Uz24 nashri Savdo-sanoat palatasi raisi Adham Ikromov O‘zbekistondagi mahalliy ishlab chiqaruvchilar bilan uchrashuvi chog‘ida ular qo‘llab-quvvatlash uchun import bojlarini, aksizlarni oshirishni so‘ragani haqidagi reportaj yuzasidan bildirilgan turli fikrlarni to‘plab taqdim etdi. Ular orasida tadbirkorlar, iqtisodchilar va mushtariylar ham bor.
“Huggies Rossiyada ishlab chiqariladi. 4 razmerdagisining kelib tushish narxi 900 so‘mga to‘g‘ri keladi, import bilan birga narxi shunaqa. Kippers ichki bozorga 1550 so‘mdan sotadi. Lekin sifat tomonlama Huggies’ga choy quyib beradi. Nega endi iste’molchi ham qimmat, ham nisbatan sifati pasroq tovar olishi kerak?” — mushtariy.
Boshqa mushtariy yana bir qiziq fikr bildirgan:
“Import tayyor mahsulot uchun bojlarni oshirishni so‘ramasdan, import xomashyo uchun bojlarni bekor qilishni so‘rasa bo‘lmaydimi jonkuyar vatanparvarlarimiz”.
Iqtisodiyotchi Botir Qobilov yozyapti:
“Istalgan iste’molchi shunday savol berishga haqli: davlatdan chegaralarni yopishda yordam so‘rash o‘rniga nega dastlab samarali bo‘lishga, xarajatlarni qisqartirishga, sifatni yaxshilashga, mijozlar talabini qondirishga, marketing bilan shug‘ullanishga, boshqalar bilan raqobatlashishga va hokazolarga harakat qilib ko‘rmaysiz?
Mahsulot O‘zbekistonda ishlab chiqarilganmi yoki xorijda — bu iste’molchilarni, ayniqsa ular kambag‘al bo‘lgan bir vaziyatda, ko‘p ham qiziqtirmaydi. Iste’molchilarga tanlov imkoniyati berilishi kerak. Halol raqobat, bozordagi adolatli narx va yaxshi sifat hosilasi o‘laroq yuzaga kelgan tanlov. Ikkilamchi muammolar esa — ikkilamchi.
...Avvalgi xatolarimiz shuni ko‘rsatmoqdaki, proteksionizm (mahalliy ishlab chiqaruvchilar, ichki bozorni himoya qilish) — bu yomon va ishlamaydi. Yana 2—3 yil proteksionizmga chidab turish haqidagi iltimos esa taksi haydovchisi yoki bozordagi sotuvchining ‘ozgina qo‘shing’ deganidan ham yomonroq”.
Iqtisodiyotchi Behzod Hoshimovning fikrlari:
“O‘zi bojlar yuqoriligi bo‘yicha jahon chempionimiz, import qilishga eng qiyin byurokratiya bo‘yicha dunyoda yaqqol peshqadammiz... Lekin davlatimiz hali ham ‘proteksionizm bizni raqobatbardosh qiladi’ degan bo‘lmag‘ur g‘oyaga ishonyapti. Ya’ni, shuncha himoya bilan ham hech nima rivojlanmagani bizga saboq bo‘lmayapti.
Ha, mayli, nima ham qilardik. Xalq chidayveradi-da. Chorak asrdan beri savdo uchun chegaralarimiz hech ochilmagan edi, yana chorak asr chidab beramiz-da. Undan keyin o‘rganib ham ketamiz. Qashshoqlikka.
Vaqtinchalik himoya haqidagi gapni esa tarixni yaxshi bilmaydigan inson gapirganga o‘xshaydi. Bojlar vaqtincha bo‘lmaydi. 4 yildan keyin: “Bizda bu sohada 10 ming odam ishlayapti, endi bojlarni bekor qilsangiz, hammasi ko‘chada qoladi”, deb kelishadi. Unda nima qilamiz?
Bilasizmi-yo‘qmi, lekin bizda juda ko‘p iqtisodiyot tarmoqlariga vaqtinchalik himoya qilish Karimov hukumati davrida mashhur chora edi. Ya’ni, ‘o‘zbek avtomobillari ham kelajakda raqobatbardosh bo‘ladi, bu himoya vaqtinchalik chora’, deyishgan edi. Tariximizning deyarli proteksionist qarorlari ‘vaqtinchalik’ edi. O‘xshamadi-ku”.
Mahalliy ishlab chiqaruvchilar yomon ko‘radigan Zafar Hoshimovning fikrlari (ular Hoshimovni chaqirmay, uning orqasidan rosa gapirishganidan “Korzinka.uz”ning asoschisi va egasi unchalik ham xursand emas):
“Ha, biz xorijda ishlab chiqarilgan mahsulotlar importi va distributsiyasi bilan shug‘ullanamiz, ammo bu biznesimizning bor-yo‘g‘i 20 foizini tashkil etadi. Savdolarimizning 80 foizini mahalliy ishlab chiqaruvchilarning mahsulotlari tashkil etadi va shu jihatdan siz, mahalliy ishlab chiqaruvchilarimiz, barcha kamchiliklarda boshqalarni ayblashdek bolalar kasalligidan tezroq davolanishingiz juda muhim ahamiyatga ega...
Davlatdan himoya etish talabi bilan qilayotgan ishingiz o‘z iste’molchilaringizga o‘z mahsulotingizni zo‘rlik ishlatib, ularning xohishiga o‘laroq, katta tariflar orqali tiqishtirishdan boshqa narsa emas. Bu ularning cho‘ntaklariga bozor metodlari emas, balki ochiqchasiga ma’muriy yo‘llar bilan yanada chuqurroq kirib olish istagidan boshqa narsa emas”.
Izoh (0)