Raul Modesto Kastro Rus sobiq mudofaa vaziri va Kuba davlati rahbari (2008—2018-yillarda prezident lavozimida bo‘lgan, 2006—2008-yillarda esa prezident vazifasini bajaruvchi sifatida ish olib borgan) va 26-iyul harakatida muhim rol o‘ynagan inqilobchidir. Hozirda u Kuba Kommunistik partiyasining birinchi kotibi sifatida faoliyat olib bormoqda. U, shuningdek, mashhur Kuba inqilobi rahbari Fidel Kastroning ukasi sifatida mashhur. 3-iyun — Raul Kastro tavallud topgan sana. Shu munosabat bilan “Daryo” uning hayot yo‘li haqida hikoya qiladi.
Uch aka-ukalarning kenjasi Raulning otasi ispan, onasi esa kubalik bo‘lgan. U yoshligidanoq sotsializm g‘oyalarini qabul qilib, Kuba Kommunistik partiyasining Sovet Ittifoqi g‘oyalariga asoslangan sotsialist yoshlar guruhiga qo‘shiladi. Bolaligida aka-uka Kastrolar maktabdan haydalgan. Fidel (uning akasi) singari Raul ham keyinchalik Santyagodagi Jesuit school of Colegio Dolores maktabi va Gavayidagi Belen Jesuit school’ga borishni boshlaydi. Kenja Kastro ijtimoiy fanlar yo‘nalishida tahsil olgan.
Raul Kastroning Nikolay Leonov bilan uchrashuvida Kuba inqilobining g‘alabasidan keyin Kubaning Sovet Ittifoqi bilan yaqin aloqalarini yo‘lga qo‘ydi. Leonov keyinchalik SSSRning Havanadagi KGB agentiga aylangan. 1953-yilda Kastroning 22 oy qamoqda o‘tirishiga sabab bo‘lgan harakat a’zolari o‘sha paytda Monkadagi kazarmalarga hujum uyushtirgan. Meksikada quvg‘in paytida u Granma kemasining Kubaga ekspeditsiyasiga tayyorgarlik jarayonida qatnashgan.
Granma qo‘nishi muvaffaqiyatsiz tugagan va 82 ekspeditsioner hukumat qo‘shinlari tomonidan aniqlanganidan keyin Raul Syerra-Maestra tog‘larida vujudga kelgan qo‘zg‘olonchi armiya yadrosini shakllantirib, xavfsiz boshpana topgan 12 jangchidan biri bo‘lgan. Fidelning ukasi, ishonchli o‘ng qo‘l bo‘lgani va Monkadagi hujum davomida o‘zining yetakchilik qobiliyatini namoyish etganidan keyin unga asta-sekin kattaroq buyruqlar berildi. 1958-yil 27-fevralda Raul qo‘mondonga aylandi va uning missiyasi eski Frankent provinsiyasidan o‘tib, o‘sha hududning shimoliy-sharqida “Frank Pais Sharqiy fronti”ni ochish uchun partizanlar kolonnasini olib borish edi.
Raul o‘zining “Sharqiy front” operatsiyasi natijasida “Verona” operatsiyasida ishtirok etmadi, ammo Raulning kuchlari faolligicha qoldi va vaqt o‘tishi bilan o‘sib bordi.
1958-yil 26-iyunda Raul Kastroning isyonchilari Oriente provinsiyasining shimoliy qirg‘og‘ida joylashgan Moa Bay Mining Company (Amerika kompaniyasi) mulkidan o‘nta amerikalik va ikki kanadalikni o‘g‘irlab ketdi. Ertasi kuni isyonchilar AQShning 24 harbiy xizmatchisini Guantanamo ko‘rfazidagi dengiz bazasini tark etganida garovga oldi. Ushbu voqealar davomida jami 36 ta odam o‘g‘irlab ketilgan: 34 ta AQSh fuqarosi va ikki nafar kanadalik.
AQSh elchisi Smit va uning xodimlari odam o‘g‘irlash ortida quyidagi maqsadlar yotganini ma’lum qildi: dunyo e’tiborini qozonish, M-26-7’ning otish paytidagi muvaffaqiyatsizligi sabab tushib ketgan obro‘sini qayta tiklash, Batista harbiy-havo kuchlari isyonchilar portlatishlarining oldini olishiga majburlash va AQSh tomonidan tan olinish. Kastro tomoni g‘olib chiqdi: Batista “Verano” operatsiyasi davomida avia reydlarni kamaytirish bo‘yicha kelishuvga erishdi.
Qo‘lga olingan Batista hukumati askarlari haqida Raul Kastro o‘zining urush kundaligida shunday deb yozadi: “Uchoviga ham oziq-ovqat olib kelingan va ular qo‘yib yuborilishi va faqat qurollari saqlanishi aytildi. Ularda biz istagan pul va soatlar bor edi, ammo o‘zimizning prinsiplarimiz bo‘yicha biz ularga tegmadik”.
1958-yil oktabrida aka-ukalarda ikki mingga yaqin jangchilar bor edi va ular Oriente provinsiyasi bo‘ylab bemalol harakatlanishardi. Che Gevara va Kamilo Syenfuegos Santa-Klara shahrida ishlayotgan paytda Fidel va Raul qo‘shinlari Maffoni qurshovga olib, 30-dekabrda uni bosib olgan. Ularning g‘olib armiyasi keyin Kubaning yirik shaharlaridan biri Santyago-de-Kuba tomon yo‘l oldi.
Inqilob paytida Raulning harbiy yetakchilik qobiliyatini ko‘rish qiyin edi. Che Gevera yo Syenfuegosdan farqli ravishda Raulda maqtana oladigan g‘alabalar yo‘q edi. Uning oxirgi omadli operatsiyasi ham akasi Fidel ishtirokida o‘tkazilgan.
Siyosiy karyera
Raul Kastro Rus 1965-yil oktabrda partiya tuzilgandan beri Kuba Kommunistik partiyasi Markaziy qo‘mitasi a’zosi va uning siyosiy byurosining ikkinchi kotibi va 1976-yilda tashkil etilgan Kuba xalq kuchlari Milliy assambleyasi va Vazirlar kengashi birinchi vitse-prezidenti sifatida foaliyat olib bordi. U 1959-yil oktabr oyida tashkil etilgan inqilobiy qurolli kuchlar vaziri etib tayinlangan va 2008-yil fevraliga qadar shu lavozimda xizmat qilgan.
2006-yilning 31-iyul sanasida amaldagi prezident Fidel Kastro lavozimidan sog‘lig‘idagi muammo tufayli ketishini, amalini esa o‘zining ukasi Raul Kastroga qoldirishini ma’lum qiladi.
Ko‘pgina sharhlovchilar Raul Kastroni Kuba Kommunistik partiyasining mamlakatdagi ta’sirini saqlab turadigan siyosiy kurashchi deb hisobladi. Biroq boshqalar uning akasidan ko‘ra pragmatikroq va bozor iqtisodiyotiga asoslangan siyosat olib borishiga ishondi. Sotsializmni ba’zi elementlarini saqlab qolish uchun Xitoy va Vyetnam siyosiy hamda iqtisodiy modelini amalda qo‘llaydi, degan gumonlar ham yo‘q emas edi.
Ammo Raul universitet talabalari oldida so‘zlagan nutqida Kubadagi kommunistik tizim saqlanib qolishini ma’lum qilgan.
2006-yildan 2008-yilgacha prezident vazifasini bajaruvchi sifatida ish olib borganidan keyin va nihoyat ushbu yilning 24-fevralida Raul Kastro prezidentlik saylovida g‘alaba qozondi. 597 nafar deputat bir ovozdan uning nomzodini yoqladi va shunday qilib u besh yil muddatga Kuba prezidenti etib tayinlandi. Keyinchalik uning ma’muriyati bir qator iqtisodiy islohotlarni e’lon qildi. 2008-yil mart oyida hukumat Fidel Kastro boshqaruvi ostida mavjud bo‘lmagan ko‘plab mahsulotlarni, jumladan, DVD-pleyer, kompyuter, guruch qaynatgichi va mikroto‘lqinli pechlarni sotib olishga qo‘yilgan cheklovlarni olib tashladi.
2008-yil o‘rtalarida hukumat qattiq ishlaydigan ishchilarga ko‘proq maosh olishlari uchun barcha davlat kompaniyalarining ish haqi tuzilmasini qayta ko‘rib chiqdi. Bundan tashqari, hukumat uyali telefonlardan foydalanishga qo‘yilgan cheklovlarni va kubaliklarning sayohat qilishiga qo‘yilgan cheklovlarni olib tashladi.
2011-yil aprel oyida Raul xususiy tashabbusni rag‘batlantirish, davlat xarajatlarini qisqartirish, chet el investitsiyalari va agrar islohotlarni rag‘batlantiruvchi 300 ta iqtisodiy islohot rejasini e’lon qildi. U, shuningdek, prezidentlik muddatining cheklashini ma’lum qilgan.
2013-yili hukumat Raul Kastroni yana prezident etib saylab, unga vitse-prezident qilib, Migel Diaz–Sanelni tanladi. Kasto o‘sha kuni ikkinchi besh yilligi tugashi bilan amaldan ketishini ma’lum qildi va bu 2018-yilga to‘g‘ri keldi. 2018-yilda u Santyago-de-Kubadagi Segundo Frente munitsipaliteti tomonidan Xalq kuchlari Milliy assambleyasiga nomzod sifatida tanlangan va u Kuba inqilobining beshigi deb hisoblangan.
2014-yilning 17-dekabri Kuba—AQSh o‘rtasidagi munosabatlar normallashgan kun sifatida tarixda qoldi. Ushbu kunda ikki davlat prezidentlari Gavana va Vashingtonda davlatlarning elchixonalarini qayta tiklash to‘g‘risida alohida e’lon berdi.
Migel Diaz-Sanel 2018-yil 19-aprelda Kuba prezidenti (Davlat kengashi prezidenti) lavozimini egalladi. Hozirda Raul Kastro Kommunistik partiya Markaziy qo‘mitasining birinchi kotibi bo‘lib ishlamoqda (2011-yil 19-apreldan beri).
Mirjalol Qosimov tayyorladi.
Izoh (0)