• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12496.94
    • RUB159.38
    • EUR14405.22
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +30°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ilm-fan

    Koronaviruslarning manbai ko‘pincha ko‘rshapalaklar bo‘lgan. Nega?

    Xitoyda yangi koronavirus pandemiyasi davom etmoqda. Internetda virus tarqalishiga ko‘rshapalaklar sabab bo‘lgani borasida gap tarqalgan edi. Quyida ushbu masalada tadqiqot o‘tkazgan olimlarning xulosalarini keltiramiz.

    Ebola, SARS, quturish va MERS viruslari. Va katta ehtimol bilan shu kunlarda Xitoyni larzaga solayotgan yangi koronavirus Corvid-19 ham. Bu kasallik viruslarini odamga ko‘rshapalaklardan o‘tishi aniqlangan. Nega?

    Foto: Getty Images

    Foto: Getty Images

    Tadqiqotlar shunga ishora qilmoqdaki, qo‘lqanotlilar turkumiga mansub ko‘rshapalaklarning organizmi bunday viruslar uchun ideal inkubator bo‘lib xizmat qilar ekan. Chunki bu jonzotlarning immun tizimi juda barqaror va mustahkamki, unga tushgan virus bu muhitda yashab qolish uchun o‘zi kurashishiga to‘g‘ri keladi va natijada virus shtammlari “chiniqib”, yanada kuchliroq bo‘ladi va moslashuvchan tarzda rivojlanadi.

    Natijada ko‘rshapalakdan boshqa organizmlarning immun tizimi uchun bu viruslar xatarli bo‘lib yetiladi. Sababi, boshqa hayvonlar hamda odamning immun tizimi ko‘rshapalaknikichalik chidamli emas. Ko‘rshapalak tanasida hech qanday nojo‘ya ta’sir ko‘rsata olmaydigan tojvirus boshqa istalgan organizmga tushsa, uning hujayralariga halokatli ta’sir qiladigan bo‘lib qoladi. Oqibatda patogen o‘zgarishlar kuchayaveradi.

    Bu jarayon aynan qanday ro‘y berishini o‘rganish maqsadida Berklidagi Kaliforniya universiteti epidemekolog olimlari ko‘rshapalaklar hujayralaridagi viruslarning infeksion xossalarini tadqiq qildi. Ular Misr meva ko‘rshapalagi (Rousettus aegyptiacus) va Avstraliya qora uchar tulkisi (Pteropus alecto) hujayralaridan olingan infeksion virus namunalari bilan tajriba qilib ko‘rdi. Tajriba uchun yashil martishka maymunidan olingan hujayra namunalarining ko‘rshapalaklardan olingan viruslarga reaksiyasi kuzatildi. Tadqiqot haqidagi maqola eLife platformasida e’lon qilindi.

    Aniqlanishicha, ko‘rshapalakning immun tizimini bu qadar kuchli qiladigan eng muhim molekulyar mexanizmlardan biri ularning tanasida signal molekulalari, ya’ni interferonlar favqulodda tez ishlab chiqarilishi bilan bog‘liq ekan. O‘z navbatida, interferonlar virusga qarshi juda tezkor, deyarli shu zahoti reaksiya ko‘rsatadi. Bunda ko‘rshapalakning virus bilan zararlangan hujayrasi virusga qarshi interferon ishlab chiqarishi zahoti unga qo‘shni bo‘lgan boshqa hujayralar ham darhol himoya rejimiga o‘tadi. Bunday mexanizm esa ko‘rshapalaklarning o‘zida bor xolos, tajriba uchun olingan yashil martishka maymunlarida esa u yo‘q.

    Paradoks shundaki, avval boshda o‘sha interferon viruslarga xalaqit qilib, ularni ko‘rshapalak hujayralarini o‘ldirishiga yo‘l qo‘ymasa ham, lekin oxir-oqibat uning o‘zi viruslarga yordam ko‘rsatgan bo‘lib chiqadi. Jarayonning kompyuter modeli shuni ko‘rsatdiki, signal tizimi virusning ishiga to‘g‘anoq bo‘lib, hujayralarni o‘limdan qutqarib qolgani bilan, u infeksiyaning o‘zini bartaraf qilmaydi. Ya’ni virus baribir hujayra ichida yashab qoladi va sharoitga moslashishga kirishadi. Vaqt o‘tishi bilan u bu sharoitga butunlay moslashadi. Natijada ko‘rshapalak ham, virus ham bir tanada bir-biriga xalaqit bermay yashab yuraveradi. Va virus xuddiki payt poylaydi. U ko‘rshapalakdan boshqa jonivorga o‘tishi bilan immun sistemasi ko‘rshapalakchalik bo‘lmagan yangi organizmni tez orada zararlay oladi.

    Odam tanasida ham interferonlar albatta mavjud. Biroq odam interferoni ko‘rshapalaknikichalik kuchli emas. Eng yomoni shundaki, odam tanasiga bu kabi tojvirus tushganda avvaliga hech qanday aniq belgilar ko‘zga tashlanmaydi. Faqat uzoq muddatli, yashirin infeksiya avj ola boshlaydi.

    Koronaviruslarni ko‘rshapalakdan odamga to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tishi qiyin masala. Bu jarayonda odatda boshqa bir hayvon (odatda xonaki hayvon) vositachi bo‘lib xizmat qiladi. Masalan, odamda aniqlangan turli koronaviruslarda tuya, cho‘chqa va ot vositachi bo‘lgan. Uxan koronavirusi, ya’ni Covid-19 da esa vositachi pangolinlar bo‘lgan bo‘lishi taxmin qilinmoqda.

    Ko‘rshapalaklarning interferonlaridagi o‘ziga xoslik aynan nimada ekanini aniqlash uchun qo‘shimcha ilmiy tadqiqotlar o‘tkazilishi kerak bo‘ladi.

    14.02.2020, 08:38   Izoh (0)   129225
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Rossiyalik olim qishning iliq kelgani chivinlar yo‘qolib ketishiga sabab bo‘lishi mumkinligini aytdi

    07.02.2020, 20:36

    Olimlar ulkan iqlimiy “bomba” topdi

    31.01.2020, 10:26

    Qadimgi Misrda mumiyolangan kohin murdasi gapirtirildi (video)

    25.01.2020, 11:37

    Olimlar Tibetning qadimgi muz namunalaridan fanga noma’lum 28 ta virus topdi

    24.01.2020, 09:47

    Dinozavrlar qirilib ketishining jumbog‘i o‘z yechimini topdi

    18.01.2020, 10:39

    Yer magnit qutbining rekord darajada siljigani qayd etildi

    20.12.2019, 20:35
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    TBC Bank va Bahodir Jalolov firibgarlarga qarshi jangga chiqdi 


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi


    Anorbank va Beelab O‘zbekiston raqamli banking bozorida hamkorlik o‘rnatdi


    “Moody’s Ratings” xalqaro reyting agentligi “O‘zbekinvest” kompaniyasi reytingi prognozini “Ba2”- “ijobiy” darajagacha ko‘tardi


    InfinBANK tomonidan XISMK liniyasi bo‘yicha taqdim etilayotgan islomiy moliyalashtirish – biznesni rivojlantirish uchun ishonchli yechim 


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    Click & Smart Business (sobiq UZKASSA): biznes muvaffaqiyati va mijozlar qulayligi uchun hamkorlik


    Toshkent shahar hokimligi ko‘magida 2025-yil 2-4-oktyabr kunlari CAEx HoReCa & UzFPT ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tadi


    AKFA Group “AKFA Medline Social” nomli tibbiy startap qurilishini boshlanganini e’lon qildi 


    Investitsiya nima va u insonlarga nima uchun kerak?


    Texnologiyaning yangi bosqichi — HUAWEI Mate XT va HUAWEI Mate 70 Pro bilan tanishing


    Oqtepa Lavash “Kalmar o‘yini” asosida Dalgona Boksini chiqardi


    Moody’s “Biznesni rivojlantirish banki” reytinglarini “salbiy”dan “barqaror”ga o‘zgartirdi

     

    Tavsiya etamiz

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31

    Qariyb yarim asrlik mehnat yoxud Eron qanday qilib raketa derjavasiga aylandi?

    18 iyun, 20:05

    Raddiyaga raddiya: “Yuksalish” harakati va “O‘zsuvtaʼminot” AJ bir-birini yolg‘on maʼlumot tarqatishda ayblamoqda

    17 iyun, 00:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Eron AQSHning Yaqin Sharqdagi bazalariga hujum qildi (video)

    Dunyo | 23 iyun, 23:49

    “Daryo” dayjesti: 23-iyunning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 23 iyun, 23:36

    Tramp Eronga berilgan zarbalarni tanqid qilgan kongressmenni haydab chiqarishga chaqirdi

    Dunyo | 23 iyun, 23:30

    CNN: Eron va Isroil o‘rtasidagi mojaro ikki yilgacha cho‘zilishi mumkin

    Dunyo | 23 iyun, 23:20

    “Haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi” – Senat Tanzila Norboyeva nomidan tarqalgani aytilgan xabarlarni rad etdi

    O‘zbekiston | 23 iyun, 23:10

    Saidlaziz Saidkarimov Prezident administratsiyasi Nazorat inspeksiyasi boshlig‘i lavozimidan ozod etildi

    O‘zbekiston | 23 iyun, 22:53

    Prezident eksportchi korxonalarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha topshiriq berdi

    O‘zbekiston | 23 iyun, 22:52

    Tramp Medvedevning Eronga yadro quroli topshirish haqidagi tahdidiga javob berdi

    Dunyo | 23 iyun, 22:40

    “Men ‘ko‘chaʼga pul bermaganman” — xonanda Xurshid Rasulov

    O‘zbekiston | 23 iyun, 22:25

    Bekzot Mavlonov Prezident yordamchisi lavozimiga tayinlandi

    O‘zbekiston | 23 iyun, 22:15
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.