• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12778.12
    • RUB164.01
    • EUR14931.23
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +27°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Soliq qo‘mitasi kartadagi pul aylanmasi haqida axborot olish borasidagi o‘z tashabbusini izohladi

    Davlat soliq qo‘mitasi va Markaziy banki boshqaruvining “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va tijorat banklari tomonidan bank hisobvaraqlariga oid axborotlarni Davlat soliq qo‘mitasiga elektron uzatish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi qo‘shma qarori loyihasi Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portaliga joylashtirildi va keng jamoatchilik e’tiborini tortdi. Davlat soliq qo‘mitasi ushbu masala yuzasidan o‘z munosabatini bildiradi.

    Foto: “Daryo”

    Foto: “Daryo”
    Aksariyat xorijiy mamlakatlar tijorat banklarida AML (Anti-Money Laundering – Pul yuvishga qarshi kurash) va KYC (Know Your Customer – O‘z mijozingizni biling) tizimlari ishlaydi. Tijorat banklari ulardan foydalanish jarayonida shubhali operatsiyalarni tahlil qiladi va noqonuniy pul oqimlari belgilari, aniqlansa, bu haqda soliq idoralariga va iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish organlariga xabar beradi.

    O‘zbekistonda soliq organlari tijorat banklaridan bunday ma’lumotlarni olmaydi. Bu borada nazorat yo‘qligi ‘yashirin iqtisodiyot’ning paydo bo‘lishi va rivojlanishining asosiy omillaridan biridir.

    Faqatgina 2020-yil yanvar oyining o‘zida sotuvdan tushgan daromadlari kamaygan 185 ta korxona tahlil qilinganda, jismoniy shaxslarning to‘lov kartalari orqali 6,3 milliard so‘m miqdorida tovar aylanmasi aniqlandi. Shuncha vaqt davomida ular 27 519 ta tranzaksiyani amalga oshirgan. Soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash faktlari mavjud bo‘lib, ushbu summa hech qanday rasmiy hujjatlarda aks ettirilmagan.

    Prezident Shavkat Mirziyoyev 2020-yil 24-yanvarda Parlamentga murojaatida ‘Islohotlarimizga jiddiy to‘sqinlik qilayotgan ‘yashirin iqtisodiyot’ga barham berilmas ekan, sog‘lom raqobat ham, qulay investitsiya muhiti ham shakllanmaydi’ deya ta’kidlagan edi.

    Yuqoridagilarni inobatga olgan holda ‘O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va tijorat banklari tomonidan bank hisobvaraqlariga oid axborotlarni Davlat soliq qo‘mitasiga elektron uzatish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida’gi DSQ va MBning qo‘shma qarori loyihasi ishlab chiqildi.

    Ushbu hujjat nima uchun ishlab chiqildi?

    Asosiy maqsad tadbirkorlar soliqlarni to‘lashdan bosh tortmasdan qonuniy faoliyat olib borishini ta’minlashdir.

    R2R (jismoniy shaxs kartasidan boshqa kartaga) yordamida pul operatsiyalarini amalga oshiradigan va o‘z faoliyatini qonuniylashtirmagan “ishbilarmonlar”ning nazoratsiz ishtiroki ularga raqobatchilaridan ustunliklarni beradi, shuningdek, tayyor mahsulot narxiga ham ta’sir qiladi.

    Bu o‘z navbatida, soliq majburiyatlarini muntazam ravishda bajaradigan halol soliq to‘lovchilarning huquqlarini buzadi.

    Hujjatga ko‘ra, soliq idoralari so‘rov asosida Markaziy bank va tijorat banklaridan yuridik shaxslar, yakka tartibdagi tadbirkorlar hisobvaraqlari va R2R (jismoniy shaxslar kartasiga boshqa jismoniy shaxs kartasidan) pul o‘tkazmalarini amalga oshirish to‘g‘risida ma’lumot oladi.

    Olingan ma’lumotlar inson omili aralashuvisiz soliq to‘lovchilarni xavf mezonlari bo‘yicha segmentlashda foydalaniladi. Taqdim etilgan ma’lumotlar asosida davlat ro‘yxatidan o‘tmasdan, noqonuniy tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanayotganlarning savdo aylanmalari aniqlanadi.

    Bunda mazkur ma’lumotlar hamma soliq xizmati xodimlari uchun ochiq bo‘lmaydi – ma’lumotni tahlil qilish faqat Davlat soliq qo‘mitasida avtomatlashtirilgan tizimda amalga oshiriladi.

    Bu haqida Soliq kodeksi nima deydi?

    Ta’kidlash joizki, banklar tomonidan mijozlar (yuridik va jismoniy shaxslar) hisobvaraqlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarning taqdim etilishi Soliq kodeksining 134-moddasida mustahkamlangan.

    Ushbu moddaga muvofiq, bank har qanday yuridik yoki jismoniy shaxsning hisobvarag‘i ochilganligi (yopilganligi), hisobvarag‘i rekvizitlarining o‘zgartirilganligi to‘g‘risidagi axborotni tegishli hodisa ro‘y bergan kundan e’tiboran uch kun ichida elektron shaklda, o‘zi joylashgan yerdagi soliq organiga ma’lum qilishi shart.

    Bank tomonidan axborotni ma’lum qilish tartibi va shakllari Davlat soliq qo‘mitasi bilan kelishilgan holda Markaziy bank tomonidan belgilanadi.

    Soliq organining bank mijoziga nisbatan axborot taqdim etish to‘g‘risidagi so‘roviga binoan bank yozma so‘rov olingan kundan e’tiboran uch kun ichida soliq organlariga quyidagilarni berishi shart:

    1. mijozning bankda hisobvaraqlari mavjudligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni;
    2. mijozning hisobvaraqlaridagi pul mablag‘larining qoldiqlari haqidagi ma’lumotlarni;
    3. mijozning hisobvaraqlaridagi operatsiyalarga doir ko‘chirmalarni;
    4. soliq to‘lovchining soliq majburiyatlarini bajarishi bilan bog‘liq boshqa ma’lumotlarni.
    Ushbu me’yorlarning ‘Bank siri to‘g‘risida’gi qonunga muvofiqligi masalasiga kelsak, ushbu qonunning 11-moddasida quyidagilar nazarda tutilgan:

    ‘Bank sirini tashkil etuvchi ma’lumotlar davlat soliq xizmati organlariga bank mijoziga (vakiliga) soliq solish masalalariga taalluqli hollarda qonun hujjatlariga muvofiq taqdim etiladi’.

    Mazkur ma’lumotlar bevosita soliqqa tortish bilan bog‘liq, shuning uchun qaror yuqoridagi qonunga zid emas.

    Shuni ta’kidlash kerakki, ushbu hujjatni tayyorlashda xorijiy tajriba o‘rganildi. Masalan, Rossiya, Qozog‘iston, Belarus, Polsha, Latviya, Litva kabi mamlakatlarda banklar va soliq idoralari o‘rtasida ma’lumot almashish tizimi yaratilgan.

    Raqamlashtirish va “yashirin iqtisodiyot”

    Bugungi kunda mamlakatimizda raqamlashtirishning keng joriy etilayotgani natijasida elektron tijorat rivojlandi. Telegram kanallari, Instagram, Facebook orqali uydan chiqmasdan tovarlar va xizmatlarni sotish amalga oshirilmoqda.

    Bunday onlayn-do‘konlarning assortimenti ko‘pincha tadbirkorlik subyekti sifatida ro‘yxatdan o‘tgan o‘rtacha do‘konlardan farq qilmaydi. Mahsulot yoki xizmat haqini to‘lashda, bunday “sotuvchi”lar aksariyat hollarda pulni jismoniy shaxslar kartasiga (R2R) o‘tkazishni so‘rashadi.

    Amaliyot shuni ko‘rsatmoqdaki, mazkur “tadbirkorlar”ning aksariyati davlat ro‘yxatidan o‘tmagan. Ular daromadlarini deklaratsiya qilmaydi va shu sababli soliqqa tortilmaydi, bu “yashirin iqtisodiyot” o‘sishiga olib keladi.

    Hujjatga muvofiq, bir oy davomida jismoniy shaxslarning barcha bank kartalariga kelib tushgan pul mablag‘lari aylanmasi 30 million so‘mdan va tranzaksiyalar soni 10 tadan oshgan P2P operatsiyalari to‘g‘risidagi axborotlarni DSQ so‘roviga ko‘ra, uch ish kunida taqdim etadi. Ma’lumotlar maxsus xavfsiz aloqa kanallari orqali uzatiladi.

    Soliq organlari aniqlangan holat bo‘yicha ma’lumot olgandan so‘ng har bir alohida subyektni tadbirkor sifatida ro‘yxatdan o‘tkazish borasida o‘rganish olib boradi.

    Bunda, jismoniy shaxslarning plastik kartasiga katta miqdordagi mablag‘ kelib tushishi shubhali bo‘lmaganda umuman soliq hisoblanishi uchun sabab bo‘lmaydi. Soliq organlari tegishli tartibda ro‘yxatdan o‘tmagan tadbirkorlik faoliyati mavjudligi bo‘yicha har bir holatni sinchkovlik bilan o‘rganib chiqadi.

    Ta’kidlash joizki, DSQ tijorat banklaridan mijozlar depozitlari, dividendlar va ish haqi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni so‘ramaydi.

    Agar noqonuniy biznes faktlari aniqlansa, ushbu subyektlar faoliyatini qonuniylashtirish uchun zarur choralar ko‘riladi.

    Shunday qilib...

    Taklif etilayotgan tartib DSQ, Markaziy bank va tijorat banklari o‘rtasida elektron axborot almashish mexanizmini o‘rnatadi.

    Bu quyidagilarni ta’minlashga xizmat qiladi:

    • tadbirkorlik subyekti sifatida o‘z vaqtida ro‘yxatdan o‘tish orqali elektron tijoratni qonuniylashtirish;
    • ishonchli soliq bazasini yaratish;
    • soliq xavfini tizimli boshqarish;
    • “yashirin iqtisodiyot”ni yo‘q qilish va qulay ishbilarmonlik muhitini yaratish.
    Ushbu hujjat daromad oladigan barcha tadbirkorlik subyektlari uchun teng raqobat sharoitlarini yaratishni nazarda tutadi. Soliqlarni to‘lash – bu har bir kishining Konstitutsiyada mustahkamlangan burchi va har qanday halol soliq to‘lovchi soliq to‘lashda tanlangan prinsip yo‘qligi to‘g‘risida, agar kimdir to‘lashi kerak bo‘lsa, kimdir esa to‘lamasa, asosli ravishda hisoblash huquqiga ega.

    Davlat soliq qo‘mitasi matbuot xizmati

    09.04.2020, 09:49   Izoh (0)   56516
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    O‘zbekistonda stiker uchun arizalarning 80 foizidan ortig‘iga rad javobi berildi

    09.04.2020, 09:30

    Samarqandda 63 yoshli otaxonga qo‘l ko‘targan mushtumzo‘r 2 oy ilgari ham qilmishi uchun qamalib chiqqani ma’lum bo‘ldi

    09.04.2020, 09:05

    Navoiyda singlisi va turmush o‘rtog‘iga tazyiq o‘tkazgan 2 erkak javobgarlikka tortildi

    09.04.2020, 08:09

    Adliya vazirligi stikerni qalbakilashtirganlik uchun qonunchilikda jazo choralari ko‘zda tutilganligini eslatdi

    09.04.2020, 06:25

    Andijon viloyati XTB o‘qituvchilarning uyma-uy yurib, o‘quvchilar haqida fotohisobot tayyorlayotgani yuzasidan rasmiy izoh berdi

    08.04.2020, 23:48

    Sirdaryo va Nurafshon tumanlari hokim o‘rinbosarlari daraxtlarni noqonuniy kesishga buyruq berdi

    08.04.2020, 23:28
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Mikrokreditbankda omonat karta joriy qilindi


    Ipotekaga xonadon, sovg‘a sifatida esa — omborxona!


    Centrum Air 25-iyuldan Toshkent — Seul to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarini boshlaydi 


    Turizmdagi trendlar 2025: Xitoyda Markaziy Osiyoga – Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘izistonga qiziqish o‘smoqda


    “Tadbirkorlikni rivojlantirish kompaniyasi” ISO 9001 va ISO 37001 xalqaro sertifikatlarini qo‘lga kiritdi 


    Osteosarkoma: tashxislash, davolash va fanlararo yondashuv


    Neo Insurance — sug‘urta bozoridagi raqamli o‘zgarishlarning 2 yillik natijasi 


    Kia O‘zbekiston bozorini egallamoqda: 2025-yilning birinchi yarmida rekord darajadagi sotuvlar


    Beeline Uzbekistan hududlarda raqamli rivojlanishni jadallashtirmoqda


    “InfinBANK” AJ Toshkentda yangi Bank xizmatlari markazini ochdi  


    Ipoteka Bank OTP Group: “Quyosh” — parkentliklar uchun yangi mahalla markazi ishga tushirildi


    Chiqim va kirim: nazorat sari ilk qadam


    Sun’iy intellekt bo‘yicha ikki diplomli ta’lim — UMFT & FAR EAST University hamkorligida


    SQB dan “TEZKOR+” krediti —  biznesingizni rivojlantirish uchun qulay yechim 


    Ipak Yo‘li Bankdan Tradeloan: xalqaro bitimlarni moliyalashtirish

     

    Tavsiya etamiz

    Matriarxat davri qaytadimi: nima uchun qiz farzand tarbiyalash trendga aylanmoqda?

    14 iyul, 13:07

    Oilasini qashshoqlik va ochlikdan qutqargan jangchi yigit: Arda Gyulerning kurashga to‘la hayot maktubi

    13 iyul, 22:15

    Kreml soyasidagi jumboqlar: sirli ravishda vafot etgan rossiyalik tadbirkor va amaldorlar

    10 iyul, 20:40

    Isroilning G‘azodagi qirg‘ini yagona emas: Insoniyat tarixidagi eng yirik genotsidlar qanday sodir bo‘lgandi?

    10 iyul, 19:12
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Trampning Moskva va Sankt-Peterburgga hujum qilishga undagani haqidagi xabarlar rad etildi

    Dunyo | 15 iyul, 23:35

    O‘qishni davlat oliygohlariga ko‘chirish uchun o‘tish ballari tasdiqlandi

    O‘zbekiston | 15 iyul, 23:25

    Dunyoning eng keksa marafonchisi YTH oqibatida vafot etdi

    Dunyo | 15 iyul, 23:10

    Ukrainada ko‘p fuqarolik qonuniylashtirildi

    Dunyo | 15 iyul, 22:55

    Banklarda so‘mdagi kredit foizlari ko‘tarildi

    O‘zbekiston | 15 iyul, 22:45

    AQSHda ofitser tanishuv ilovasi orqali Ukrainaga oid maxfiy ma’lumotlarni uzatgani aniqlandi

    Dunyo | 15 iyul, 22:35

    Safarda bolani nima bilan band qilish mumkin? Xotirjam sayohat qilish uchun 10 ta layfhak

    Farzand | 15 iyul, 22:23

    O‘zbekistonga eng ko‘p sayyohlar qaysi davlatlardan kelayotgani ochiqlandi

    O‘zbekiston | 15 iyul, 22:11
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.