• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +29°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Yaqin Sharqdagi xalqlar mozaikasi va Armaniston siyosiy vaziyati

    Qorabog‘ urushi yakunlandi, lekin uning natijalari va xulosalari haligacha ekspertlar orasida bahslarga sabab bo‘lmoqda. Urushdagi mag‘lubiyat Armaniston uchun nimani anglatadi? Ozarbayjon g‘alabadan qanday foydalanadi? Kavkazdagi yirik hokimiyatlarning kuch muvozanati qanday o‘zgaradi? “Daryo” kolumnisti, siyosatshunos Mixail Magid shu kabi savollarga javob qidiradi.

    Armaniston urushda mag‘lub bo‘lgach, bu davlatdagi ustuvor sanalgan, o‘zini butun mintaqa bilan keskin ziddiyatga qo‘yishga qaratilgan mafkuraning asli puch ekani oydinlashdi. Bugungi Erdo‘g‘on Turkiyasi anchayin agressiv mamlakat bo‘lib, hozirda Liviya, Suriya va Iroqda janglar olib boryapti; u Ikkinchi Qorabog‘ urushida ham ishtirok etdi. Ozarbayjonda esa avtoritar tizim hukmron. Lekin kichkinagina Armanistonni aynan shu davlatlar o‘rab turibdi.

    Yashab qolish uchun armanilar yirik turkiy xalqlar bilan o‘z-o‘zini qarama-qarshi qo‘yishdan tiyilib, oddiy odamlar bilan, turk va ozarbayjon qo‘shnilar bilan til topishishni o‘rganishi lozim. Shuningdek, yodga olish kerakki, turklar, forslar, ozarbayjonlar, kurdlar, arablar va yahudiylar singari armanilar ham Yaqin Sharqning juda go‘zal va o‘ta ziddiyatli xalqlar mozaikasining bir qismidir. Hamkorlikdan o‘zga choraning o‘zi yo‘q va bo‘lmaydi ham.

    Foto: BBC

    Foto: BBC

    Bu hammaga taalluqli. Kurdlar mamlakat aholisining kattagina qismini tashkil etib turgan va ularning tug‘ilish ko‘rsatkichi turklarnikidan yuqori bo‘lgan bir paytda turk davlatining kurd masalasiga nisbatan bepisand qarashi va kurd shaharlarida saylangan kurd hokimlarni qamoqqa olinib, davlat maktablarida kurd tili o‘tilmasligi allaqachon partizanlar urushiga – kurd gerilyasiga olib keldi.

    Eron davlatining ham mamlakatdagi yirik ozarbayjon, kurd, biluj va arab jamoalarini e’tiborsiz qoldirishga urinishi va ularning tili va mahalliy muxtoriyati borasida tiyishga harakat qilishi ham istiqbolsizdir. Lekin Eron hech bo‘lmaganda oxirgi paytlar maktablarda ozarbayjon tilini joriy qilmoqda. Isroil uch millionga yaqin arab istiqomat qiladigan Iordan daryosining g‘arbiy qirg‘og‘ini egallashda davom etishi va Falastin masalasiga e’tiborsizlik qilishi ham xuddi shunday istiqbolsizdir.

    Yaqin Sharqda milliy unitar davlat mavjud bo‘la olishi har doim katta muammo bo‘ladi. Hududlarning muxtoriyati va federalizm ruhiyatidagi qandaydir yangicha yechim o‘ylab topilmas ekan, xuddi Yaman va Suriyada bo‘lgani singari etnik qarama-qarshiliklar hamda konfessiyalar o‘rtasidagi ziddiyatlar bu davlatlarni ham parchalab tashlaydi.

    Lekin qudratli turkiy musulmon davlatlari alyansi bilan qurshab olingan va o‘zini qo‘llab-quvvatlaguvchi Rossiya bilan hatto umumiy chegaralari ham bo‘lmagan kichkinagina Armanistonning ahvoli bundan battar. Bu mohiyatan siyosiy falokatdir.

    Qorabog‘dagi urush shuni ko‘rsatdiki, Armaniston mavjudligining o‘zi ham savol ostida ekan. Rossiya qo‘shinlarini mamlakat chegarasiga joylamaganida edi, Armanistonni Turkiya va Ozarbayjon armiyasining Naxichevan va Qorabog‘dan turib berilgan omixta zarbasi bilan qoq ikkiga bo‘lib tashlangan bo‘lar edi. Bu holda Armaniston, Yerevan va uning atroflaridan iborat darajagacha kichrayib, norasmiy tarzdagi turk vassaliga aylangan bo‘lardi.

    Foto: Getty Images

    Foto: Getty Images

    Hozirgi Armanistonning mavjudligi Rossiya qo‘shinlariga bog‘liq, ular yuqoridagi kabi holat ro‘y berishiga yo‘l qo‘ymadi. Hozirda bu mamlakat Rossiyaga total ravishda muhtoj. Lekin Rossiya kuchsizlansa yoki boshqa sabablar tufayli Armaniston masalasi bilan shug‘ullanishni istamay qolsa, unda nima bo‘ladi? Hozir Armanistonga Rossiya yetkazib berayotgan qurol-yarog‘ni o‘z chegaralari orqali o‘tkazib berib turgan Eron ham ichki Ozarbayjondagi (Eron Ozarbayjonidagi) namoyishlar bosimi ostida yoki oxirgi yillarda ancha yaqinlikka borib qolgan Turkiya bilan kelishuvga ko‘ra chegarani yopib qo‘ysa nima bo‘ladi? Rossiya bilan ziddiyatda bo‘lgan Gruziya ham Turkiya bilan yaqinlashsa nima bo‘ladi? Bu savollar yuzaga chiqmasligining iloji yo‘q.

    Uzoq vaqt mobaynida mutaxassislar Armanistonning yomon geosiyosiy ahvoliga e’tibor qaratib keldi va vaqt Armanistonning zarariga ishlayotgani hamda u mag‘lubiyat tomonga qarab ketayotganini ta’kidladi: boyroq bo‘lgan Ozarbayjon davlati Isroil, Turkiya va Rossiyadan Armaniston uchun qimmatlik qiladigan qurol-yarog‘ning katta miqdorini xarid qildi; Ozarbayjon armiyasi Armaniston bilan 2016-yildagi harbiy mojaroda ham yaqqol ustunlikni ko‘rsatib qo‘ydi. U Qorabog‘ va okkupatsiya ostidagi yettita tumanni qaytarib olish uchun jiddiy tayyorlandi.

    Ayrim armani siyosatchilari, masalan, Jirayr Liparityan kabilar yuqoridagi kabi faktlarni muhokama qilib, Qorabog‘ masalasida murosasozlikka asoslangan yumshoq yechimlarni ham taklif qildi. Armanistonda ularga e’tibor kam qaratildi – yetakchi partiyalar va jamiyat, aftidan, harbiy g‘alabaga ishondi. Armani xalqiga xos bo‘lgan va murakkab qarorlarni qabul qilishda matonat ko‘rsatib, strategik siyosiy fikrlay oladigan sifat va xususiyatlar endilikda, kelajakda boshqa falokatlarni oldini oladi, deb umid qilishdan boshqa chora qolmayapti.

    Muallif fikri tahririyat nuqtayi nazaridan farq qilishi mumkin.

    24.12.2020, 13:33   Izoh (0)   30221
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Buyuk Britaniya bilan chegaralarni yopishdan foyda yo‘q”. Rossiyalik virusologlar COVID-19’ning yangi turi qanday paydo bo‘lganini aytdi

    24.12.2020, 09:42

    Kanada Moderna kompaniyasi tomonidan yaratilgan koronavirusga qarshi vaksinani ma’qulladi

    24.12.2020, 09:33

    Buyuk Britaniyada koronavirusning yana bir yangi shtammi aniqlandi

    24.12.2020, 08:20

    Putin 31-dekabrni dam olish kuni deb e’lon qilish taklifini ma’qulladi

    24.12.2020, 07:09

    Argentina koronavirusga qarshi “Sputnik V” vaksinasidan foydalanishga ruxsat berdi

    24.12.2020, 04:39

    Olimlar COVID-19’ga qarshi immunitet kamida 8 oy saqlanib turishini ma’lum qildi

    24.12.2020, 03:24
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    NRG Uzbekistan zamonaviy va keng majmua — Maftun Makon turar joy mavzesini qurish bo‘yicha ulkan loyihani amalga oshirmoqda


    NRG Uzbekistan 60 gektar maydonda "shahar ichida shahar" keng ko‘lamli turar-joy loyihasini ishga tushirmoqda


    “O‘zbekgidroenergo” AJning xalqaro kredit reytingi BB (barqaror) darajasiga ko‘tarildi


    HONOR ilhomlantiruvchi AI texnologiyalarga ega HONOR 400 seriyasini taqdim etdi


    Inflyatsiya va jamg‘armalar: Nega pul o‘z qiymatini yo‘qotadi?


    “AloqaBank” yoshlar bilan ishlashga oid dasturlarni kengaytirmoqda


    Smart Business va UZCARD Farg‘ona tadbirkorlari uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochmoqda 


    Fitch Kapitalbankning reytingini "Ijobiy" prognoz bilan tasdiqladi


    Hududiy elektr tarmoqlari” AJ Fitch Ratings agentligining xalqaro kredit reytingini “BB, barqaror” darajasiga oshirdi


    Fitch Ratings “Biznesni rivojlantirish banki” ATB kredit reytingini oshirdi 


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi

     

    Tavsiya etamiz

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55

    Isroil AQSHga hujum qilgan kun: o‘nlab amerikaliklarni o‘ldirish bu anglashilmovchilik edimi yoki fitna?

    2 iyul, 19:45
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Madagaskar yaqinida 300 yil oldin cho‘kib ketgan va dengiz qaroqchilari o‘ljasiga aylangan kema topildi

    Dunyo | 5 iyul, 23:55

    Buxoro va Qoraqalpog‘istonda “valyutchik”lar ushlandi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 23:30

    “Yevropa o‘tmishda Afrikani talagan” — JAR prezidenti

    Dunyo | 5 iyul, 23:15

    Klublar o‘rtasidagi JCH. “PSJ” 9 kishi bo‘lib “Bavariya”ni mag‘lub etdi

    Sport | 5 iyul, 23:06

    USAID faoliyati to‘xtatilishi tufayli nigeriyaliklarga ochlik xavfi tahdid solmoqda — OAV

    Dunyo | 5 iyul, 22:47

    Sirdaryoda 892 mln so‘mlik noqonuniy zargarlik savdosi fosh etildi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 22:22

    Superliga. “OKMK” Muborakda “Mashʼal”ni mag‘lub etdi

    Sport | 5 iyul, 22:20

    Isroil Eronning beshta harbiy obyektga zarba berganini yashirgani aniqlandi

    Dunyo | 5 iyul, 22:05
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.