Sog‘liqni saqlash vazirligi Virusologiya ilmiy-tekshirish institutining yuqumli kasalliklar shifokori Sohiba Utegenova vaksina olishdan avval qanday tayyorgarlik ko‘rish va nimalarga e’tibor berish kerakligi to‘g‘risida batafsil ma’lumot berdi.
Foto: “Daryo”
Uning aytishicha, har bir shifokor emlanishga kelgan fuqaroni to‘liq tekshiruvdan o‘tkazishi lozim. Jumladan, qon bosimi, tana harorati, puls saturatsiyasi haqida ma’lumotga ega bo‘lishlari lozim.
Shuningdek, homiladorlik ehtimoli mavjud bo‘lgan 18—45 yoshdagi ayollarga vaksinadan oldin homiladorlikni test orqali aniqlash ham tavsiya etiladi. Bundan tashqari vaksinatsiyadan oldin shifokorga qabul qilayotgan dorilari haqida ham aytish lozim.
“Hozirda ommaviy vaksinatsiya 65 yoshdan yuqori aholi o‘rtasida amalga oshirilmoqda. Katta yoshdagi insonlarda, istaysizmi yoki yo‘qmi, yondosh kasalliklarining kechishi kuzatiladi. Biroq vaksina olishga kelgan fuqaroning o‘sha kuni qon bosimi me’yorda bo‘lishi kerak. Xuddi shunday qandli diabet bilan qiynalayotgan insonlarning ham vaksina olinadigan kuni qand miqdori normal holatda bo‘lishi talab etiladi”, — degan SSV Virusologiya ilmiy-tekshirish institutining yuqumli kasalliklar shifokori.
Sohiba Utegenovaning ta’kidlashicha, vaksina olish kunidan 72 soat oralig‘ida tana harorati ko‘tarilgan insonlarga vaksina olishlariga ruxsat etilmaydi. Trombotsitopeniya, ya’ni qon ivishiga aloqador kasalligi mavjud bo‘lgan yoki antikoagulyant qabul qilayotgan bemorlar, qolaversa, autoimmun yoki immun tanqisligi bilan kasallangan, taloq organida muammolari borlar, buyrak jarrohligini boshdan o‘tkazganlar, so‘nggi 6 oy ichida jarohatlanganlarga ham vaksina olish mumkin emas.
Shuningdek, immunomodulyatorlar, glukokortikozoidlarning immunosupressiv dozasini qabul qilayotganlar (doza: 1 haftadan ko‘p davrda kuniga 20 mg prednizon); monoklonal antitanalar, timozin, interferon qabul qilayotganlarga ham vaksina olishlari taqiqlanadi. Mahalliy dori qabul qilayotganlar (mazlar, ko‘z tomizgichlar, burun spreyi va ingalyatorlar) bundan mustasno.
Shuningdek, COVID-19’ga qarshi vaksinaning komponentlariga yuqori sezgirligi bo‘lgan shaxslarga vaksinadan foydalanish tavsiya etilmaydi. O‘tkir yuqumli va yuqumsiz kasalliklar bilan kasallanganlar ham vaksina qabul qilmaydiganlar qatoriga kiritilishi mumkin.
Shifokorning ta’kidlashicha, emlashdan so‘ng sauna, hammom qabul qilish va inyeksiya sohasiga muolajalar o‘tkazish taqiqlanadi.
Vaksina olgan fuqaro emlashdan so‘ng dastlabki 30 daqiqa davomida shifokor kuzatuvida bo‘ladi. Keyin 3 kun davomida shifokor va patronaj hamshira tomonidan kuzatuv ostiga olinadi.
Eslatib o‘tamiz, aholini koronavirusga qarshi emlash tadbirlari 1-apreldan boshlandi. Emlash dastlab qariyalar, sog‘liqni saqlash xodimlari, OAV vakillarida ko‘ngilli tarzda o‘tkaziladi. 6-aprel holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda koronavirus infeksiyasiga qarshi jami emlanganlar soni 49 602 nafarga yetdi. Ular AstraZeneca va O‘zbekiston—Xitoy hamkorligida ishlab chiqilgan ZF-UZ-VAC 2001 vaksinasi bilan emlanmoqda. O‘zbekistonda to‘liq emlash kursini tamomlagan fuqarolarga QR-kodli sertifikat beriladi
