Qozog‘istonning sobiq prezidenti Nursulton Nazarboyevning kuyovi va “Gazprom” kompaniyasining direktorlar kengashi a’zosi Timur Kulibayev Markaziy Osiyodan Xitoyga gaz quvuri qurilishi bilan bog‘liq shartnomalar bo‘yicha kamida bir necha o‘n million dollar foyda olgan. Bu haqda Financial Times nashriga tayanib, Spot xabar berdi.
Nashr 2008—2014-yillarda boshlangan va Kulibayevning qurilish shartnomalaridan daromad olish yo‘llarini batafsil bayon etgan yozishmalarni o‘rganib chiqdi. Financial Times’ga ismi oshkor etilmagan ma’lumot beruvchidan maktublar kelib tushgan. “Ularda ko‘plab hujjatlar mavjud, ularning ma’lumotlari korporativ ma’lumotlar bilan tasdiqlangan”, — deb xabar beradi nashr. Financial Times hujjatlarning bir qismini o‘zining veb-saytida e’lon qilgan.
Gaz quvuri uchun quvurlarni yetkazib berish bo‘yicha shartnomalar Aleksandr Karmanovning Yevrosiyo quvur konsorsiumi bilan tuzilgan. Sxema bo‘yicha, konsorsium quvurlarni Rossiya va Ukrainadagi fabrikalardan sotib olgan, lekin dastlab konsorsium quvurlarni ishlab chiqarish uchun o‘sha zavodlarga po‘lat sotgan. Bunda konsorsiumning o‘zi ushbu po‘latni sotib olingan narxga katta ustama qo‘ygan holda sotgan.
Financial Times o‘rgangan shartnomalarga ko‘ra, Yevrosiyo quvur konsorsiumi Xitoyning Jiangsu Shagang kompaniyasidan po‘latning tonnasini 935 dollardan sotib olib, Rossiyaning Quvur metallurgiya kompaniyasiga 1,5 ming dollarga sotgan.
Quvur metallurgiya kompaniyasi bilan tuzilgan shartnomada uning xarajatlari umumiy qiymati 200 million dollarni tashkil etgan, ya’ni Yevrosiyo quvur konsorsiumi uchun foyda 75 million dollarni tashkil etgan, ammo Financial Times tomonidan o‘rganilgan hujjatlar bu pulning katta qismi Yevrosiyo quvur konsorsiumi uchun emas, balki Kulibayev uchun mo‘ljallanganligini ko‘rsatmoqda.
Hujjatlarga ko‘ra, po‘latdan kelgan ustama daromad Qozog‘iston birinchi prezidentining kuyovi tomonidan Singapur va BAAda ro‘yxatdan o‘tgan kompaniyalar orqali olingan. Taxminlarga ko‘ra, Kulibayev foydaning 70 foizini, ya’ni 53 million dollarni bitta operatsiyadan olishi kerak bo‘lgan.
Financial Times tomonidan o‘rganilgan xatlardan biriga ko‘ra, ushbu jarayonni nazorat qilish uchun Kulibayevning ishchilari uning odami Yevrosiyo quvur konsorsiumida ulush olishini taklif qilgan, bu esa unga kompaniya qarorlari ustidan nazorat qilish imkoniyatini berardi.
2012-yil oktabr oyida Yevrosiyo quvur konsorsiumi xodimi Kulibayev vakillariga Karmanov ushbu taklifga rozi bo‘lganligini yozgan. Xatlarga ko‘ra, Kulibayevning Yevrosiyo quvur konsorsiumi aksiyadorligiga nomzodi qozog‘istonlik tadbirkor Murat Balapanov edi. Korporativ ma’lumotlariga ko‘ra, Balapanov 2012-yil dekabr oyida Yevrosiyo quvur konsorsiumida 0,000001 foiz ulushni olgan va kompaniya prezidenti bo‘lgan.
Financial Times tomonidan ko‘rib chiqilgan elektron pochta xabarlari shuni ko‘rsatadiki, 2008—2012-yillarda Karmanovning kompaniyalari gaz quvuri uchun po‘lat quvurlarni ishlab chiqarish bo‘yicha kamida 370 million dollarlik, Qozog‘iston neft va gazi bilan savdo qilish bo‘yicha 1,5 milliard dollarlik shartnomalarni yutib olgan.
Kulibayevning advokatlari Financial Times’ga ularning mijozi hech qachon Yevrosiyo quvur konsorsiumida to‘g‘ridan to‘g‘ri yoki bilvosita ulushga ega bo‘lmaganligini aytgan. Ular Balapanov Kulibayevning manfaatlarini himoya qilganligi haqidagi ma’lumotni hamda uning Yevrosiyo quvur konsorsiumi aksiyalariga egalik qilganligini rad etmoqda. Ular Kulibayev Yevrosiyo quvur konsorsiumi ustamasidan daromad olayotgani haqidagi ma’lumotni yolg‘on deb atagan va ularning mijozi dezinformatsiya kampaniyasining obyekti bo‘lganligini ta’kidlagan.
Timur Kulibayev Qozog‘istonning eng boy ishbilarmonlari ro‘yxatida ikkinchi o‘rinni egallab turibdi, uning boyligi Forbes tomonidan 2,9 milliard dollarga baholangan, u Nursulton Nazarboyevning qizi Dinara bilan turmush qurgan. 2008-yilda Kulibayev budjeti 80 milliard dollarni tashkil qiladigan Qozog‘istonning Milliy farovonlik jamg‘armasi rais o‘rinbosari, 2011-yilda esa jamg‘arma raisi bo‘lgan.
Izoh (0)