Erkak ginekologlar ayollarga nisbatan qobiliyatliroq bo‘ladimi? 24 yildan beri akusher-ginekolog bo‘lib ishlayotgan Alisher Oripov hikoyasi

“Daryo” ijtimoiy hayotda o‘z o‘rniga ega, biroq jamoatchilik e’tiboridan ko‘pincha chetda qolayotgan kasb egalari bilan suhbat qilmoqda. “Soyadagi odamlar” loyihasining bu galgi qahramoni – 24 yildan buyon akusher-ginekologlik qilib kelayotgan Alisher Oripov.

Ginekolog bo‘lishni xohlamagandim, ammo...

Insonning kasb tanlashida oila a’zolarining ta’siri katta bo‘ladi. Menda ham shunday bo‘lgan. Onam bog‘chada hamshira bo‘lib ishlardi. Ammam tibbiyot fanlari nomzodi edi. Ko‘p yillar Andijon davlat tibbiyot oliygohi dotsenti bo‘lib, talabalarga dars berganlar. Ularga havas qilib, shifokorlikni tanlaganman.

1990—1996-yillari Andijon davlat tibbiyot oliygohida tahsil olganman. Bir muddat Ukrainada ham o‘qib kelganman.

Bilasizmi, institutga kirganimdan to amaliyotga qadar xirurg bo‘lishni niyat qilganman, ammo ba’zi sabablarga ko‘ra bu orzum amalga oshmagan. Keyinroq jarrohlikka aloqador yo‘nalish bo‘lgani uchun ginekologiyani tanlaganman.

1997-yili Oltiariq tuman tibbiyot birlashmasining akusherlik va ginekologiya bo‘limida faoliyatimni boshladim. Keyinchalik bir muddat Respublika shoshilinch tez tibbiy yordam ilmiy markazi Farg‘ona filialining ginekologiya bo‘limi bosh shifokori bo‘lib ishladim.

Ishimdan xafa bo‘lgan paytlarim ko‘p bo‘lgan

24 yillik faoliyatim davomida har xil vaziyatlar, ishimdan ranjigan paytlarim ko‘p bo‘lgan. Ochig‘ini aytganda, mentalitetimizdan kelib chiqqan holda ko‘pchilik bu kasbni to‘g‘ri qabul qilmaydi. Ginekologligimni aytsam, ayrimlar noto‘g‘ri tushunadi. Biroq men bemorga faqat tabib ko‘zi bilan qaraganim uchun bu gaplarga e’tibor bermayman.

Shunday bemorlar keladi, turmush o‘rtoqlari tekshirishimizga qarshilik qiladi. Biz iloji boricha erkaklarga to‘g‘ri tushuntirishga harakat qilamiz.

Odatda ayol shifokor bilan birga ishlaymiz. U ham bemorni ko‘rishi mumkin. Agar shunda ham xohlamayotgan bo‘lsa, ayolini boshqa joyga olib borishini aytamiz. Hech kimni biz majburlamaymiz. Chunki kasalni majburlab tekshirib bo‘lmaydi.

To‘g‘ri, turli gap so‘zlar, munosabatlar bo‘lishi mumkin. Lekin eng og‘ir murakkab operatsiyalarni o‘tkazib, bemorni oyoqqa turgizganingizda boshqacha tuyg‘uni his qilasiz. Ayniqsa, ularning rahmatini eshitib, ko‘zlarida xursandchilikni ko‘rganingizda hamma ko‘ngilsizliklar unutiladi.

Xudoyim bizga odamlarning dardiga darmon bo‘lish baxtini berganiga, shunga qodir qilganiga shukr deyman.

Qishloqda ginekolog bo‘lishning qiyinchiliklari haqida

Chekka-chekka tumanlarda, qishloqlarda yashaydigan odamlarning tibbiy madaniyati havas qilarli darajada emas. Ya’ni kasallik alomatlari, asoratlari haqida shaharda yashaydigan ayollarga nisbatan bilimlari anchagina kamroq.

Masalan, shunday bemor ayollar keladi, tekshirib, tashxis qo‘yib, agar hozir davolanmasa, oqibatlari yomon bo‘lishini aytamiz. Ammo qancha tushuntirmaylik, sog‘lig‘iga befarq bo‘lishlari meni ranjitadi.

Aslida ko‘p kasalliklarning boshlang‘ich davridayoq oldini olish mumkin. Davolash ham oson kechadi. Biroq aksariyat qishloq ayollarining tibbiy bilimi pastligi sabab o‘zlariga jabr qilib qo‘yadi.

Qaniydi, o‘zlari qiziqib, asoratlari qanchalar yomon bo‘lishini tushunib, fikrlay olganlarida edi, ancha-muncha kasalliklarning oldini olgan bo‘lardik.

Qimmatga tushayotgan “andisha”

Odatda qizlarga nisbatan homilador ayollarda kasalliklar ko‘p uchraydi. Ayniqsa TORCh infeksiyasi  tufayli aksariyat homilador ayollarimizda homilaning birinchi uch oyligida bola o‘smay qolyapti yoki nuqsonli holatlar bilan rivojlanmoqda.

Misol uchun qabulimga ikki, uch, to‘rt, hatto beshtagacha homilasi tushib qolgan ayollar keladi.

Shuningdek, so‘nggi paytlarda aksariyat ayol-qizlarimizda kamqonlik, bachadon fibromiomasi, saraton oldi holatlari ko‘p kuzatilyapti. Chunki ayollarimiz oilasi bilan band bo‘lib, o‘zlariga umuman e’tibor bermaydi. Buning natijasida bachadonda, tuxumdonda o‘smalar, ko‘krak bezi o‘smalari asoratli holatlarda aniqlanyapti. Ko‘pchiligi o‘tkazib yuboryapti.

Odamlar orasida “qiz bola ginekologga bormaydi” degan gap bor. Ayrim qizlarimiz joni og‘risa ham odamlarning gapidan qo‘rqib, shifokorga ko‘rinmaydi va bu andishasi unga ancha qimmatga tushadi.

Masalan, hozir shifoxonamizda yuvenil qon ketishi (balogat yoshiga yetgan qiz bolalarda bachadondan atsiklik ravishda qon ketishi, tuxumdonlar funksiyasining buzilishi bilan bog‘liq holat) tashxisi bilan bir qiz yotibdi. Bemorning gemoglobini 40 ga tushib qolgan. Lekin uyda istihola qilib yotavergan. Oxiri onasi kelib bizga murojaat qildi. Tekshirib, tezda davolash choralari ko‘rildi. Hozir ahvoli ancha yaxshilangan.

Ayollar kasalliklarining oldini olish borasida ko‘p ishlar amalga oshirilgan. Jumladan, skrining tekshiruvlarining yaxshi yo‘lga qo‘yilgani tufayli muammolar erta aniqlanmoqda.

Faqat ayol-qizlarimiz sog‘lig‘iga e’tiborsiz bo‘lmay, doim shifokorlarga ko‘rinib turishlari kerak.

Shifoxonamizda barcha sharoitlar yaratilgan. Operativ yo‘nalish asosida bachadon fibromiomasi, tuxumdon kistalari, qorin bo‘shlig‘i a’zolari o‘smalari, tug‘ruq yo‘l plastik operatsiyalari ham shu yerning o‘zida o‘tkaziladi. Bir yilda o‘rtacha 100—120 ta katta, murakkab operatsiyalar qilamiz.

Erkak ginekologlar ayollarga nisbatan qobiliyatliroq bo‘ladimi?

Aksariyat yurtdoshlarimiz erkak akusher-ginekologlar kuchli, qobiliyatli bo‘ladi, deyishadi. Ammo men biroz boshqacharoq aytgan bo‘lardim: erkak ginekologlar ayol shifokorlarga nisbatan tajribaliroq bo‘lishi mumkin. Sababi bizning kasbimizda tajriba juda katta rol o‘ynaydi.

Ayol hamkasblarimizning esa tajribasini oshirishiga ko‘pincha oila faktori to‘sqinlik qiladi. Masalan, ayollar turmushga chiqadi, homilador bo‘ladi, farzandini dunyoga keltiradi. Shu davrlarda, tabiiyki, faoliyatida bir muncha vaqt uzilish bo‘ladi. Bu kabi tanaffuslar, albatta, shifokorning tajribasiga ta’sir qiladi.

Bundan tashqari erkak kishi ishdan charchab borganida uyida hamma narsasi muhayyo bo‘ladi. Biroq ayollarimiz esa ishdan borib, uy yumushlari bilan band bo‘ladi. Yana ish paytida ham bir xayoli oilasida, uyida turadi.

Biz erkaklar farzandimiz sog‘lig‘ida yoki oilamizda biror muammo bo‘lsa, doimo ayolimizga suyanamiz. Ular-chi, kimga suyanadi? Yuqorida aytganimdek, ayollarning oilasiga, farzandlariga ko‘proq e’tibor qaratgani uchun ishiga kamroq vaqt qolishi mumkin.

Erkak kishida esa shug‘ullanishga vaqti ko‘p bo‘ladi. Shaxsan o‘zim ko‘p kitob o‘qiyman. Ustozim doim biz shifokorlarning eng nozik jihatimiz kitob o‘qimay, o‘z ustimizda ishlamay qo‘yamiz derdi.

Agar shifokor muntazam kitob o‘qimasa, u bilganlarini ham esidan chiqaradi. Inson kasbining ustasi bo‘lishi uchun izlanishdan to‘xtamasligi kerak. Agar harakat qilmasangiz, ortda qolib ketaverasiz.

Hozir farzandlarim yo‘limni davom ettirishyapti

Ayolim farmatsevt, dorixonada ishlaydi. Uch farzandni birgalikda katta qildik. Katta o‘g‘lim mening kasbimni tanladi. Hozir Rossiyadagi tibbiyot institutining 3-bosqich talabasi.

Ikkinchi farzandim Sharqshunoslik universitetida tahsil olyapti. Qizalog‘im esa onasining yo‘lidan ketib, bu yil Samarqand Farmatsevtika universitetiga o‘qishga kirdi.

Bu kasbni tanlaganimdan hech qachon afsuslanmayman

Hayot doim bir tekisda ketmaydi. Faoliyatim davomida ko‘p qiyinchiliklarni yengib o‘tishga to‘g‘ri kelgan. Ammo hech qachon ishimni tashlab boshqa sohaga o‘tish istagi bo‘lmagan. Aksincha, shu yo‘nalishni tanlaganimdan minnatdorman. Chunki kasbim tufayli hayotimda muvaffaqiyatlarga erishdim. Xususan, besh yildan buyon mazkur shifoxonaning bosh shifokori bo‘lib ishlab kelyapman. Ko‘plab shogirdlarni tayyorlayapman.

Hammasi uchun ota-onamdan, ustozlarimdan minnatdorman.

Xonzodabegim A’zamova suhbatlashdi.