• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12790.43
    • RUB162.6
    • EUR14486.44
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +27°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Koinot

    Yuriy Gagarin boshlab bergan sayohat. 12-aprel – Xalqaro aviatsiya va kosmonavtika kuni

    Bugun, 12-aprel – Yuriy Alekseyevich Gagarin insoniyat tarixida birinchi marotaba ochiq koinotga parvoz qilgan kun. Sana tarixi va qiziqarli faktlar haqida “Daryo” kolumnisti Muzaffar Qosimov ma’lumot beradi.

    1961-yilning 12-aprel sanasida qanday olamshumul voqea yuz berganini ko‘pchilik yaxshi biladi. O‘sha kuni rus yigiti Yuriy Alekseyevich Gagarin “Vostok” kosmik kemasida bashariyat tarixida birinchi marotaba ochiq koinotga parvoz qilgan va kosmosni o‘zlashtirish erasini ochib bergan edi. U Boyqo‘ng‘ir kosmodromidan 9:07 da o‘zining mashhur xitobi – “Poyexali!” deya startga chiqib, 108 daqiqa mobaynida Yer shari atrofida orbital parvozda bo‘ldi va soat 10:55 da Saratov viloyatidagi Smelovka qishlog‘idagi dala hududiga muvaffaqiyatli qaytib qo‘ndi.

    Foto: Google Photos

    Foto: Google Photos

    Bu insoniyatning juda buyuk qadami edi. Misli ko‘rilmagan ushbu ilmiy-texnik yutuq ortida birinchi fazogir Yuriy Gagarindan tashqari kosmonavtika va fazoviy parvozlar bosh muhandisi, konstruktor Sergey Korolyov va uning muhandislar jamoasining mislsiz mehnatlari singganini aytib o‘tmaslik adolatdan bo‘lmaydi.

    Mazkur tarixiy voqea kosmik tadqiqotlar sohasida katta imkoniyatlarni ochib berdi. 1962-yildan boshlab bu sana kosmonavtika kuni sifatida keng nishonlanadigan bo‘ldi. Ushbu sanani bayram kuni sifatida nishonlash taklifini  birinchi kosmik parvozda Yuriy Gagarinning dublyori bo‘lgan ikkinchi fazogir – German Titov bergan edi.

    Buni qarangki, fazoni o‘zlashtirish borasida yana bir o‘ta muhim loyiha bo‘lgan AQShning Space Shuttle shatllar parvozi loyihasi ham aynan 12-aprel sanasidan boshlangan. O‘shanda Kolumbiya kosmik mokisi Jon Kennedi nomli kosmik parvozlar markazidan startga chiqib, ikki kun va olti soatdan sal ko‘p vaqt mobaynida ochiq fazoda uchdi va yana Edvards harbiy bazasiga qaytib kelib qo‘ndi.

    Albatta, bu oraliqda ham bir necha o‘nlab muhim kosmik parvozlar amalga oshdi. Xususan, ilk xalqaro hamkorlikdagi kosmik parvozni 1975-yilda Sovet Ittifoqining “Soyuz-19” va AQShning “Apollon” kosmik kemalari amalga oshirdi. AQShning o‘zi “Apollon” loyihasi orqali 1969-yilda Oyga inson parvozini tashkillagani ham tarixan ulkan voqea bo‘ldi.

    Qolaversa, yana o‘nlab avtomat kosmik apparatlar tashqi va ichki sayyoralar orbitasiga yetib bordi va ularning ayrimlarining sirtiga qo‘nishga ham erishdi. Hozirda Yer atrofida ham minglab sun’iy yo‘ldoshlar aylanib uchib yuribdi va ular bizga turli jarayonlarda benazir ko‘mak bermoqda. Masalan, uyali aloqa, sun’iy yo‘ldosh televideniyesi, GPS-navigatsiya va hokazolar ushbu kosmik parvozlarsiz imkonsiz bo‘lgan bo‘lur edi.

    Koinotni tadqiq qilishdagi yangi keng imkoniyatlar, ayniqsa fazogirlar muntazam yashab ishlaydigan orbital stansiyalar barpo qilinishi bilan yanada jadallashdi. Masalan, avvallari orbitada “MIR” xalqaro orbital stansiyasi ishlagan bo‘lsa, hozirda 2000-yildan buyon Xalqaro Kosmik Stansiya – XKS faoliyat yuritmoqda. U 15 mamlakat birgalikda yaratgan kosmik loyiha bo‘lib, AQShning Xyuston va Rossiyaning Korolyov shaharlaridagi boshqaruv markazlari tomonidan tun-u kun uzluksiz rejimda nazorat qilinadi. Hozirda XKS yirik kosmik ilmiy laboratoriyaga aylangan desak mubolag‘a bo‘lmaydi.

    Umuman olganda, 1961-yil 12-apreldagi Yuriy Gagarinning ilk kosmik parvozidan buyon qirqqa yaqin mamlakatlarning 400 nafardan ortiq fazogiri koinotga parvoz qildi.

    Kosmonavtika kuni bayrami dastlab faqat SSSRning o‘zida nishonlangan bo‘lsa-da, yana o‘sha ikkinchi fazogir – German Titovning taklifi bilan Sovet Ittifoqi hukumati ushbu sanani xalqaro bayram kuni sifatida nishonlash tashabbusini BMTga kiritdi. 1968-yil, Xalqaro aviatsiya federatsiyasining 61-Bosh konferensiyasida 12-aprel sanasini Butunjahon aviatsiya va kosmonavtika kuni deb e’lon qilishga kelishib olingan edi.

    2011-yilning 7-aprelidagi BMT rezolyutsiyasi orqali Yuriy Gagarin parvozining 50 yilligi munosabati bilan BMT Bosh assambleyasi 12-aprelni insonning koinotga parvoz qilgan kuni xalqaro bayrami sifatida nishonlash haqida qaror chiqardi. BMTning ushbu rezolyutsiyada, shuningdek, koinotni o‘zlashtirishda butun insoniyatning umumiy manfaatlarini ro‘yobga chiqarish, kosmosni faqat tinchlik maqsadlarida tadqiq qilish, barcha davlatlarning kosmik tadqiqotlardan teng manfaat ko‘rinishini ta’minlash kerakligi borasida alohida qayd etib o‘tildi.

    Ushbu muhim sana munosabati bilan barcha aviatsiya mutaxassislarini, kosmik tadqiqotlar sohasidagi izlanuvchilarni, konstruktor, muhandis va fazogir-uchuvchilarni tabriklab qolamiz. Koinotni o‘rganish va o‘zlashtirishdek murakkab ishda muvaffaqiyatlar tilaymiz.

    12.04.2020, 12:05   Izoh (0)   140218
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Quyoshning eng tiniq suratidan sirli tizmalar topildi

    11.04.2020, 18:38

    Yer aholisi super Oy hodisasiga guvoh bo‘ldi (foto va video)

    08.04.2020, 13:25

    Yer aholisi odatdagidan 7 foizga kattaroq super Oyni kuzatishi mumkin bo‘ladi

    07.04.2020, 18:26

    NASA kelajakdagi astronavtlarning Oydagi hayoti haqida ma’lumot berdi

    04.04.2020, 17:38

    XXI asrning eng yorqin kometasi Yerdan qachon ko‘rinishi ma’lum bo‘ldi

    01.04.2020, 09:14

    NASA sun’iy yo‘ldoshi Yupiterning yangi suratlarini yubordi

    30.03.2020, 21:23
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    Xon Saroy tomonidan an’anaviy “Mening orzuyimdagi uy” rasmlar tanlovi boshlandi 


    LUKOIL: yosh iste’dodlar ovozi katta sahnada yangradi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    Sistit — bu uyat emas!


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan

     

    Tavsiya etamiz

    Gitlerdan so‘ng eng mashhur natsist – dorga osilgan Ribbentropning ayanchli taqdiri

    31 may, 19:25

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Zelenskiy Rossiya harbiy aerodromlariga qilingan hujumga munosabat bildirdi

    Dunyo | 2 iyun, 09:18

    Hindistonda koronavirus bilan kasallanish ko‘paydi

    Dunyo | 2 iyun, 09:05

    Boks. O‘zbekistonlik sportchilar Tailanddagi turnirda tengsiz bo‘ldi

    Sport | 2 iyun, 08:35

    Qozog‘istonda ota va o‘g‘il yashin urishi oqibatida vafot etdi

    Qozog‘iston | 2 iyun, 08:29

    HAMAS garovdagilarni ozod qilish uchun shart qo‘ydi

    Dunyo | 1 iyun, 23:35

    Rossiya Kubogi. “SSKA” superfinalda “Rostov”ni yengib, bosh sovringa ega chiqdi, Fayzullayev zaxiradan maydonga tushdi

    Sport | 1 iyun, 22:48

    Turkiyada Ukraina va Rossiya muzokaralarining 2-raundi bo‘lib o‘tadi

    Dunyo | 1 iyun, 22:45

    Futbol tarixidagi eng kuchli 10 ta futbol akademiyasi nomi e’lon qilindi

    Sport | 1 iyun, 21:47
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.