab olgach so‘z erkinligi, fikr erkinligini taqiqlaydi va barcha hayvonlar uchun faqat o‘zi fikrlaydi, o‘zi so‘raydi, o‘zi javob beradi. Fermada to‘liq Napoleon diktaturasi o‘rnatilib, barcha hayvon unga hamd-u sano o‘qiy boshlaydi.

    Fermada hur kuni ideologik mashina – Napoleonning buyukligini ta’kidlab, tasdiqlab turuvchi kinolavhalar – o‘ziga xos matbuot ishlab turadi. Napoleon bilan kelishmagan barcha hayvonlar ta’qib va qatl qilinadi. Ferma qatli om va qo‘rquv saltanatiga aylanadi.

    Oruelldan ikki katta nasriy asar, totalitarizmni fosh etuvchi jo‘shqin publitsistika va esselar meros bo‘lib qoldi.

    “Hamma hayvonlar tengdirlar, biroq ayrim hayvonlar boshqalaridan ko‘proq tengdir”. Oruellning 118 yilligi munosabati bilan “Molxona” mutolaasi

    Jorj Oruelldan iqtiboslar

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

     “Tanlab olingan yolg‘on doimiy saqlashga topshiriladi va haqiqatga aylanadi”. Oruellning 118 yilligi munosabati bilan “1984” mutolaasi

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov

    Illyustratsiya: “Daryo” / Husan Sobitov
    25.06.2021, 22:42   Izoh (0)   31310
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Sardor Mamadaliyev uni qo‘shiqlarni buzib kuylashda ayblaganlarga munosabat bildirdi (video)

    25.06.2021, 14:26

    Aktyor Furqat Fayziyev uch marta oila qurib, ikki marta ajrashgani sababi haqida (video)

    24.06.2021, 11:45

    Benksi anonim qolishni istagani sabab so‘nggi 10 oyda oltita kartinasining mualliflik huquqidan ayrildi

    23.06.2021, 14:22

    Aktyor va rejissor Furqat Fayziyev 10 yildan buyon O‘zbekistonda yashamayotgani sababini ma’lum qildi (video)

    22.06.2021, 16:22

    Bir vaqtning o‘zida ikki viloyatda ikkita xalqaro festival o‘tkazish — noprofessionallik. Mutaxassis madaniyat sohasidagi muammo va kamchiliklarni sanab berdi

    21.06.2021, 09:39

    “Narkotikdan o‘ldi, suiqasd bo‘lgan deyishadi, ammo…”. Oxunjon Madaliyevning sirli o‘limiga nima sabab bo‘lgan? (video)

    20.06.2021, 16:52
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    BYD SEALION 7: Flagman elektr SUV — shahar ko‘chalarida yangi yetakchi 


    AVO bank aloqa markazi: innovatsiyalar va yangi xizmat darajasi 


    Avvallari xufiyona iqtisodiyotda faoliyat yuritgan eshitish va gapirishda muammosi bor insonlar endi rasmiy sektorga qo’shilib, Poytaxt Parking jamoasining bir qismiga aylandi


    AKFA energiya tejovchi romlari: iqlimga moslashtirilgan, qulaylikni ko‘zlagan 


    Aqlli diversifikatsiya: nima uchun kerak va kapitalni qanday taqsimlash lozim?


    Endi Ucell ilovasida Yandex Music’ni tinglash mumkin 


    ZARMED Universiteti: 200 ta grant sizni kutmoqda


    OKMKda mahalliy dumpkarlardan foydalaniladi 


    SonetUzStyle tanlovida ishtirok etish uchun arizalar qabuli 15-avgustgacha uzaytirildi


    STEM va biznes yo‘nalishidagi qizlar uchun TBC Bank’dan ta’lim grantlari — O‘zbekistonda gender tafovutini kamaytirish yo‘lida yangi qadam


    Qo‘ng‘iroqlardan mobil internetga: Toshkent mobil aloqadan foydalanish modelini qanday o‘zgartirmoqda


    Toshkentda CRYPTO O₂ forumi bo‘lib o‘tdi: Texnologiya, fintech va tartib‑qoidalar muhokama qilindi 


    “Biznesni rivojlantirish banki” BMT Taraqqiyot Dasturi bilan hamkorlik qiladi


    American University of Technologyʼda bakalavrlar uchun ochiq eshiklar kuni


    InfinBANK va Kwikpay: uyingizga komissiyasiz va mehr bilan xalqaro pul o‘tkazmalari

     

    Tavsiya etamiz

    Trampning Falastinga nisbatan noxolis siyosati: AQSH YUNESKO a’zoligidan nega chiqyapti?

    2 avgust, 18:35

    Kamchatkadagi hodisa yagona emas: so‘nggi 120 yilda ro‘y bergan eng kuchli megazilzilalar

    1 avgust, 18:20

    Tramp uchun xavotirlar: AQSH prezidenti taniqli shaxslarga yosh qizlarni sotgan Jeffri Epshteynning mijozi bo‘lganmi?

    29 iyul, 17:19

    Bir kechada oddiy ofitsiantdan millionerga aylangan ayol: lotereyadan yutilgan 10 mln dollar mashmashasi

    27 iyul, 09:25
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Quyosh faolligi oshdi: 24 soat ichida 15 ta chaqnash kuzatildi

    Dunyo | 2 avgust, 23:50

    “Har qanday xatoga qarshi raketalar bilan javob qaytaramiz” — Hindiston Pokistonga ogohlantirish berdi

    Dunyo | 2 avgust, 23:25

    Superliga. “Dinamo” “Navbahor”ga qarshi bahsda g‘alabani qo‘ldan chiqardi

    Sport | 2 avgust, 23:20

    Davlat byudjetidan nafaqalarga xarajat qisqarib, subsidiyalar ko‘paytiriladi

    O‘zbekiston | 2 avgust, 23:16

    BAA banklari Rossiya kompaniyalarining hisoblarini ommaviy ravishda bloklashga kirishdi

    Dunyo | 2 avgust, 22:55

    Qurollar faqat mustaqil Falastin davlati barpo etilgandagina topshiriladi — HAMAS

    Dunyo | 2 avgust, 22:30

    Superliga. “Bunyodkor” “Neftchi”dan, “Nasaf” “So‘g‘diyona”dan ustun keldi

    Sport | 2 avgust, 22:21

    O‘z joniga qasd qilish, o‘zidan qoniqmaslik va kuchli stress. Ijtimoiy tarmoqlarga bo‘lgan qaramlik nimasi bilan xavfli (foto, video)

    O‘zbekiston | 2 avgust, 22:00
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.