Davlat bojxona qo‘mitasi tomonidan ommaviy axborot vositalari uchun qo‘mitaning Milliy kinologiya markaziga press-tur tashkil etildi. Press-tur davomida jurnalistlar markazning o‘quv-o‘rgatuv majmuasidagi o‘quv xonalar, veterinariya xizmati, xizmat itlari pitomnigi, tug‘ruq majmuasi, amaliy mashg‘ulotlar maydonida bo‘ldi. “Daryo” muxbiri Madina Nurman ushbu press-turdan reportaj tayyorladi.
O‘quv-o‘rgatuv majmuasi
Markazda boshlang‘ich, malaka oshirish va qayta tayyorlash o‘quv kurslari yo‘lga qo‘yilgan. Majmuadagi xonalar markazda xizmat itlarini tayyorlash bo‘yicha yo‘nalishlarga mos maxsus jihozlangan.
Jumladan, bu yerda quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha xizmat itlari tayyorlanadi:Fakt. Bitta it faqatgina bitta yo‘nalishda tayyorlanadi.
- giyohvandlik vositalarini qidirish;
- qurol-yaroq, o‘q-dori va portlovchi moddalarni qidirish;
- antiterror;
- iz-qidiruv;
- himoya-qorovul xizmati;
- qidiruv-qutqaruv xizmati;
- valyuta qimmatliklarini qidirib topish;
- mina qidiruv;
- tamaki mahsulotlarini qidirish;
- o‘simliklar urug‘larini qidirish bo‘yicha yangi yo‘nalish o‘zlashtirildi.
Hozirda shularning 4 tasi bojxona organlarida, qolganlari boshqa vazirlik-idoralar: Ichki ishlar vazirligi, Milliy gvardiya va karantin inspeksiyasining buyurtmasi asosida tayyorlanadi. Ana shu buyurtmalarga asosan 136 nafar kinologlar tegishli yo‘nalishda o‘qitilib, 136 bosh xizmat itlari tayyorlab berilgan. 2021-yilning o‘zida kinologlarni o‘qitish bo‘yicha bojxona organlari 200 ta, IIV 46 ta, Milliy gvardiya 50 ta, karantin inspeksiyasi 5 ta so‘rov bergan.
Jurnalistlar kirgan giyohvand moddalarini qidirish bo‘yicha maxsus jihozlangan xonada amaliyotda duch kelingan transport vositalari, avtotransport vositalaridagi holatlarga o‘xshatib jihozlangan stendlar, giyohvand moddalarining turlari, o‘quvchi-kursantlarga xizmat itining tuzilishini tanishtirish uchun o‘rnatilgan it skeleti va boshqa ma’lumotlar o‘rin olgan.
Qurol-yarog‘, o‘qdori va portlovchi vositalar xonasida, tabiiyki, qurollarning turlari, tasnifi bo‘yicha ma’lumotlar aks etgan. Ma’lum qilinishicha, o‘quvchi-kursantlar tushgacha nazariy, tushdan so‘ng amaliy o‘quv-mashg‘ulotlari bilan band bo‘ladi. 2008-yilda Jahon bojxona tashkiloti tomonidan markazga mintaqaviy maqomi berilgach, bu yerda 2011-yildan boshlab Afg‘oniston, Tojikiston, Eron, Pokiston, Turkmaniston, Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Mo‘g‘uliston, Armaniston kabi davlatlarning 180 dan ortiq kinologlari o‘qitilgan.
2018—2019-yillarda markazda Tojikiston, Armaniston davlatlari bojxona xizmati xodimlari o‘qib ketgan. Avstriya, Fransiya, Latviya, Rossiya, Janubiy Koreya kinolog mutaxassislari bilan tajriba almashib kelinadi.
Kutubxona
Kutubxonada xizmat itlarini tayyorlash, parvarishlash, oziqlantirish bo‘yicha 300 dan ortiq adabiyotlar bor. Biroq markaz direktori Abdurahmon Tursunov buning yetarli emasligini va yaqin orada Rossiya bilan aloqalar orqali ularni boyitish reja qilinganini aytdi. Markaz mutaxassislari 2015-yilda Kinologiya asoslari kitobini ishlab chiqqan.
Imitatsiya xonasi
Imitatsiya xonasi aeroportning yuk chiqadigan hududining to‘liq nusxasi sanaladi. Bu yerda itlarning qulog‘i o‘sha muhitga o‘rganishi uchun aeroport shovqini hamda ovozlari yozib olingan holda qo‘yiladi. So‘nggi yangiliklardan biri sifatida karantin inspeksiyasi so‘rovi asosida itlar endilikda chet eldan noqonuniy olib kirilayotgan yoki chiqib ketayotgan o‘simlik urug‘larini ham izlab topishga o‘rgatilayotganini qayd etish mumkin.
Shuni ham alohida ta’kidlash kerakki, Valyuta qimmatliklari, Tamaki mahsulotlari, O‘simliklar urug‘larini qidirish kabi yangi soha yo‘nalishlariga ham katta e’tibor berilmoqda.
O‘zbekistonda 2 yil avval ham ishlab ketganman. Kinologiya mashaqqatli va og‘ir kasb. Bu yerda kun emas, soat, yillar davomida shakllanadi. Tashqariga chiqib yaxshi natija ko‘rsatish uchun bu yerda soat va kunlab ishlash lozim.Valdis Bikovskis, latviyalik kinolog-mutaxassis
Veterinariya
O‘zbekiston Prezidentining “Bojxona ma’muriyatchiligini isloh etish va Davlat bojxona xizmati organlari faoliyatini takomillashtirish to‘g‘risida”gi farmoniga asosan Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasining Milliy kinologiya markazi faoliyatini yanada rivojlantirish va takomillashtirish to‘g‘risida” 21-son qarori qabul qilingan.
Unga ko‘ra, “O‘zbekiston Respublikasi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston Kinologiya federatsiyasi, “O‘zbek bo‘ribosarlari” zotini saqlash jamiyati, Samarqand veterinariya tibbiyot instituti hamda Ichki ishlar vazirligi o‘quv markazi bilan markaz o‘rtasida kinologiya sohasida o‘zaro hamkorlik to‘g‘risidagi memorandumlar imzolangan. Memorandum doirasida veterinariya va zootexnik mutaxassisligiga ega bo‘lgan markazning 32 nafar xodimi 2020-yilda Toshkent davlat agrar universitetida “Xizmat itlarini parvarishlashda va ularda uchraydigan kasalliklar, ularni oldini olish, zamonaviy usullarda davolash” mavzusida, 2 nafar xodimi 2021-yil fevral oyida Samarqand veterinariya tibbiyot institutida malaka oshirdi. Ushbu qarorga asosan markaz Ixtisoslashtirilgan veterinariya xizmati xodimlari tomonidan jismoniy va yuridik shaxslarga tegishli itlariga veterinariya davolash-profilaktika va laboratoriya-diagnostika ishlari bo‘yicha pulli xizmatlarni ko‘rsatib kelinmoqda. Shu bilan birga, degelmintizatsiya, ektoparazitlarga qarshi ishlov berish, o‘lat va boshqa yuqumli kasalliklarga qarshi emlash bo‘yicha maxsus tadbirlar olib boriladi.
Tug‘ruq majmuasi.
Tug‘ruqqa 10 kun qolganda itlar ichkaridagi alohida xonalarga olib kiriladi. Doimiy veterinar-inspektor qolib, ularni nazorat qiladi.
Bu yerda itlar dunyoga kelgach, 2 oygacha ona itning yonida bo‘ladi, uni emadi. Shundan so‘ng onasidan ajratilib alohida parvarishlanadi. Onasidan ajratilganidan so‘ng itlar yolg‘izlikdan ruhan tushkunlikkacha tushmasligi uchun, dastlab, it bolalari bir qafasda 5-6 tagacha, 4 oylikdan so‘ng esa 2 tagacha boqiladi. Shundan keyingina yakka holda boqiladi.
Amaliy mashg‘ulotlar va ko‘rgazmali chiqishlar
Ma’lumot o‘rnida
Davlat bojxona qo‘mitasining Milliy kinologiya markazi 1996-yilda Vazirlar Mahkamasining 364-sonli qaror bilan tashkil etilgan. 25 yilligini nishonlayotgan Milliy kinologiya markazi noyob va Markaziy Osiyoda yagona muassasa hisoblanadi. Markaz zimmasiga O‘zbekiston huquqni muhofaza qilish organlarining kinologiya xizmatlarini uslubiy ta’minlash, malakali kinologlarni va nasldor xizmat itlarini tayyorlash va qayta tayyorgarlikdan o‘tkazish kabi vazifalar yuklatilgan. O‘tgan davr mobaynida bu yer nafaqat respublika, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasida kinologlar va xizmat itlarini tayyorlovchi tayanch o‘quv markaziga aylandi. Markaz faoliyati Birlashgan millatlar tashkiloti, Jahon bojxona tashkiloti va boshqa ko‘plab xalqaro tashkilotlar tomonidan e’tirof etilib, 2008-yilda Jahon bojxona tashkiloti tomonidan mintaqaviy kinologiya markazi maqomi berilgan.
Sohadagi yangiliklar: 2020-yildan itlarga sharqona laqablar qo‘yish boshlangan. Xizmat itlarining barchasiga ularni adashtirib qo‘ymaslik, xavfsizligini ta’minlash uchun terisining ostiga 8-10 yillik xizmat davrida kapsula shaklidagi 1 grammlik elektron chip o‘rnatilgan.
Izoh (0)