Yer kurrasining atigi 29 foizi quruqlikdan iborat. Qolgan qismi suv bilan qoplangan. Ana shu quruqlik ham yaxlit bir bo‘lak bo‘lmay, bir nechta materik va qit’alardan iborat. Shuningdek, qit’alarga tutashmay, alohida joylashgan ko‘plab katta va kichik quruqlik bo‘laklari borki, ular orol deb yuritiladi.
Bugungi kunda Yer kurrasida 500 ming atrofida turli o‘lchamdagi orollar bor.
Ularning bir qismi quruqlik, yana bir qismi esa vulqon natijasida hosil bo‘lgan orollar hisoblanadi.
Orollarning joylashish o‘rni ham xilma-xil, ba’zi hududlarda umuman bo‘lmasa, boshqa bir hududlarda arxipelag tarzida sochilib ketgan.
Ko‘plab orollar turli davlatlarga tegishli bo‘lsa, yana bir qancha orollar orol-davlat hisoblanadi, Yaponiya, Kuba kabi. Shuningdek, bir orol hududi ikki davlatga tegishli bo‘lishi mumkin; masalan, Timor orolining yarmi Indoneziyaga qarasa, yarmi Sharqiy Timor davlatiga tegishli. Yangi Gvineya orolining yarmi Indoneziyaga, yarmi Papua–Yangi Gvineya davlatiga qaraydi. Irlandiya orolining bir qismi Buyuk Britaniyaga tegishli bo‘lsa, katta bir qismida Irlandiya davlati joylashgan.
Quyida dunyodagi eng yirik orollar o‘nligini keltiramiz.
10. Elsmir oroli, Kanada
Orol aholisi: 170 kishi
Orol maydoni: 196 236 kvadrat kilometr
Elsmir Kanadagi yirik orollardan biri hisoblanadi.
Ushbu orol Kanadaning eng shimoliy qismida joylashgan. U Nenavut provinsiyasiga qaraydi. Orol Qirolicha Yelizaveta arxipelagi tarkibiga kiradi.
Orolning eng baland nuqtasi – dengiz sathidan 2 616 metr.
Orolda bor-yo‘g‘i 170 kishi yashaydi. Orol tabiati yovvoyi hayvonlarga juda boy.
9. Viktoriya oroli, Kanada
Orol aholisi: 1 707 kishi
Orol maydoni: 217 291 kvadrat kilometr
Yer kurrasidagi eng katta orollar reytingining 9-o‘rnida Kanadaning yana bir oroli – Viktoriya joylashgan. Orolning o‘lchami uzunasiga ham, eniga ham teng: 500 kilometr.
Orolda baland tog‘lar yo‘q, uning dengiz sathidan eng baland joyi 1000 metrni tashkil etadi.
Ushbu orolning bir qismi Nanavut provinsiyasiga, yana bir qismi Kanada arxipelagining shimoliy-g‘arbiy hududiga qaraydi.
Orolda ikkita aholi punkti bor: Kembridj-bey va Xolmen.
8. Xonsyu oroli, Yaponiya
Orol aholisi: 103 million kishi
Orol maydoni: 227 962,59 kvadrat kilometr
Xonsyu oroli Yapon arxipelagidagi eng yirik orol hisoblanadi. Orol hududi Yaponiya hududining 60 foizini tashkil etadi.
Xonsyu oroli hududi reytingda o‘zidan bir pog‘ona tepada turgan Buyuk Britaniya orolidan arzimagan o‘lchovda ortda qoladi.
Ushbu orolda Yaponiyaning eng baland nuqtasi bo‘lish bilan birga yaponlar uchun muqaddas sanaladigan, balandligi 3 776 metr bo‘lgan Fudziyama tog‘i joylashgan. Orolda joylashgan tog‘larda bir qancha vulqonlar ham joylashgan.
7. Buyuk Britaniya oroli
Orol aholisi: 60 million kishi
Orol maydoni: 229 848 kvadrat kilometr
Buyuk Britaniya Britan orollari tarkibidagi eng yirik orol hisoblanadi. Bu orolda Angliya, Shotlandiya va Uels joylashgan.
Buyuk Britaniya orolining uzunligi 966 kilometrgacha cho‘ziladi. Eni esa 483 kilometr. Orolning eng baland nuqtasi – 1 344 metr.
6. Sumatra oroli, Indoneziya
Orol aholisi: 51 million kishi
Orol maydoni: 473 000 kvadrat kilometr
Sumatra oroli Indoneziyada joylashgan. Indoneziyan o‘zi orollardan tashkil topgan davlat hisoblanadi.
Orol Malay arxipelagi va Katta Zond orollari tarkibiga kiradi.
5. Baffin Yeri oroli, Kanada
Orol aholisi: 11 ming kishi
Orol maydoni: 507 451 kvadrat kilometr
Baffin Yeri oroli Kanadaning shimoliy qismida joylashgan.
Orolning asosiy qismida ob-havo noqulayligi bois aholi umuman yashamaydi.
Oroldagi ozgina aholi Nunavit provinsiyasining markazi Ikaliut shahrida yashaydi.
Orolda ko‘plab yirik ko‘llar bor. Orol Kanada taygasining bir qismi hisoblanadi.
4. Madagaskar oroli
Orol aholisi: 20 million kishi
Orol maydoni: 587 041 kvadrat kilometr
Magadaskar oroli Afrika qit’asining markaziy-sharqiy qismiga yaqin joyda joylashgan. Qit’a bilan orol o‘rtasidagi bo‘g‘oz Mozambik bo‘g‘ozi deb ataladi.
Bu orolda ham yaxlit bir davlat – Madagaskar davlati joylashgan.
Madagaskar orolining o‘lchami: Uzunligi 1 600 kilometr, eni esa 600 kilometrni tashkil etadi. Mamlakat poytaxti – Antananarivu shahri.
3. Kalimantan oroli, Indoneziya, Malayziya, Bruney
Orol aholisi: 16 million kishi
Orol maydoni: 743 330 kvadrat kilometr
Dunyodagi eng yirik orollar ro‘yxatida 3-o‘rinda Kalimantan oroli turadi. Bu orolning malaycha nomi Borneodir.
Kalimantan oroli ham Tinch okeani hududida joylashgan.
Ushbu orol dunyodagi hududi uch davlatga tegishli bo‘lgan yagona orol hisoblanadi. Orolning janubiy-sharqiy qismi Indoneziyaga, g‘arbiy qismi Malayziyaga, shuningdek shimoliy-g‘arbiy qismida ozroq hududi Bruneyga tegishli.
Orolda Indoneziyaning to‘rtta provinsiyasi, Malayziyaning ikkita shtati va Bruney davlatining bor hududi joylashgan.
2. Yangi Gvineya oroli, Indoneziya va Papua–Yangi Gvineya
Orol aholisi: 7,5 million kishi
Orol maydoni: 786 000 kvadrat kilometr
Yangi Gvineya dunyodagi ikkinchi eng yirik orol hisoblanadi. Bu orol Tinch okeanida joylashgan. Orolni Avstraliyadan Torres bo‘g‘ozi ajratib turadi.
Yangi Gvineya ikkita mamlakatga tegishli oroldir. Uning yarmi Indoneziyaga qaraydi va Osiyoning bir bo‘lagi hisoblanadi. Qolgan yarmi esa Papua–Yangi Gvineya davlatiga qaraydi va Okeaniyani bir qismidir.
1. Grenlandiya oroli, Daniya
Orol aholisi: 58 ming kishi
Orol maydoni: 2 130 800 kvadrat kilometr
Grenlandiya – Yer kurrasidagi eng yirik orol. Bu orol Atlantika okeanining shimoliy qismida, Kanada sohillariga yaqin hududda joylashgan. Orolni shimol tomondan Shimoliy Muz okeani suvlari o‘rab turadi. Orol Daniya qirolligi tarkibida muxtor hudud hisoblanadi.
Oroldagi eng yirik aholi punkti Nuuk deb ataladi; u orolning g‘arbiy qismida joylashgan.
Orolning eng baland nuqtasi 3 383 metrli Gunbern tog‘i hisoblanadi.
Izoh (0)