• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +27°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Koinot

    Marsga uchayotgan BAAning “Umid”i. Arablar kosmik poygaga qo‘shiladimi?

    Yaponiyaning Tanegasima kosmodromida ob-havo noqulay bo‘lgani sababli 15-iyulga mo‘ljallangan start 17-iyul sanasiga, ya’ni ertaga qoldirildi. Ehtimol, start haqiqatan ham 17-iyul sanasida amalga oshar, balki yana bir muddatga qoldirilar. Lekin hozir bu muhim emas.  “Daryo” kolumnisti Muzaffar Qosimov parvoz orqali kosmik parvozlar poygasiga mutlaqo “ekzotik” mamlakat – Birlashgan Arab Amirliklarining kirib kelayotgani haqida ma’lumot beradi.

    Al Amal kosmik apparatining Marsga yetib borish jarayoni musavvir tasavvurida.

    Al Amal kosmik apparatining Marsga yetib borish jarayoni musavvir tasavvurida.
    Foto: Emirates Mars Mission
    Ha, arablar hozirda shunday katta marra olgan. Ular shu kunlarda tarixan ilk bora o‘z avtomat kosmik apparatini Marsga uchirishga yaqin turibdi. Arabchada Al Amal (umid) deb nomlangan apparat Marsdagi hozirgi atmosfera sharoitlari hamda dinamikasini tadqiq qilib, qizil sayyora atmosferasiga Quyosh shamolining ta’siri mexanizmlarini o‘rganadi. The Emirates Mars Mission deb nomlangan ushbu missiya orqali olimlar Marsning hozirgi ob-havo parametrlari bilan uning o‘tmishdagi iqlimi orasidagi bog‘liqlikni o‘rganmoqchi.

    BAAning mazkur apparatini Mitsubishi kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan H2A nomli eltuvchi raketa orbitaga olib chiqadi. So‘ngra Al Amal 495 million kilometr masofani uchib o‘tib, Marsga yetib borishi kerak. U taxminan 2021-yilning fevralida manzilga yetib borishi kutilmoqda. Eslatib o‘tamiz, 2021-yilda BAA federativ davlat sifatida tashkil etilganining 50 yilligi nishonlanadi.

    Al Amal nisbatan kichik o‘lchamga ega: u yoqilg‘i zaxirasi bilan birga “atigi” 1,5 tonna tosh bosadi; u taxminan ikki yil mobaynida ishlab, tekshirishlar o‘tkazishi kutilmoqda. Lekin hammasi rejadagidek ketsa, apparat hatto 2025-yilgacha ham ishlashda davom etishi mumkin.

    BAA davlati Marsga parvoz dasturi haqida dastavval 2014-yilda e’lon qilgan edi. Albatta, o‘shanda jahon ilmiy jamoatchiligi BAAning moddiy jihatdan juda badavlat ekaniga qaramay, hatto ilm-fan masalalari bo‘yicha na bir alohida vazirligi yoki bitta vaziri ham bo‘lmagan, hech bo‘lmasa, ilm-fan kengashi (qo‘mitasi) ham mavjud bo‘lmagan kichik mamlakat sifatida qarab, uning kosmik dasturini biroz kinoyaga ham olgan edi.

    Boz ustiga, arablar Yer tevarak orbitasida harakatlanadigan kichik sun’iy yo‘ldoshlar yoki hech bo‘lmasa Oyga uchadigan apparat haqida emas, balki birdaniga qo‘shni sayyoraga – Marsga parvoz haqida og‘iz ochgani ko‘pchilikning ensasini qotirgan. Biroq Amirliklar davlati dunyo ilmiy jamoatchiligining bu hayrati holva ekanini 2017-yilda yana bir karra ko‘rsatib qo‘ydi. O‘shanda BAA 2117-yilga kelib Marsda butun boshli shahar barpo etish rejasini e’lon qilgan.

    Eslatib o‘tamiz, arablarning Mars dasturi e’lon qilingan o‘sha 2014-yilda hali Amirliklar koinotga faqat ikkita kichik apparat – DubaiSat-1 va DubaiSat-2 sun’iy yo‘ldoshlarini uchirgan edi xolos va u ham bo‘lsa amalda Janubiy Koreya mahsuloti bo‘lib, BAA tomonidan moliyalashtirilgan va parvozning barcha xarajatlari qoplangan bo‘lgan.

    Bu safargi Marsga uchish rejasi esa haqiqatan ham juda jiddiy va yuqorida aytilganidek, arablarning Al Amal avtomat kosmik apparati allaqachon start maydonchasida parvozga shay turibdi. Ob-havo qulay sharoitni taqdim qilishi bilan u Mars tomon yo‘lga chiqadi. Bu safar arablarning kosmik loyihasi BAAning o‘zidagi Muhammad bin Rashid nomidagi kosmik markazda tayyorlangan.

    Apparat Mars va Yer sayyoralarining orbital o‘ziga xosliklari tufayli faqat har ikki yilda bir yuzaga keladigan, taxminan bir oy muddatlik eng qulay parvoz vaqtiga moslab tayyorlangan. Ya’ni apparat hozir, shu kunlarda uchirib yuborilmasa, keyingi shunday qulay fursat yana ikki yildan keyingina yuzaga keladi. Boshqa paytlarda uchirish esa yoqilg‘i sarfi jihatdan juda qimmatga tushadi.

    Albatta, Al Amal apparatini arablar butunlay mustaqil yasagan deyish fikridan ham yiroqmiz. Ularga amerikalik olimlar yaqindan ko‘mak bergan, apparatning uchta eng asosiy asbobidan ikkitasini NASA buyurtmasiga ko‘ra shunday asbob yasaydigan firma tayyorlagan. Qolaversa, Amirliklarning o‘z kosmodromi mavjud emas va shu sababli, ular apparatni Yaponiyadan uchiradi.

    Lekin ushbu faktlarning birortasi BAAning kosmik parvozlar sohasiga dadil kirib kelayotgan ushbu qadamini shubha ostiga qo‘yishga arzimaydi. Chunki zamonaviy dunyoda allaqachon har qanday kosmik parvozlar xalqaro ilmiy-texnik kollaboratsiyalar yordamida amalga oshirib kelinmoqda. Hatto AQSh, Rossiya kabi o‘zining ildizi baquvvat kosmik dasturlariga ega mamlakatlar ham bu borada hozir mutlaqo mustaqil ishlay olmaydi! Shu sababli, BAA ham endilikda Marsni tadqiq qilishga to‘laqonli ravishda qo‘shilgan yana bir katta mamlakatga aylanishi aniq.

    Masalaning yana bir jihati e’tiborli va tahsinga sazovordir. The Emirates Mars Mission loyihasida ish olib borayotgan arab muhandislari guruhining o‘rtacha yoshi 27 yoshni tashkil qiladi. Ehtimol, bu arab yoshlari Yevropa va Amerikaning ilg‘or oliygohlarini yaqindagina tamomlagan bitiruvchilardan iborat bo‘lsa kerak. Demoqchimanki, Amirliklarning kosmik loyihasi nafaqat texnik jihatdan, balki istiqbolli yosh kadrlar masalasi yuzasidan ham katta potensialga ega.

    Quyidagi videolavhada BAA tomonidan 2017-yilda namoyish qilingan Mars missiyasi haqidagi taqdimotni ko‘rishingiz mumkin. Biz esa dastlabki arab va islom Mars missiyasiga muvaffaqiyat tilaymiz!

    Muallif fikri tahririyat nuqtayi nazaridan farq qilishi mumkin.

    16.07.2020, 22:10   Izoh (0)   42775
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    “Biznesni rivojlantirish banki” 1 trln 273 mlrd so‘mlik ipoteka krediti ajratdi


    Kapitalbank va Korporativ sport assotsiatsiyasi hamkorlik memorandumini imzoladi


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    Pepsi Taste Challenge 2025: Pepsi yana oldinda — O‘zbekistonda 59,28% ovozga sazovor bo‘ldi 


    UZTELECOM simli internetni modernizatsiya qilmoqda: abonentlar GPON va FTTx orqali 100 Mbit/s dan yuqori tezlikka ega bo‘ladilar


    Kelajak – bugungi qilgan harakatingiz samarasidir. O‘zingizga ishonch esa har qanday yutug‘ingizning boshlanishi 


    Smart Business O‘zbekistonda UZCARD va Humo kartalarini qabul qilish uchun yagona yechimni taqdim etadi 


    Accor Toshkentda Swissôtel Tashkent ochilishini nishonlamoqda, shveysariya uslubidagi hashshamatni O‘zbekiston poytaxtiga olib kelmoqda


    Imzo Glass mahsulotlari Buyuk Britaniyaga eksportga yuborildi


    “Trastbank” kichik biznesni rivojlantirish uchun 1 mlrd so‘mgacha kredit taklif etadi


    HAVAL O‘zbekistonda yangi modellarni namoyish etdi: HAVAL H6 Facelift va HAVAL H9 taqdimot kechasi


    BI Group O‘zbekistonda turar joy binosining zilzilabardoshligini ochiq sinovdan muvaffaqiyatli o‘tkazdi


    Mobiuz Andijon, Namangan va Farg‘ona viloyatlarida 5G ning yangi imkoniyatlarini ochmoqda


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    Universalbank o‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar uchun yangi “Mikrokredit 300 ”ni ishga tushirdi 

     

    Tavsiya etamiz

    Yahudiylarning “Tarixiy vatan” va “Buyuk Isroil” haqidagi puch da’volari: Falastin aslida kimga tegishli?

    23 avgust, 13:22

    “Rusning sharmandali blitskrigi”. Urush taqdirini belgilab bergan Kiyev jangi qanday yakunlangan edi?

    22 avgust, 20:08

    Islom Karimovning sobiq matbuot kotibi “Otamdan qolgan dalalar” filmi taqiqlanish sababini oshkor qildi

    21 avgust, 11:58

    Turkiyada oyoq suyaklarini sindirib, bo‘yni o‘stirish operatsiyasi ommalashmoqda (foto)

    21 avgust, 11:52
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    NASA hamkorligida yaratilgan sun’iy intellekt Quyoshdagi chaqnashlarni 2 soat oldin prognoz qila oladi

    Dunyo | 23 avgust, 22:50

    “AQSH bosimiga qarshi birdammiz”: Xitoy Hindistonni qo‘llab-quvvatladi

    Dunyo | 23 avgust, 22:10

    Superliga. “Nasaf” “Surxon”dan ustun keldi, “OKMK” “Xorazm” darvozasiga 3 ta gol kiritdi

    Sport | 23 avgust, 21:50

    Xitoyda ko‘prik qulashi oqibatida 12 nafar ishchi halok bo‘ldi (video)

    Dunyo | 23 avgust, 21:35

    Rauf Parfi, Muhammad Yusuf va boshqa marhum ijodkorlar ordenlar bilan mukofotlandi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 21:11

    Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov “Oliy darajali imom Buxoriy” ordeni bilan taqdirlandi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 20:46

    Ispaniyadagi plyajlar zaharli va noyob shilliqqurt sabab yopildi

    Dunyo | 23 avgust, 20:10
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.