1837-yilning 13-iyul kuni Bukingem saroyi Angliya monarxlarining asosiy qarorgohiga aylangan edi. Shu sana munosabati bilan “Daryo” dunyodagi mashhur saroy tarixi haqida hikoya qiladi.

Bukingem saroyi Buyuk Britaniya va monarxlarining rasmiy qarorgohi. Bukingem, shuningdek, amaldagi monarxlarning eng katta saroyi sifatida ham mashhur. Hozirda Bukingem saroyida Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya hamda Hamdo‘stlik mamlakatlarining qirolichasi Yelizaveta II istiqomat qilmoqda.

Bukingem saroyi tarixi XVIII asrdan boshlanadi. Dastlab, u gersog Bukingem uyi sifatida 1703-yilda qurila boshlangan. 1762-yilga kelib Angliya qiroli Georg III Sent Jeymsdagi qarorgohi ta’miridan ko‘ngli to‘lmay Bukingem saroyini sotib oladi. Ana shu davrdan boshlab arxitektor Jon Nesh va Edvard Blor rahbarligi ostida Bukingem saroyi qayta rekonstruksiya qilinadi: saroy maydoni kengaytiriladi.

Bukingem saroyining qush parvozidan ko‘rinishi

1837-yil 13-iyulda Britaniya tojini kiygan qirolicha Viktoriya Bukingem saroyini Britaniya monarxlarining qarorgohi deb e’lon qildi. Qirolicha Viktoriya davrida Bukingem saroyida bir qator o‘zgarishlar amalga oshirildi: qo‘shimcha bino qurildi, ballar zali paydo bo‘ladi, asosiy kirish darvozasi Gayd Park tarafga olib o‘tildi. Hozirda Bukingem saroyi qarshisida qirolicha Viktoriya haykali qad rostlagan.

Saroyning ko‘rinishi

Saroy ichki bezaklari qirol Georg davri arxitekturasi uslubida bezatiladi. Saroy xonalari shuvoqlarida marmar toshlardan kengroq foydalanilgan. Qirol Eduard VII hukmronligi davrida saroy yana ta’mirlanadi. Natijada saroy shuvoqlarida o‘sha davrda mashhur bo‘lgan fransuzcha Belle Epoque – 1871 va 1914-yillar davri oralig‘ida arxitekturada urf bo‘lgan “art nuovo” uslubidan unumli foydalaniladi.

Belle Epoque uslubida ham an’anaviy, ham modern uslubidagi elementlardan foydalanish keng yoyiladi. Bu uslubda asosiy xomashyo temir, oynak, rangli kafel toshlar va temir beton edi. Hozirda Belle Epoque uslubida qurilgan inshootlar sirasiga Eyfel minorasi, Yelisey maydonidagi teatr, Lion vokzali, Bon Marshe univermaglarini misol qilib keltirish mumkin. Bukingem saroyidagi ayrim xonalarda xitoycha arxitektura uslubidan foydalanilgan holatda manzara yaratiladi.

Bundan tashqari, Bukingem saroyi mashhur bog‘dor Lanselot Braun tarafidan yaratilgan bog‘lari bilan ham diqqatga sazovor. Ammo keyinchalik Jon Nesh va Uilyam Eylton Lanselot yaratgan bog‘lar ko‘rinishiga o‘zgartirish kiritadi. 1828-yilda saroyda katta suv hududi barpo qilinadi. Bugungi Bukingem saroyi 20 gektar yer maydonini egallagan qarorgoh. Saroy binosi uch gektar maydonni egllagan bo‘lsa, qolgan 17 gektar maydonda bog‘lar barpo etilgan.

Bukingem saroyi devorlarida qirolicha kolleksiyasiga oid Rembrandt, Rubens kabi mashhur rassomlarning ijodlarini ko‘rish mumkin. Shuningdek, sayyohlar Bukingem saroyi ko‘rgazmalar zalida qadimiy ingliz va fransuz mebellaridan tortib fransuz chinnisozlarining ajoyib mehnati namunalaridan ham bahramand bo‘ladi.

Qiziqarli jihati, qirolicha saroydami yoki yo‘q aniqlab olish sinchkov sayyoh uchun muammo tug‘dirmaydi. Gap shundaki, agar qirolicha saroyda bo‘lsa, saroy tepasidagi bayroqqa razm solishning o‘zi kifoya. Agar qirolicha saroyda bo‘lsa, bino tepasidagi ingliz bayrog‘i doimo hilpirab turadi, aksi bo‘lsa, bayroq tushirib qo‘yiladi.

Saroyni ta’mirlash qirollik xonadoniga deyarli 700 ming funt sterlingga tushgan. Sababi, binoning kattaligi bois uni ta’mirlash bir vaqtning o‘zida imkonsiz edi. Qirolicha Viktoriya taxtga kelganida saroydagi mingta derazaning deyarli barchasi ochilsa, yopilmas, yopilsa, ochilmas holatda edi.

Zamonaviy Bukingem saroyi qirollik xonadoni a’zolarining barcha ehtiyojlarini qondira olishga xizmat qiladigan saroydir. Bukingem saroyini o‘ziga xos kichik shahar desa ham bo‘ladi. Saroyning o‘z politsiya idorasi, pochta bo‘limi, sport klublari, bar, diskoteka, basseyni va hattoki kinoteatri ham mavjud. Saroy pollariga uzunligi uch mil  (4.82 km) bo‘lgan qizil gilamlar to‘shalgan.

Saroyda jami 300 ta soat mavjud bo‘lib, mazkur soatlarnig to‘g‘ri ishlashi uhun alohida ikkita usta ishga yollangan. Hozirda saroyning istiqomatchilari 700 nafarni tashkil qiladi. Mazkur shaxslar saroydagi turli ishlarni: bog‘dorchilik, xonalar tozalanishi, rasmiy qabullar uchun tayyorgarlik ko‘rish, qirolicha oila a’zolariga taom tayyorlash kabi ishlar bilan mashg‘ul. Birgina yoz mavsumida Bukingem saroyiga 30 ming nafar ziyoratchi tashrif buyuradi.

Saroy haqidagi qiziqarli faktlar:

• Saroyda jami bo‘lib 775 ta xona mavjud.
• Georg III Bukingem saroyini sotib olish uchun 21 ming funt sterling (uch million funt sterling bugungi kunda) mablag‘ to‘lagan.
• Edvard Jons ismli bolakay qirolicha Viktoriyaning xavfsizlik choralariga qaramsdan saroyga uch marta kirish imkoniga ega bo‘lgan.
• Bukingem saroyidagi eng muhtasham xonalardan biri Ballar zali hisoblanadi. Xona uzunligi 36 metrni, kengligi esa 18 metrni tashkil qiladi.
• Ikkinchi jahon urushi davrida qirol Georg VI va bo‘lg‘usi qirolicha Yelizaveta II havo hujumlariga qaramasdan Bukingem saroyini tark etishga rozi bo‘lishmaydi. Ular qiyin damlarda o‘z xalqi bilan birga ekanini shu tariqa namoyish qilishadi;
• Bukingem saroyini ziyorat qiluvchilar avgust oyidan sentabr oyigacha Bukingem saroyini ziyorat qilishi mumkin. Shu oy davomida qirolicha o‘z oila a’zolari bilan Bukingem saroyini tark etadi;
• Qirolicha boyligi The Sunday Times keltirgan ma’lumotlarga ko‘ra, Britaniya boylari reytingida 356-o‘rinda turishi ma’lum qilingan;
• Shahzoda Charlz qancha daromad ko‘rgani, qanday sovg‘alar qabul qildi haqidagi soliq deklaratsiyasini parlamentga yuboradi va uning shaxsiy daromadlari haqidagi batafsil ma’lumotlarni saytini ko‘zdan kechirib bilib olish mumkin.