Suvaysh kanalining to‘silib qolgani tufayli jahon savdosi soatiga 400 mln dollar yo‘qotmoqda

Kemalar qatnovi bo‘yicha Lloyd’s List kompaniyasi hisob-kitoblariga ko‘ra, Suvaysh kanalida sayozlikka tiqilib qolgan Ever Given konteyner tashuvchi kemasi tomonidan kemalar yo‘linig to‘sib qo‘yilishi jahon savdosiga soatiga 400 million dollarga tushmoqda. Bu haqda Forbes xabar berdi.

Ushbu summa har kuni kanal orqali kemalarda olib o‘tiladigan tovarlar narxiga asoslangan. G‘arbiy yo‘nalishda qatnaydigan mahsulotlar narxi kuniga 5,1 milliard dollar, sharqiy yo‘nalishda esa 4,5 milliard dollarni tashkil qiladi.

“Kema kanalda tiqilib turgan har bir kun sayin normal yuk oqimidagi ushlanib qolishlar ortib bormoqda”, — dedi Milliy chakana savdo federatsiyasi yetkazib berishlar zanjiri va bojxona siyosati bo‘yicha vitse-prezidenti Jon Gold.

Afrikani Osiyodan ajratib turuvchi Suvaysh kanali orqali butun jahon savdosining 12 foizga yaqini o‘tadi. Suyultirilgan tabiiy gaz, neft (ishlov berilmagan) va tozalangan neft kabi energiya manbalari eksporti jahonga mahsulotlar yetkazib berishning 5 foizdan 10 foizgachasini tashkil qiladi. Kanal trafigining qolgan qismi — asosan iste’mol tovarlaridan iborat.

Kemalar egalari manfaatlarini himoya qiluvchi xalqaro kemalar qatnovi uyushmalari orasida eng yirigi bo‘lgan BIMCO fikricha, Suvaysh kanalining mahsulotlar yetkazib berilishiga ta’siri endi faqat o‘sib boradi.

Iste’mol tovarlari ortilgan minglab konteynerlar ushlanib qolishi bilan birgalikda, sayozlikka o‘tirib qolgan kema Xitoy eksporti uchun asosiy bo‘lib hisoblanadigan bo‘sh konteynerlarni ham to‘xtatib qo‘ydi.

Xitoylik ishlab chiqaruvchilar o‘z mahsulotlariga nisbatan keskin o‘sgan talabga qarab ishlamoqda. Pandemiya tufayli hamma joylarning yopilishi so‘nggi bir yil ichida iste’molchilar talabini oshirib yubordi.

Natijada millionlab konteynerlar ortilgan kemalarning to‘xtovsiz qatnovi portlarda tirbandliklarni yuzaga keltirdi va yuklarga ishlov berilishini sekinlashtirdi.

Eslatib o‘tamiz, Xitoydan Niderlandiyaga yo‘l olgan konteynerlarni tashuvchi eng yirik kemalardan biri Ever Given 24-martga o‘tar kechasi Suvaysh kanaliga tiqilib qoldi. 400 metrlik kemani kanaldan olib chiqish harakatlari besamar ketmoqda.

Kema ushbu kanal orqali harakatni butunlay to‘xtatib qo‘ydi. Dastlab kemalar qatnaydigan yo‘lni ochishga ikki-uch kun ketishi taxmin qilingan edi. Ammo mutaxassislari ayni paytda Ever Given’ni sayozlikdan chiqarib olishga urinayotgan Boskalis kompaniyasi rahbari Piter Berdovski aytishicha, bunga haftalab vaqt ketishi mumkin. “Ehtimol, kemadan konteynerlarni, yoqilg‘i va suvni olish, shatakchilardan foydalanish va qumni yuvib yuborish kabi bir necha xil usullarni birgalikda qo‘llashga to‘g‘ri kelar”, — degan u.

Ayni paytda Ever Given konteyner tashuvchi kemasi atrofidagi suv tubini qazish ishlari boshlandi. Suv tubini chuqurlashtirish ishlari maxsus kemalar yordamida konteyner tashuvchi kemaning har tomoni bo‘ylab olib borilmoqda. Shuningdek, ekskavatorlardan ham foydalanilmoqda, ular kemaning old qismidagi qumni olib tashlamoqda, ulkan shatakchi kemalar esa uni kanalning chuqurroq qismiga tortib borishga urinmoqda.