• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12910.15
    • RUB159.78
    • EUR14660.77
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +32°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Yaqin Sharqdagi xalqlar mozaikasi va Armaniston siyosiy vaziyati

    Qorabog‘ urushi yakunlandi, lekin uning natijalari va xulosalari haligacha ekspertlar orasida bahslarga sabab bo‘lmoqda. Urushdagi mag‘lubiyat Armaniston uchun nimani anglatadi? Ozarbayjon g‘alabadan qanday foydalanadi? Kavkazdagi yirik hokimiyatlarning kuch muvozanati qanday o‘zgaradi? “Daryo” kolumnisti, siyosatshunos Mixail Magid shu kabi savollarga javob qidiradi.

    Armaniston urushda mag‘lub bo‘lgach, bu davlatdagi ustuvor sanalgan, o‘zini butun mintaqa bilan keskin ziddiyatga qo‘yishga qaratilgan mafkuraning asli puch ekani oydinlashdi. Bugungi Erdo‘g‘on Turkiyasi anchayin agressiv mamlakat bo‘lib, hozirda Liviya, Suriya va Iroqda janglar olib boryapti; u Ikkinchi Qorabog‘ urushida ham ishtirok etdi. Ozarbayjonda esa avtoritar tizim hukmron. Lekin kichkinagina Armanistonni aynan shu davlatlar o‘rab turibdi.

    Yashab qolish uchun armanilar yirik turkiy xalqlar bilan o‘z-o‘zini qarama-qarshi qo‘yishdan tiyilib, oddiy odamlar bilan, turk va ozarbayjon qo‘shnilar bilan til topishishni o‘rganishi lozim. Shuningdek, yodga olish kerakki, turklar, forslar, ozarbayjonlar, kurdlar, arablar va yahudiylar singari armanilar ham Yaqin Sharqning juda go‘zal va o‘ta ziddiyatli xalqlar mozaikasining bir qismidir. Hamkorlikdan o‘zga choraning o‘zi yo‘q va bo‘lmaydi ham.

    Foto: BBC

    Foto: BBC

    Bu hammaga taalluqli. Kurdlar mamlakat aholisining kattagina qismini tashkil etib turgan va ularning tug‘ilish ko‘rsatkichi turklarnikidan yuqori bo‘lgan bir paytda turk davlatining kurd masalasiga nisbatan bepisand qarashi va kurd shaharlarida saylangan kurd hokimlarni qamoqqa olinib, davlat maktablarida kurd tili o‘tilmasligi allaqachon partizanlar urushiga – kurd gerilyasiga olib keldi.

    Eron davlatining ham mamlakatdagi yirik ozarbayjon, kurd, biluj va arab jamoalarini e’tiborsiz qoldirishga urinishi va ularning tili va mahalliy muxtoriyati borasida tiyishga harakat qilishi ham istiqbolsizdir. Lekin Eron hech bo‘lmaganda oxirgi paytlar maktablarda ozarbayjon tilini joriy qilmoqda. Isroil uch millionga yaqin arab istiqomat qiladigan Iordan daryosining g‘arbiy qirg‘og‘ini egallashda davom etishi va Falastin masalasiga e’tiborsizlik qilishi ham xuddi shunday istiqbolsizdir.

    Yaqin Sharqda milliy unitar davlat mavjud bo‘la olishi har doim katta muammo bo‘ladi. Hududlarning muxtoriyati va federalizm ruhiyatidagi qandaydir yangicha yechim o‘ylab topilmas ekan, xuddi Yaman va Suriyada bo‘lgani singari etnik qarama-qarshiliklar hamda konfessiyalar o‘rtasidagi ziddiyatlar bu davlatlarni ham parchalab tashlaydi.

    Lekin qudratli turkiy musulmon davlatlari alyansi bilan qurshab olingan va o‘zini qo‘llab-quvvatlaguvchi Rossiya bilan hatto umumiy chegaralari ham bo‘lmagan kichkinagina Armanistonning ahvoli bundan battar. Bu mohiyatan siyosiy falokatdir.

    Qorabog‘dagi urush shuni ko‘rsatdiki, Armaniston mavjudligining o‘zi ham savol ostida ekan. Rossiya qo‘shinlarini mamlakat chegarasiga joylamaganida edi, Armanistonni Turkiya va Ozarbayjon armiyasining Naxichevan va Qorabog‘dan turib berilgan omixta zarbasi bilan qoq ikkiga bo‘lib tashlangan bo‘lar edi. Bu holda Armaniston, Yerevan va uning atroflaridan iborat darajagacha kichrayib, norasmiy tarzdagi turk vassaliga aylangan bo‘lardi.

    Foto: Getty Images

    Foto: Getty Images

    Hozirgi Armanistonning mavjudligi Rossiya qo‘shinlariga bog‘liq, ular yuqoridagi kabi holat ro‘y berishiga yo‘l qo‘ymadi. Hozirda bu mamlakat Rossiyaga total ravishda muhtoj. Lekin Rossiya kuchsizlansa yoki boshqa sabablar tufayli Armaniston masalasi bilan shug‘ullanishni istamay qolsa, unda nima bo‘ladi? Hozir Armanistonga Rossiya yetkazib berayotgan qurol-yarog‘ni o‘z chegaralari orqali o‘tkazib berib turgan Eron ham ichki Ozarbayjondagi (Eron Ozarbayjonidagi) namoyishlar bosimi ostida yoki oxirgi yillarda ancha yaqinlikka borib qolgan Turkiya bilan kelishuvga ko‘ra chegarani yopib qo‘ysa nima bo‘ladi? Rossiya bilan ziddiyatda bo‘lgan Gruziya ham Turkiya bilan yaqinlashsa nima bo‘ladi? Bu savollar yuzaga chiqmasligining iloji yo‘q.

    Uzoq vaqt mobaynida mutaxassislar Armanistonning yomon geosiyosiy ahvoliga e’tibor qaratib keldi va vaqt Armanistonning zarariga ishlayotgani hamda u mag‘lubiyat tomonga qarab ketayotganini ta’kidladi: boyroq bo‘lgan Ozarbayjon davlati Isroil, Turkiya va Rossiyadan Armaniston uchun qimmatlik qiladigan qurol-yarog‘ning katta miqdorini xarid qildi; Ozarbayjon armiyasi Armaniston bilan 2016-yildagi harbiy mojaroda ham yaqqol ustunlikni ko‘rsatib qo‘ydi. U Qorabog‘ va okkupatsiya ostidagi yettita tumanni qaytarib olish uchun jiddiy tayyorlandi.

    Ayrim armani siyosatchilari, masalan, Jirayr Liparityan kabilar yuqoridagi kabi faktlarni muhokama qilib, Qorabog‘ masalasida murosasozlikka asoslangan yumshoq yechimlarni ham taklif qildi. Armanistonda ularga e’tibor kam qaratildi – yetakchi partiyalar va jamiyat, aftidan, harbiy g‘alabaga ishondi. Armani xalqiga xos bo‘lgan va murakkab qarorlarni qabul qilishda matonat ko‘rsatib, strategik siyosiy fikrlay oladigan sifat va xususiyatlar endilikda, kelajakda boshqa falokatlarni oldini oladi, deb umid qilishdan boshqa chora qolmayapti.

    Muallif fikri tahririyat nuqtayi nazaridan farq qilishi mumkin.

    24.12.2020, 13:33   Izoh (0)   30075
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Buyuk Britaniya bilan chegaralarni yopishdan foyda yo‘q”. Rossiyalik virusologlar COVID-19’ning yangi turi qanday paydo bo‘lganini aytdi

    24.12.2020, 09:42

    Kanada Moderna kompaniyasi tomonidan yaratilgan koronavirusga qarshi vaksinani ma’qulladi

    24.12.2020, 09:33

    Buyuk Britaniyada koronavirusning yana bir yangi shtammi aniqlandi

    24.12.2020, 08:20

    Putin 31-dekabrni dam olish kuni deb e’lon qilish taklifini ma’qulladi

    24.12.2020, 07:09

    Argentina koronavirusga qarshi “Sputnik V” vaksinasidan foydalanishga ruxsat berdi

    24.12.2020, 04:39

    Olimlar COVID-19’ga qarshi immunitet kamida 8 oy saqlanib turishini ma’lum qildi

    24.12.2020, 03:24
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Uklonda taksi haydovchilari uchun katta tadbir o‘tkazildi!


    OKMK 2,3 milliard dollar kredit mablag‘larini jalb qildi va 125 million dollar moliyaviy xarajatlarni iqtisod qildi


    Parvoz — katta shahar xarakteriga ega qulay biznes-klass turar joy


    Silk Avia Shahrisabzga ko‘proq parvoz qiladi


    Siberian Wellness — O‘zbekistonda 15 yil


    Moliyaviy savodxonlik maktab ostonasidan boshlanadi


    InfinBANK Global Money Week 2025 da ishtirok etdi


    Moliyaviy firibgarlik: murakkab sxemalar bo‘yicha sodda tushunchalar 


    Kapitalbank 2024-yilgi Brand Awards International mukofotiga sazovor bo‘ldi


    Ziffler‘dan katta taqdimot: yangi qiyofa, zamonaviy dizayn va aqlli maishiy texnikalar


    HONOR kompaniyasi HONOR 400 Lite smartfonini taqdim etdi. Qiziq, u nimasi bilan lol qoldira oladi?


    Mobiuz “MazzaFest”da yangi “Mazza” va “Mazza 2.0” tarif rejalarini taqdim etadi


    CHERY bilan o‘z orzungizni amalga oshiring: barcha modellar uchun boshlang‘ich to‘lov pasaytirildi! 


    Coca-Cola 139 yillik ilhom, ajoyib kashfiyotlar, mashhur kampaniyalar va butun dunyo sevib qolgan ta’mni taqdim etmoqda 


    UZCARD SHERDOR premium kartasi endi MKBANKda mavjud

     

    Tavsiya etamiz

    “AQSH yordam bermaganida, g‘alabaga erisha olmasdik” — Ikkinchi jahon urushida SSSR yutug‘ini ta’minlagan yashirin haqiqatlar

    10 may, 15:00

    “Ular o‘z vatani mustaqil bo‘lishi uchun kurashgan edi” — Turkiston legionining ayanchli tarixi

    8 may, 15:09

    Rashidov, gazli ichimliklar zavodi, Qizil maydon. 9-may — Toshkent tarixidan fotolavhalar

    7 may, 14:40

    Fazoviy poyganing boshlanishi — Gagarinning parvozi yolg‘on bo‘lganmi?

    6 may, 18:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    O‘zbekistonda OTB ishtirokida 3,6 mlrd dollarlik loyihalar amalga oshiriladi

    O‘zbekiston | 11 may, 15:00

    Shahboz Sharif Hindiston bilan o‘t ochishni to‘xtatishni Pokistonning “g‘alabasi” deb atadi

    Dunyo | 11 may, 14:28

    Ishqiy munosabatlarini uzoq vaqt sir tutgan yulduzlar

    Layfstayl | 11 may, 14:17

    “Qimmatbaho taqinchoqlar va kiyim-kechaklardan o‘zini cheklardi” — Qozog‘iston prezidenti onasi va eng qiyin damlari haqida gapirdi

    Dunyo | 11 may, 13:55

    UFC. Ramazon Temirov navbatdagi jangini qozog‘istonlik sportchiga qarshi o‘tkazadi

    Sport | 11 may, 13:43

    Buxoro va Xorazmni bog‘lovchi yo‘lni chigirtkalar bosdi (video)

    O‘zbekiston | 11 may, 13:25

    Putin Ukrainaga hech qanday shartlarsiz to‘g‘ridan-to‘g‘ri muzokara o‘tkazishni taklif qildi

    Dunyo | 11 may, 12:55

    Farzandlarining aktyor bo‘lishini xohlamaydigan Gollivud yulduzlari

    Layfstayl | 11 may, 12:30
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.