Rossiyada koronavirus bilan kasallanishning ikkinchi to‘lqini boshlandi. Har kuni mamlakatda bir kun avvalgidan taxminan 500 taga ko‘proq kasallanish holati aniqlanmoqda. O‘sish ko‘pchilik hududlarda, jumladan, Moskvada ham sezilmoqda, bu yerda 2-oktabr kuni 2704 ta yangi holat qayd etilgan. “Qizil” hududlarga ko‘pchilik tibbiyot xodimlari qaytdi — ular orasida birinchi to‘lqindan keyin yana rejali tibbiy yordam ko‘rsatishni boshlaganlar ham bor. Meduza nashri COVID-19 bilan kasallangan bemorlarni davolayotgan tibbiyot xodimlari bilan Rossiya kasalxonalaridagi hozirgi holat haqida suhbatlashdi.
Mixail (shifokor, Krasnodar o‘lkasi)
Bizning gospitalda oxirgi besh kunda odam tiqilib ketdi. O‘tgan kecha-kunduzda 80 kishi, kecha esa 115 kishi murojaat qildi. Tez yordam mashinalari navbat kutmayapti, bemorlar qabulxonada to‘planib qolyapti. Bo‘limimiz eshigidan kasalxona palatasiga yetguncha 3-4 soat ketadi — bizda bitta KT (kompyuter tomografiyasi) apparati bor, u bir kecha-kunduzda 80 tadan ortiq tekshiruv o‘tkazadi.
Bo‘limimizda 88 ta koyka bor — kecha liq to‘la edi. Bizning qavatimizda kushetkalar yo‘q, shuning uchun yo‘laklarda hech kim yotgani yo‘q, ammo boshqa bo‘limlarda bunday holatlar ko‘p. Reanimatsiyalar to‘la, ‘morg’ to‘la. Bu yerda yana ishning tashkillashtirilishi ham o‘z ta’sirini o‘tkazmoqda, patologik anatomiya 5/2 grafigi bo‘yicha ishlagani uchun, dam olish kunlari ish yig‘ilib qolyapti.
Dorilar bilan bog‘liq muammolar boshlanmoqda. Ularning ba’zilarini klinik farmakolog bilan maslahatlashgandan keyingina tayinlash mumkin. Dorini ma’lum bir bemor nomi bilan olish kerak, biroq dam olish kunlari dorixona yopiq bo‘ladi. Antibiotiklar bilan bog‘liq vaziyat yanada chigal: agar bemor ularni uyda davolanish vaqtida qo‘llagan bo‘lsa, bizda ulardan ko‘ra kuchliroq dorilar yo‘q. Ammo, bilishimcha, reanimatsiyada dorilar bilan bog‘liq muammolar yo‘q.
Asosiy muammolardan biri bu — xodimlar yetishmasligi. Sog‘liqni saqlash vazirligi normativlariga ko‘ra, xodimlar soni hozirgidan ikki karta ortiqroq bo‘lishi kerak, u yerda bitta shifokorga 20 ta koyka belgilangan bo‘lsa, bizda — 45 ta. Xodimlar orasida hozir ko‘pchilik kasal. Bo‘limimizda uzoq vaqt faqat o‘z mutaxassislarimiz ishladi, ammo oktabrdan boshlab kardiolog, jarroh, endokrinolog va boshqalardan iborat aralash tarkib paydo bo‘ldi. Bu esa ishni sekinlashtiradi.
Biz “yonib tugadik”. Bemorlarning o‘limi endi unchalik og‘ir qabul qilinmayapti. Eng qiyini menda Tibbiyot xodimlari kuni (21-iyun) bo‘lgandi: smenam oxirrog‘ida bemor ayol vafot etdi. Biz uni uzoq vaqt jonlantirishga urindik, himoya kiyimida bu juda qiyin, odam qizib ketadi. Avval palatada yerda, so‘ng intensiv terapiya blokiga olib borib, intubatsiya qildik. Hammasi protokol bo‘yicha, ammo samarasiz bo‘ldi. So‘ng men uni ‘morg’ga olib bordim: u yerda pandus bor, sanitar qizlarning o‘zlari eplolmayapti. Mana shunday “bayram” bo‘lgandi o‘shanda.
Yozda oddiy ishga qaytamiz deb kutgandik. Avgustda o‘zim kasal bo‘lib o‘tdim, xullas, hech qanday oddiy hayotga qaytmadik. Maydan to hozirgacha kunduzgi smena-tungi smena-dam olish tarzida davom etmoqda.
Birinchi to‘lqindan o‘tishga ulgurdik: Krasnodarda kurort mavsumi davrida kasallik avj olib ketdi. Ko‘pincha davolanish yakunlangach, bemorlar yotib, so‘nggi ikkita salbiy test javobini kutadi. Ular koykalarni egallab yotadi va kasalxonadan chiqib ketish, tahlil natijalari haqidagi savollar bilan boshimizni qotiradi. Tahlillar “Rospotrebnadzor” standartlari bo‘yicha olinadi va uzoq vaqtda javobi chiqadi. Bundan tashqari, kasalxonadan chiqishga biz emas, “toza” hudud shifokorlari ruxsat beradi. Biz esa shunchaki robotlarmiz, degan xulosa kelib chiqadi. Faqat buyruqlarni bajaramiz, lekin bemorlar bilan aynan biz kontaktda bo‘lamiz. Bu juda qiyin.
Ikkinchi to‘lqin bostirib kelmoqda: har tomondan qo‘ng‘iroq qilib, “korona” haqida savollar berishmoqda, bemorlar ko‘p. Virus jonga tegdi. Hamma kasal bo‘lib o‘tishi tushunarli. Balki, vaksina qutqarar, ammo bu tez bo‘ladigan ish emas, aynan hozir ishlash kerak. O‘z ishim bilan shug‘ullanishni, ko‘proq aql ishlatishni judayam istayapman. Kardiologdan kovidologga aylanib qoldim.
Valentina Beletskix (tez yordam feldsheri, Novgorod viloyati)
Birinchi to‘lqin mamlakatga kela boshlaganida biz shunday muammo bilan to‘qnash keldik: tez yordam rahbariyati feldsherlar uchun himoya vositalari haqida bosh qotirmadi, ular ko‘p martalab ishlatiluvchi niqob va qo‘lqoplarda chaqiruvlarga borishda davom etdi. Biz bu masalani ko‘tardik, bosh shifokorimiz respiratorlar uchun pul yo‘qligini aytdi.
Bir kuni meni chaqiruvga himoyasiz jo‘natishdi — bemorda esa ikki tomonlama pnevmoniya bor ekan. Fikrimcha, aynan shu holat ta’sirida ertasi kuniyoq bizga barcha himoya vositalarini keltirib berishdi.
Birinchi to‘lqin boshlanganida, dastlab, albatta, qo‘rqinchli bo‘ldi. Masofaviy tibbiy kursni tugatdim, barchasini diqqat bilan o‘rgandim. Yuqorida aytib o‘tgan ikki tomonlama pnevmoniyaga chalingan bemor voqeasidan so‘ng uch kun o‘tirib, holatni hazm qilishga urindim. O‘zim kasal bo‘lishimdan emas, uni bolalarimga olib kelishimdan qo‘rqdim.
Bizga IHV (individual himoya vositasi) berilganidan keyin, qo‘rquv biroz pasaydi. U to‘g‘ri kiyilsa, nimanidir yuqtirish qiyin bo‘ladi, ammo xavfsizlik texnikasiga rioya qilish zarur.
Menimcha, hozir ikkinchi to‘lqin qo‘zg‘almoqda. Ishimiz allaqachon yana bahordagidek holatga o‘tdi. Ammo endi testlar faqat yaqqol belgilarga ega bemorlardan olinmoqda. O‘RVI yoki bronxitga chalinganlardan olinmayapti. Chamasi kasalxonalarda pul yo‘q yoki ularga olmaslik haqida buyruq berilgan.
Ikkinchi to‘lqin chog‘ida boshqa kasalliklari bor odamlar hech qayerga ketmaydi. Kuz bo‘ladi, bronxitlar va boshqa kasalliklar kuchayadi. Maktablar yopilmadi, bu ta’lim uchun yaxshi bo‘lishi mumkin, ammo bolalar o‘z bobo va buvilari uchun kasallik tarqatuvchi bo‘lishi mumkin.
Umuman olganda koronavirus shunchaki jonga tegmadi. Hozir koronavirus, keyin yana nimadir bo‘ladi. Biz har kuni ishga kelamiz, ammo bizni nima kutayotganini bilmaymiz. Mana shunday o‘ziga xos holat.
Pyotr (vrach, Sankt-Peterburg)
Birinchi to‘lqin men uchun dahshatga to‘la bo‘ldi. Dastlab men observatsiya (kuzatuv)ga tushdim: to‘qqiz kun davomida virusga chalingan bemor ayol bilan muloqotda bo‘lgandim. Bizga juda kam pul to‘lashardi, davolash taktikasi tez-tez o‘zgarib turardi, infeksiyani aniq bir davolash yo‘li yo‘q edi. Smenada kadrlar yetishmasdi, biz har kuni 12 soatdan ishlardik. Ham farroshning, ham bufetchining, ham vrachning, ham mudirning — hammaning ishini qilib ketaverardik. Bizni butunlay noma’lumlikda qoldirishdi, faqat Sog‘liqni saqlash vazirligining metodik materiallari bo‘yicha ishlashga to‘g‘ri kelardi.
Juda ko‘p o‘limlar bo‘ldi. Men uchun eng qo‘rqinchlisi odamlar o‘z oyoqlari bilan kirib kelardi, ertasi kuni reanimatsiyaga tushardi, bir necha kundan keyin esa vafot etardi. Men va hamkasblarimda jiddiy o‘zgarish — ruhiy muammolar paydo bo‘ldi. Shaxsan men psixoterapevtga qatnadim. Yozning ikki oyidan keyin biroz oddiy hayotga qaytgandek bo‘ldim, ammo bu mening holatimni yanada yomonlashtirdi — o‘z-o‘zim bilan yolg‘iz qoldim, sog‘lig‘im darajasi tamoman tushib ketdi.
Ikkinchi to‘lqin allaqachon tezlasha boshladi — xuddi apreldagidek. O‘ylaymanki, hukumat va rahbariyatimiz xatosini ikkinchi marta takrorlamaydi — endi ularning tayyorgarligi yaxshiroq. Bu safar hammasi yengilroq bo‘ladi, degan umiddaman. Rioya qilish mumkin bo‘lgan aniq reja, qandaydir buyruqlar va bandlar, huquqlarimiz bo‘lar. Bunday sharoitlarda ishlash osonroq va tushunarliroq — bahorda xuddi ko‘r mushukchalardek ishlagandik.
Umid qilamanki, vaksinatsiya iloji boricha tezroq boshlanadi. Yana, albatta, ustama haqini kutmoqdaman. Qo‘shimcha haq xuddi bahordagidek to‘lanadi deb umid qilaman, aks holda sog‘liq muhimroq. Bemorlar kamroq bo‘lishiga umid qilib qolaman.
“Qizil” hududda ishlagan tibbiyot xodimlari orasida koronavirusga munosabat umuman olganda boshqacharoq — ko‘pchilikdagidek emas. Ko‘pchilik (unga duch kelmaganlar)ning koronavirus bilan ishi yo‘q, ko‘p odamlar haligacha virus yo‘q deb hisoblaydi. Odamlar ikki kun ichida “yonib tugashi”ni o‘zim ko‘rganman, shu tufayli bunga boshqacha qarayman.
Albatta, bularning barchasi jonga tegdi — IHV, shlyuz, testlarsiz ishlagan paytlarimizni eslayman. Bu keskin epidemiologik muhit va u haqdagi doimiy suhbatlar jonga tegdi. Biroq koronavirusga yengil qarab bo‘lmaydi. Aynan yengiltaklik bizni ikkinchi to‘lqinga olib keldi.
Aleksandr Maraxovskiy (tez yordam feldsheri, COVID-19 gospitalida ishlagan, Ulyanovsk)
Sog‘liqni saqlash tizimimiz birinchi to‘lqinga, bunday yoppasiga kasallanishga tayyor emasdi. Ko‘pchilik tibbiy muassasalar boshliqlari o‘zlarini noprofessional tutdi, Moskvadan kelayotgan moliyalashtirish oqimlari maqsadli taqsimlanmadi, qo‘shimcha to‘lovlar o‘z vaqtida berilmadi, ba’zi joylarda esa IHV va niqoblar ham yo‘q edi. Vaqt o‘tishi bilan ko‘plab rahbarlar o‘z qo‘l ostidagilarga yordam bera boshladi, IVL-apparatlar (o‘pkani sun’iy shamollatish), dorilar sotib ola boshladi va qonuniy buyruqlar bo‘yicha to‘lay boshladi. Ammo ba’zilar hamon budjet pullarini o‘zlashtirib yotibdi.
Boshida hech birimiz virus borligiga ishonmagandik, ammo ko‘plarning qarindoshlari va do‘stlari kasal bo‘la boshlaganidan keyin vaziyat o‘zgara boshladi. Kasalxonada ishlashni boshlagunimga qadar o‘zim ham unga ishonmagan edim. Barcha hodisalarni, shu jumladan, ko‘p o‘limlarni ko‘rganimdan keyin qandaydir qo‘rqmaslik hissi paydo bo‘ldi va o‘z jonimni saqlashga intilish instinktim yo‘qoldi. Ko‘pchilik tibbiyot xodimlari maxsus bo‘limlar va brigadalarga qo‘shilib, odamlarning hayotlarini qutqara boshladi.
Gospitalda xuddi urushga tushib qolgandek bo‘ldim: har bitta bo‘limda 100 tadan odam, ularning nafaslari bo‘g‘iladi, yo‘taladi. Tibbiyot xodimlari, asosiy dorilar va tibbiy uskunalar yetishmasligi kuzatiladi. Ba’zan “qizil” hududda bir kecha-kunduzda 20 soatdan bo‘lardik.
Yoz noodatiy ritmda o‘tdi. Xursandchilik hissi yo‘q edi. Buning o‘rniga yaqinlarim, tanish bemorlar haqida qayg‘urish, kasallikni yuqtirganlar soni ko‘paygani sari xavotirlanish hislari bor edi doim.
O‘ylashimcha, ikkinchi to‘lqin birinchisidan xavfliroq. Poliklinika va kasalxonalardagi yosh hamkasblarimning ko‘pchiligi virusli pnevmoniyaga chalina boshladi, virus orqa-oldiga qaramay, hammani, shu jumladan, yoshlarni ham oyoqdan chala boshlagandek go‘yo.
Hozir biz vaksinani kutyapmiz. Ammo baribir juda tashvishdamiz, chunki oldinda bizni nima kutayotganini bilmaymiz. Umuman olganda, hamma juda charchadi va bu virus o‘z yaqinlarini chetlab o‘tishini xohlab qoldi xolos.
Izoh (0)