Vladimir Putin va Jo Bayden bugun, 16-iyun kuni Shveysariyaning Jeneva shahrida muzokara olib boradi. Rossiya va AQSh rahbarlari o‘rtasidagi uchrashuvlar ko‘pincha uchinchi davlatda o‘tkazib kelinadi. Rossiya Qrimni qo‘shib olganidan beri ikki davlat prezidentlari biror marta bir-birnining mamlakatlariga tashrif buyurmadi. “Betaraf hudud”da o‘tkazilgan avvalgi sammitlar qanday natija bilan yakunlangani haqida “RBK” maqola tayyorladi.
1943-yil. Tehron konferensiyasi
Sovet Ittifoqi rahbarining AQSh prezidenti bilan tarixdagi birinchi uchrashuvi Tehronda bo‘lib o‘tgan. Gitlerga qarshi koalitsiyani mustahkamlashda muhim qadam bo‘lgan konferensiyada Iosif Stalin AQShning 32-prezidenti Franklin Ruzvelt bilan muzokaralar olib borgan. Uchrashuvda G‘arb ittifoqchilari tomonidan Yevropada ikkinchi front ochilishi muddati to‘g‘risida prinsipial kelishuvga erishilgan.
1945-yil. Potsdam konferensiyasi
Ruzveltning vafotidan keyin AQSh prezidentiga aylangan Garri Truman bilan Stalin Potsdam konferensiyasida uchrashdi. Ittifoqchilarning g‘alabasini nishonlash maqsadida tashkil qilingan ushbu sammit aslida Sharq va G‘arb o‘rtasidagi munosabatlarda yangi davrni boshlab berdi. Germaniya mag‘lubiyatga uchragan, endi umumiy dushman yo‘q edi. Stalin va Truman urushdan keyingi qayta qurishni turli ko‘z bilan ko‘rardi.
1955-yil. Sovuq urush davridagi birinchi sammit
SSSR hukumati rahbari Nikita Xrushchyovning G‘arb davlatlari rahbarlari, xususan, AQSh prezidenti Duayt Eyzenxauer bilan birinchi uchrashuvi o‘tkaziladigan joy sifatida Jeneva tanlangan. Tomonlar dastlab bir-biriga ishonchsizlik bilan munosabatda bo‘lgan, ammo oxir-oqibat, muzokaralarda keskinlik darajasini qisman kamaytirishga muvaffaq bo‘lingan. Sobiq ittifoqchilar Avstriyaga neytral maqomini berishga kelishib olgan, shuningdek, SSSR armiyani qisqartirish imkoniyatiga ega bo‘lgan.
1961-yil. Karib inqirozidan bir yil avvalgi uchrashuv
Nikita Xrushchyov va AQShning 35-prezidenti Jon Kennedi o‘rtasidagi muzokaralar Venaning Shenbrunn saroyida bo‘lib o‘tdi. Ikki mamlakat rahbarlari uzoq davom etgan mafkuraviy bahs olib bordi, so‘ngra Berlinning maqomi to‘g‘risidagi nizoni hal qilishga urindi, ammo oxir-oqibat ular kelishmovchiliklar avj olgan taqdirda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan mojaro to‘g‘risida bir-birlarini ogohlantirib, hech qanday kelishuvsiz uchrashuvni yakunladi. Bir yil o‘tgach, Karib inqirozi deyarli uchinchi jahon urushiga olib keldi.
1979-yil. Koinotga yadro quroli joylashtirilmaydi
1943-yildan keyingi prezidentlar orasida Lindon Jonson biror marta SSSR rahbari bilan uchrashmagan AQShning yagona rahbari bo‘ldi. Ammo SSSR Markaziy qo‘mitasi bosh kotibi Leonid Brejnev Jonsondan keyingi uch prezident: Richard Nikson, Jerald Ford va Jimmi Karter bilan uchrashdi. Brejnev urush dahshatlarini eslab, qurollanishni qisqartirish to‘g‘risidagi bitimga rozi bo‘ldi, bu esa ikki mamlakat o‘rtasidagi munosabatlarda keskinlikni yumshatish deb nomlandi. 1979-yilda Venada o‘tkazilgan Brejnev va Karter uchrashuvida raketalarni ishga tushiruvchi moslamalarni kamaytirish va yadro qurolini koinotga joylashtirmaslik to‘g‘risida kelishuvga erishildi
1986-yil. O‘rta va qisqa masofali raketalarni yo‘q qilish to‘g‘risidagi shartnoma (IRNFT)ga tashlangan qadam
1985-yil Jenevada Mixail Gorbachyov va Ronald Reyganning birinchi uchrashuvi muvaffaqiyatsiz tugagan bo‘lsa, 1986-yil Reykyavikda o‘tkazilgan sammit yutuqlarga boy bo‘ldi. Tomonlar o‘rta va qisqa masofaga mo‘ljallangan raketalarni qisqartirish masalasini muhokama qildi. Keyingi yil Gorbachyov va Reygan Vashingtonda tegishli shartnomani (IRNFT) imzoladi. Shartnoma Vashington tashabbusi bilan 2019-yilda bekor qilingan.
1989-yil. Germaniya birlashuviga rozilik
Mixail Gorbachyov va katta Jorj Bushning uchrashuvi Maltada ( shu jumladan, Valletta portida bog‘lab qo‘yilgan “Maksim Gorkiy” nomli sovet kemasida) bo‘lib o‘tdi. Vashington uchrashuvdan katta yutuq kutmayotgan edi, ammo ular yangilishgandi. Gorbachyov hech qanday shartlarsiz Germaniyani birlashtirishga prinsipial ravishda rozilik bildirib, Sharqiy Yevropa davlatlarining ishlariga aralashmaslikka va’da berdi va hech qachon AQShga qarshi urush boshlamaslikka kafolat berdi. “Ishonchsizlik va mafkuraviy kurash — bularning barchasi endi o‘tmishga g‘arq bo‘lishi kerak”, — dedi Gorbachyov.
1999-yil. “Demokratiyada Yelsinning yo‘nalishini davom ettiradi”
Rossiyaning birinchi prezidenti Boris Yelsin AQShning 42-prezidenti Bill Klinton bilan turli sammitlarda 19 marta uchrashgan. Uchrashuvlardan biri 1993-yilda Vankuverda bo‘lib o‘tgan, shundan so‘ng ikkala rahbar ham ular o‘rtasida do‘stona munosabatlar o‘rnatilganini e’lon qilgan. 1999-yilda Yugoslaviyadagi urushdan keyin Rossiya va AQSh o‘rtasidagi munosabatlarni bulut qopladi, shunga qaramay, Istanbuldagi ushrashuvda Yelsin o‘zini samimiy tutishga harakat qildi. Masalan, u suhbatdoshiga 2000-yilda bo‘lib o‘tadigan saylovlarda Vladimir Putin g‘alaba qozonib, “demokratiya va iqtisodiyotni rivojlantirishda Yelsinning yo‘nalishini davom ettirishini” va’da qildi.
2001-yil. Bush Putinning “qalbini ko‘rdi”.
Vladimir Putin va kichik Jorj Bush o‘rtasidagi birinchi uchrashuv Lyublyanada bo‘lib o‘tdi. “Men uning ko‘zlarida qalbini ko‘rdim”, — dedi Amerika prezidenti uchrashuvdan keyin. So‘ngra ikki davlat rahbarlari har yili uchrashib, bir-birlarining mamlakatlariga tashrif buyurgan, ammo yildan yilga munosabatlar yomonlashib borgan. NATOning kengayishi, Ukrainadagi inqiroz, raketalarga qarshi mudofaa muammosi muloqotni kuchaytirishga to‘sqinlik qilgan.
2013-yil. “Muzli muzokaralar”
Dmitriy Medvedev va Barak Obama o‘rtasidagi muloqotni sharhlagan mutaxassislar ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlarni “qayta tiklash” mumkinligini aytgan bo‘lsa, Putin prezidentlikka qaytgan paytga kelib muammolar yanada kuchaydi. 2013-yil Shimoliy Irlandiyada bo‘lib o‘tgan G8 uchrashuvi “muzli muzokaralar” deb ataldi. Tomonlar na Suriya masalasida, na raketaga qarshi mudofaa, na Afg‘oniston bo‘yicha kelisha olmadi va bayonnoma marosimi chog‘ida Putin va Obama bir-birlari bilan umuman gaplashmaslikni afzal ko‘rdi. Olti oy o‘tgach, Qrim Rossiya tarkibiga kirdi va G8 formati o‘tmishda qoldi.
2018-yil. Natija keltirmagan do‘stona suhbat
Vladimir Putin va Donald Tramp o‘rtasidagi eng jiddiy muzokaralar 2018-yilda Xelsinki shahrida bo‘lib o‘tdi. Ikki mamlakat rahbarlari bir necha soat davomida turli xil muammolarni muhokama qildi. Prezidentlar do‘stona notada xayrlashdi. Putin Trampga futbol bo‘yicha 2018-yil jahon chempionati rasmiy to‘pini sovg‘a qildi va Amerika prezidenti rossiyalik hamkasbini Vashingtonga taklif qildi. Keyinchalik Maxfiy xizmat to‘pni Trampdan olib qo‘ydi, Putin esa AQShga qadamini bosmadi. Vashington Rossiyaga qarshi tobora ko‘proq sanksiyalar joriy qilib, avvaldan mavjud bo‘lgan qora ro‘yxatlarni kengaytirdi. Tramp davrida munosabatlarda katta yutuqlarga umid qilishning hojati yo‘q, degan fikr Moskvada chuqur ildiz otdi.
Izoh (0)