NASA Oyda mushtlashish va uni ifloslantirishni taqiqlab qo‘ydi

Aeronavtika va koinot makonini tadqiq qilish bo‘yicha milliy agentlik (NASA) Artemida kosmik dasturining qoidalarini e’lon qildi, ushbu dastur doirasida Oyni o‘zlashtirish ishlari amalga oshiriladi. Astronavtlarga mushtlashib, o‘zaro munosabatlarga oydinlik kiritish, Oyni ifloslantirish taqiqlab qo‘yilmoqda. Bu haqda Associated Press xabar berdi.

Shuningdek, Yerning tabiiy yo‘ldoshida joylashgan diqqatga sazovor tarixiy joylar, masalan, Oyni o‘zlashtirish sari ilk qadamga aylangan “Xotirjamlik baza”siga nisbatan tajovuzlar qilish ham taqiqlanadi.

Hujjat 1967-yilda ishlab chiqilgan Koinot haqidagi kelishuv va boshqa shartnomalarga asoslanadi. Qoidalar ularni imzolagan sakkizta davlatga nisbatan qo‘llaniladi: AQSh, Avstraliya, Kanada, Italiya, Yaponiya, Lyuksemburg, BAA hamda Buyuk Britaniya. Boshqa mamlakatlar ham ushbu shartnomaga ixtiyoriy tarzda qo‘shilishi mumkin.

“Astronavtlarimizning Oyga borishi muhim, biroq u yerga o‘z qadriyatlarimiz bilan joylashishimiz undan afzalroq”, – deydi NASA’ning xalqaro va idoralararo munosabatlar bo‘yicha rahbari lavozimini bajaruvchi Mayk Gold.

Oyni o‘zlashtirishning yangi qoidalar sifatida quyidagilar kiritilgan:

• Hamma tinchlik maqsadida kelishi lozim.
• Maxfiylik taqiqlanadi, ishga tushirilayotgan barcha obyektlar identifikatsiya qilinishi va ro‘yxatdan o‘tishi shart.
• Ishtirokchilarning hammasi astronavtlar favqulodda vaziyatda qolib ketganida bir-birlariga yordam berishlari lozim.
• Kosmik tizimlar universal bo‘lishi kerak.
• Tarixiy joylar saqlanib qolishi, har qanday fazoviy chiqindi o‘rnatilgan tartibda utilizatsiya qilinishi shart.
• Faqat kosmik apparatlar, masalan, universal transport vositalari boshqa kosmik apparatlarning ishlashiga xalaqit qilmasligi kerak.

NASA rahbari Jim Braydenstaynning aytishicha, qoidabuzarlarga nisbatan Oyni tark etish jazosi tayinlanadi.

Avvalroq NASA Oyga eltuvchi eng qisqa yo‘lni patentlagandi. 2020-yilning iyul oyida esa NASA va Yaponiya AQShning Artemis dasturi bo‘yicha hamkorlikda ishlash to‘g‘risidagi kelishuvni imzolagan. Shuningdek, imzolangan yangi kelishuvga Rossiyaning kiritilmasligi AQSh tomonidan 2020-yilning may oyida ma’lum qilingandi.